Online productontwikkeling: wat kunnen we leren van technische start-ups?

Hoe groter je onderneming, hoe meer keuzes, risico’s en onzekerheden een IT-project met zich meebrengt. Hoe je jouw project toch tot een succes kunt maken? Door het kunstje af te kijken bij de technische start-ups.

In de wandelgangen horen we hoe grote software-projecten falen en organisaties miljoenen betalen voor niet-functionerende systemen. Het digitale milieu waarin we als organisaties verkeren, is alles behalve safe, iets wat volle bak wordt bevestigd door de documentaire Spaghetticode van Zembla. Maar er is ook hoop, want we zien nog steeds de een na de andere start-up zijn charmante entree maken in de digitale wereld.

Of ze allemaal uitgroeien tot succesformules? Zeker niet, ze falen zelfs aan de lopende band. Maar ook diensten of producten die de massa niet halen, zorgen voor belangrijke lessen. En dat niet alleen voor de betrokken ondernemers.

We kunnen veel leren van de creatieve techneuten die onvoorwaardelijk geloven in een idee, en vooral gewoon gaan.

Als eigenaar van een digital agency ontwikkel ik digitale producten voor twee werelden: start-ups en grote corporates. Deze ervaringen hebben bij mij een nieuwe mindset teweeggebracht. Sta je met jouw onderneming op het punt om nieuwe software te laten ontwikkelen? Dan kunnen deze 3 tips je wellicht helpen bij het managen van zo’n belangrijk project.

1. Stuur aan op een lineair proces van ontwikkelen

Terug naar de tekentafel is nooit leuk. Het moreel gaat omlaag, budgetten moeten omhoog en deadlines worden naar de verre toekomst verbannen. Voor een designer is een functie opnieuw uitwerken een tijdrovende klus; voor developers betekent zo’n zelfde wijziging zelfs weken extra werk.

Kortom, iedere keer dat jouw ontwikkelpartij opnieuw moet beginnen, wordt het lastiger om snelheid en focus te behouden. An sich natuurlijk geen reden om niet voor het allerbeste te gaan. Maar in veel gevallen is het effectiever om eerst door te werken aan een minder perfect product, dat eerder klaar is voor livegang.

Luister naar de gebruiker

Zolang je je product niet ‘shipt’, oftewel in gebruik laat nemen door je gebruikers, baseer je het verdere ontwikkelproces op aannames. Aannames over je businesspropositie, vraag in de markt en gedrag van je gebruiker. Daarom is het in veel gevallen efficiënter om je product pas na lancering weer volledig onder de loep te nemen. De markt dicteert namelijk dat andere features dan verwacht de aandacht van je ontwikkelteam verdienen. In de praktijk krijgen niet optimaal werkende features na lancering hooguit een kleine facelift.

Voor een efficiënt ontwikkelproces geldt: optimaliseer features pas als de feedback van je gebruikers dit verantwoordt. Klagende gebruikers zijn de sterkste vorm van validatie. In het ontwikkelproces moet je ruimte creëren om gehoor te geven aan hun vraag. Misschien hebben zij wel meer behoefte aan een nieuwe functionaliteit, dan aan de verbetering van een bestaande feature. Richt je ontwikkeling dus zo in dat er na lancering van het product ruimte is voor directe optimalisatie.

Besteed niet je hele budget aan een eerste versie, maar reserveer een substantieel deel voor doorontwikkeling en optimalisatie.

2. Richt je op de first happy user

Tijdens een van de eerste fasen van het ontwikkelproces bepaal je uit welke features het product komt te bestaan. Organisaties ambiëren vaak producten waar hele kudde nerds jaren zoet mee zijn. Maar wat doe je als je functielijst langer is dan je zakken diep? Hier komt een competentie van pas die software-georiënteerde start-ups massaal toepassen: ‘richt je op de first happy user’.

Het belangrijkste doel van de eerste versie van elk IT-product is marktverificatie. Je ziet het snelst of jouw product de gebruiker blij maakt, als je de bètaversie openstelt voor een groep early adopters. Of in het geval van een intranet of interne tool, als je medewerkers ermee aan de slag kunnen. Zijn je eerste gebruikers enthousiast? Dan valt dat enthousiasme in de regel (exponentieel) te vermenigvuldigen. Prioriteer daarom je functielijst op de eerste gebruiker. Welke tools en functies heeft deze nodig om het product te kunnen gebruiken?

3D Hubs

Een mooi voorbeeld van een start-up die zich richtte op de first happy user, is het Nederlandse 3D Hubs. 3D Hubs is een wereldwijd platform dat hobbyisten, professionele en incidentele gebruikers van 3D-printers aan elkaar koppelt. Dat het platform in het prille begin bestond met een eenvoudig mailformulier met een Excel-administratie aan de achterkant, kun je je bijna niet meer voorstellen. Toch is het waar: orders werden handmatig verwerkt en de oprichters brachten de eerste producten op de fiets rond.

Dit klinkt allemaal erg klungelig, maar de gebruiker merkte hier vrijwel niets van. Automatisering en optimalisatie van processen zijn op de lange termijn weliswaar noodzakelijk, maar voegen voor de first happy user weinig toe.

3. Wees open over je visie en doelen

Binnen start-ups is het succes van een digitaal product direct gerelateerd aan het slagen van het bedrijf. Hierdoor bestaat er weinig tot geen onderscheid tussen de doelen van het bedrijf en de doelen van het product. Het creatieve brein achter het concept werkt direct samen met de productdesigner, die op zijn beurt weer nauw betrokken is bij de techniek. Alle medewerkers hebben hetzelfde einddoel.

Mooier gezegd: bij een technische start-up staan alle neuzen dezelfde kant op. Dat is niet bij alle IT-projecten het geval. Als organisatie richt je je misschien niet alleen op wat de gebruiker nodig heeft voor een goede ervaring, maar bekijk je jouw project ook vanuit een zakelijk perspectief. Zo ben je in een vroeg stadium misschien al bezig met de verkoop van het product en wil je functionaliteiten toevoegen om dat product makkelijker op de markt te brengen.

Het is volkomen logisch dat je handelt vanuit verschillende doelen, maar wees hier open over. Stel bewust je prioriteiten en communiceer deze naar de ontwikkelpartij. Productontwikkelaars zijn namelijk alleen in staat om goede software te bouwen, als zij inzicht hebben in de gedachten en perspectieven achter jouw keuzes. 

Dus of je nu handelt vanuit een zakelijk perspectief of je richt op de first happy user, speel open kaart met je ontwikkelpartij.

Wat deze startup-mindset concreet betekent?

Grote corporates beschikken, net als start-ups, over de kennis en middelen om een IT-project succesvol te managen. Maar in de praktijk zien we vaak dat medewerkers die verantwoordelijk zijn voor het slagen van zo’n project, te voorzichtig en bureaucratisch handelen. De startup-mentaliteit ontbreekt. Door de capaciteiten van grotere organisaties als uitgangspunt te nemen en die te mengen met de durf, snelheid en openheid van start-ups, combineer je het beste van twee werelden.

De belangrijkste verandering die je met zo’n mindset kunt bereiken, is sneller ‘shippen’. Natuurlijk streef je kwaliteit na, want je wil niet onnodig risico’s lopen. Maar je wil ook zo snel mogelijk een eerste versie van je product lanceren. Door je software in gebruik te nemen, kom je er het snelst achter welke functionaliteiten er missen of nog niet goed genoeg zijn.

Er bestaat altijd de mogelijkheid dat je de plank misslaat of niet direct de juiste route bewandelt. Maar door je te richten op de first happy user, lineair te ontwikkelen en open te zijn over je visie en doelen, vergroot je de kans dat het IT-project slaagt.

Afbeeldingen met dank aan Fotolia.