Gemeente, blunder niet als crowdfunder! 7 lessen

Gemeenten zitten in de spagaat tussen inwonersparticipatie, maatschappelijke activatie en teruglopende budgetten. Crowdfunding lijkt dan een handige oplossing. Inwoners nemen immers zelf het initiatief om hun eigen projecten te financieren. Gemeenten schieten ad hoc initiatieven te hulp. Prima ontwikkeling, maar met de volgende 7 lessen rond civic crowdfunding help je initiatieven in je stad of gemeenschap structureel.

Civic crowdfunding is een relatief nieuwe term in Nederland. Inwoners of lokale organisaties zetten crowdfunding in om op een of andere manier een positieve bijdrage te leveren binnen een gemeente of wijk. En het werkt, want het zijn vaak kleine projecten waar een grote groep mensen direct baat bij heeft. De donateurs zijn makkelijk te bereiken omdat ze dicht bij elkaar wonen of in dezelfde community zitten.

Gemeentelijke initatieven

Enkele recente voorbeelden zijn een campagne van een lokale carnavalsvereniging om de stad te versieren met carnaval, en een campagne van de organisatie van een gratis festival voor het herstel van een park na het evenement.

Logisch dat gemeenten dit soort initiatieven ondersteunen en zelfs faciliteren. Bijvoorbeeld met de aanschaf van een crowdfunding-platform of het ondersteunen van een eenmalig initiatief. Inmiddels hebben ongeveer tien gemeenten een eigen crowdfunding-platform. Een eenvoudige website waar projecten opgezet kunnen worden en waarop gedoneerd kan worden, is snel gestart. Op deze manier is het resultaat beperkt tot wellicht het succes van die ene actie.

Lokale meerwaarde

Wil je inwoners echt helpen en impact maken, dan gaat de rol van de gemeente verder. Er zijn bijvoorbeeld inmiddels meer dan 200 crowdfunding-platforms in Nederland. Waarom zou een inwoner zijn project op het gemeentelijke platform zetten? Welke lessen kunnen gemeenten leren van crowdfunding-initiatieven buiten de publieke sector? Hoe zorg je dat je juist lokaal meerwaarde biedt ten opzichte van een algemene, landelijk oplossingen?

1. De juiste ‘why’

De eerste vraag is: waarom je wil starten met een civic crowdfunding? Met een civic crowdfunding-strategie geeft de gemeente inwoners de middelen om zelf projecten te realiseren zonder de portemonnee te trekken als gemeente. Het faciliteren van het zelfstandig financieren van initiatieven helpt bij de participatie. En deze faciliterende rol past heel goed bij een moderne gemeente.

Crowdfunding werkt alleen als je oprecht, eerlijk en transparant bent. Inwoners zullen waarde hechten aan de initiatiefnemende of faciliterende rol van de gemeente. Het is toch de overheid die de crowdfunding omarmt. En bij die rol verwacht je continuïteit van de gemeente. Een hap-snap, ad hoc-oplossing geeft een glimmer op korte termijn, maar geeft niet de gewenste continuïteit. Je verwacht als inwoner of initiatiefnemer continuïteit in de faciliterende rol, de verbindende rol (het gaat hier om samenwerken en vertrouwen!) en de ondersteunende techniek (één ingang). Het is belangrijk dat de crowdfundingsactie een ‘van-en-voor-de-stad-gevoel’ uitstraalt. Een goede aanpak is vereist en kost tijd, pas dan pluk je als inwoner of gemeente de vruchten van civic crowdfunding.

2. Kies de juiste vorm van crowdfunding

Vier vormen van crowdfunding zijn populair: aandelen crowdfunding, beloningen crowdfunding, leningen crowdfunding en donatie crowdfunding. Civic crowdfunding gaat vaak over de donatievorm van crowdfunding. Bij deze vorm gaat al het opgehaalde geld altijd naar de initiatiefnemer, ongeacht of het streefbedrag behaald is. Deze vorm is technisch het makkelijkst om op te zetten. Een website met een betaalmodule is immers voldoende.

Deze vorm van crowdfunding is vanuit de gemeente gezien niet altijd de meest handige. De vorm veroorzaakt minder transparante situaties. Stel dat iemand 5000 euro nodig heeft om een lokaal evenement te organiseren. De initiatiefnemer haalt met crowdfunding 1500 euro op en kan het evenement dus niet organiseren. Waarom zou hij dan wel het geld moeten ontvangen terwijl de beloftes niet waargemaakt kunnen worden? Zorg er dan voor dat de donateurs hun geld terugkrijgen, dat is in dit geval de verantwoordelijkheid van de faciliterende partij.

3. Ondersteun de initiatiefnemers

‘Ga maar crowdfunden’ is iets wat mensen soms te horen krijgen als hun subsidie is afgewezen. Zo makkelijk is het natuurlijk niet. Crowdfunding is een nieuw fenomeen. Zo zijn niet alle projecten zomaar geschikt voor crowdfunding. Inwoners hebben geen ervaring met het voeren van een succesvolle crowdfundingcampagne. De kennis en ervaring over hoe een succesvolle crowdfundingcampagne opgezet wordt, is een van de belangrijkste succesfactoren.

De gemeente kan juist hier erg goed ondersteunen. Niet door zelf de portemonnee te trekken, maar door met de beperkte beschikbare middelen slim te ondersteunen. Je vertrouwt als donateur een initiatief bijvoorbeeld sneller als de gemeente erbij betrokken is. De gemeente kent de netwerken, de lokale partners, de gemeente weet waar er lokaal energie is voor een initiatief. De gemeente kan bijvoorbeeld helpen in het gesprek met de community. Initiatiefnemers zijn zeer geholpen met deze beperkte, maar doorslaggevende rol van de gemeente.

4. Organiseer de samenwerking met lokale partners

Door de juiste samenwerkingspartners te verbinden aan het initiatief geef je initiatiefnemers van de crowdfundingcampagne toegang tot verschillende netwerken die ingezet kunnen worden ter promotie van de campagne. Een lokale stichting heeft misschien een groot bereik via een mailing onder de doelgroep van een crowdfunding campagne. Fijn als je over dat bereik kunt beschikken om je funding te organiseren!

Lokale partners bieden toegang tot nieuwe netwerken, erg handig voor campagnevoerders!

5. Een matchfunder versnelt

Een succesvolle crowdfundingcampagne toont maatschappelijk draagvlak aan voor een project. Dit resulteert vaak in een bereidheid van externe partijen om over te gaan tot (financiële) hulp. Een matchfunder is een organisatie die bepaalde projecten mogelijk kan meefinancieren in combinatie met een succesvolle crowdfundingcampagne. Er zijn steeds meer fondsen en lokale stichtingen die best een percentage van het doelbedrag willen bijdragen als het grootste gedeelte al opgehaald is, zeker wanneer het initiatief bijdraagt aan de doelstellingen van de organisatie. Samenwerkingen met zulke lokale partijen versterkt de kracht van een lokaal crowdfunding-initiatief enorm.

Steeds meer fondsen doen aan matchfunding en steunen crowdfunding-projecten door de laatste 30 procent van het doelbedrag bij te dragen.

6. Interactie en community building

Een civic crowdfunding-initiatief blijkt een goede gespreksopener te zijn naar andere mogelijke projecten binnen een gemeente. Maar dan moet je wel het gesprek aangaan als gemeente! Door inwoners zowel online als offline de kans te geven om met elkaar (en de gemeente) te discussiëren, kunnen er mooie initiatieven ontstaan. Het opbouwen van een community kost tijd en aandacht, maar de inzichten in lokale initiatieven die eruit komen zijn zeer waardevol. Help dan als gemeente vervolgens met een plek waar projecten ontstaan en gefinancierd en gerealiseerd worden.

7. Dat stelt stevige eisen aan een platform

Techniek volgt ambities, maar dat is in dit geval wel erg belangrijk. Het kan een initiatief maken of de rol van de gemeente breken. We bespraken al het vertrouwen dat samenwerkingen met de gemeente bij donateurs oproept. Dat moet je dan ook waarmaken, en continu. Als er financiële transacties zijn, dan verwacht je daar als donateur robuuste, transparante processen, zeker als de gemeente het faciliteert. En als je investeert in een crowdfunding-platform, dan rendeert dat alleen als je zo’n platform vaker inzet, de processen eromheen goed regelt en potentiële initiatiefnemers en donateurs het platform kennen.

Hoge eisen van de online gebruiker

En meer technisch, een platform dient te voldoen aan de hoge eisen die een online gebruiker tegenwoordig stelt. En die gebruikers zijn kritisch, zeker wanneer deze sites gegevens opslaan en er financiële transacties op plaatsvinden. Een zeer gebruiksvriendelijk, up-to-date en veilig platform is een must. Daarnaast moet het platform alle functies bieden om een crowdfundingproject zo aantrekkelijk mogelijk aan te bieden aan de donateurs. De mogelijkheid tot interactie tussen projecthouder en donateur op het platform is essentieel.

Een zeer gebruiksvriendelijk, up-to-date en veilig platform is een must.

Zet de eindgebruiker centraal

Het is dus allemaal niet zo simpel als het lijkt. Wat je ook doet, zorg in ieder geval dat de eindgebruikers (de initiatiefnemers en de funders) altijd centraal staan. De hele strategie moet draaien om hen zo goed mogelijk te ondersteunen in het succesvol funden van hun projecten.

Als ik nog een laatste tip mag geven… Gemeenten, raadpleeg in ieder geval een deskundige op het gebied van crowdfunding voordat je een platform start!