Filter
ChatGPT Twitter in tijden van breaking nieuws: echo-effecten & geruchten
Op 29 januari 2015 liep Tarik Z. bij de NOS studio’s naar binnen. Vanaf het moment dat de journaaluitzending niet startte, maar er een testbeeld met ‘wegens omstandigheden geen uitzending’ verscheen, ging het op Twitter los. Geruchten en emoties buitelden over elkaar heen. In een poging meer van het getwitter tijdens crises te leren, hebben we 58.931 tweets bekeken die we via de tool van Coosto te pakken konden krijgen.
Deze analyse is als artikel gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Computers in Human Behavior. Dat is hét wetenschappelijke tijdschrift als het gaat om onderzoek naar social media. Dat je het even weet #zegmaar.
Breaking news op Twitter
Wat hebben we gedaan? Allereerst hebben we alle tweets bekeken die zijn verstuurd tussen 20.00 uur ’s avonds en 02.00 uur ’s nachts. Daaruit bleek dat 2/3e van alle tweets sowieso bestond uit retweets van nieuwsupdates van ANP, Nu.nl, RTL etc. Niet van de NOS, want de journalisten van de NOS mochten die avond immers niet twitteren, zo liet Marcel Gelauff ons nog weten in de Medialogica uitzending over de gijzeling. Maar we waren die avond dus vooral bezig met het rondpompen van nieuwsberichten.
Het breaking news haalde steeds hoge aantallen. Op het hoogtepunt haalde het nieuws dat er een gijzeling gaande was (rond 20.07 uur) circa 550 retweets per minuut. Dat was overigens ook het moment dat kreten als ‘WTF’ en ‘OMG’ het hoogst waren. Ook het verschijnen van de foto van Tarik Z. en de afbeelding van zijn dreigbrief leidden tot hoge scores.
Op het hoogtepunt haalde het nieuws dat er een gijzeling gaande was (rond 20.07 uur) circa 550 retweets per minuut.
Echo-effect
We zagen onder meer een echo-effect. Op het moment dat Nu.nl met de update kwam dat de gijzelnemer inmiddels was overmeesterd (rond 20.20 uur), werd het oude nieuws dat er een gewapende man bij de NOS rondliep nog vrolijk geretweet. Zelfs om 23.56 uur, bijna vier uur na de arrestatie, informeerde @elien047268326 haar timeline nog met het ‘nieuws’ dat een gewapende man rondliep bij de NOS.
Geruchten
Daarnaast hebben we ook ingezoomd op twee geruchten die op de avond van de 29e ontstonden. Beide geruchten zijn ontstaan door ironische tweets, die mede door een ietwat lullige timing verkeerd begrepen werden. Nu gaan ironie en Twitter altijd al wat lastig samen, maar in dit geval leidde het tot de nodige ophef. In het eerste geval ging het om het gerucht dat bij het Belgische journaal op de VRT iets vergelijkbaars gaande was. In het tweede geval ging het om het gerucht dat de ouders van Tarik Z. bij de MH17 ramp waren omgekomen. Beide geruchten bleken niet te kloppen.
Fact-check
Bijzonder is daarbij dat de twitteraars zelf op een Wikipedia-achtige manier de geruchten zijn gaan fact-checken. Uiteindelijk hebben ze deze zelf ontkracht. Daarbij speelde @sachadeboer een belangrijke rol om het gerucht definitief de nek om te draaien, met een heldere ‘stop eens met dom retweeten’. Weliswaar komt @helgavanleur (90.000 volgers) er nog even later overheen met een soort van ‘wat heb ik nou gehoord?’, maar nadat ook zij is overtuigd dat het gerucht inmiddels is ontkracht verwijdert zij haar tweet en is het gerucht definitief van tafel.
Wat leren we hiervan?
Is het allemaal schokkende wetenschap? Ja en nee. We hadden al wel een vermoeden dat de dingen op Twitter op deze manier lopen als er in de buitenwereld een crisis is. Maar voor zover wij weten, zijn niet eerder dit soort aantallen van tweets tijdens een crisis op wetenschappelijke basis onderzocht. Het echo-effect en het zelfcorrigerend vermogen door onbekende twitteraars zijn niet eerder op deze manier beschreven.
Als er een echo-effect bestaat, is dat relevant in crisisland. Want dan zou je als organisatie kunnen overwegen om iets harder op de trom te slaan als je met een update komt, om daarmee het oude nieuws definitief te overstemmen. Een andere optie is om de tweet met het achterhaalde nieuws te verwijderen, waardoor die niet meer geretweet kan worden. Op Twitter verdwijnen namelijk ook de retweets van de retweets als de originele bron wordt verwijderd.
Zelfcorrigerend vermogen
Het zelfcorrigerend vermogen betekent dat je als organisatie bij geruchten niet direct hoeft te bemiddelen. Want bij geruchten die relatief makkelijk te fact-checken zijn, kun je er vanop aan dat de online gemeenschap het zelf probeert te weerleggen. Hetzelfde zagen we deze week ook bij het treinongeluk in Dalfsen. Toen er online foto’s van een treinincident verschenen, waren diverse twitteraars er als de kippen bij om de foto’s te ontkrachten en te vermelden dat het foto’s van een eerder ongeluk in Barendrecht waren. De verkeerde foto kreeg mede daardoor geen massa om op Twitter dominant te worden.
Tot slot onderstrepen de rollen van @sachadeboer, @laviejanroos en @helgavanleur ook iets anders. Als je 30.000, 50.000 of 90.000 volgers hebt, brengt dat een bepaalde verantwoordelijkheid met zich mee. Een snelle retweet van @laviejanroos leidde onbedoeld tot een bevestiging van het VRT gerucht. De tweet van @helgavanleur blies het uitgedoofde gerucht nieuw leven in. In beide gevallen onbedoeld, maar met grote invloed. Waarvan akte.
Het volledige artikel, geschreven met co-auteur Michel Dückers, is vanwege copyrightsafspraken tot uiterlijk 8 april aanstaande gratis te downloaden.
Over de auteurs
