Dag Sinterklaasje! Populariteit daalt: zoektrends 2015 [infographic]

Hoor wie klopt daar, kinderen? Op 14 november is de oude man aangekomen in ons land. De tijd van strooigoed, pietenchaos, schoen zetten, surprises, gedichten en pepernoten is weer aangebroken. Maar waar de kruidnootjes in augustus al in het schap liggen, komt de online interesse in Sinterklaas pas op gang in oktober. Wat zijn de online trends rondom het jaarlijks terugkerende festijn?

Populariteit Sinterklaas niet meer wat het geweest is

Wereldwijd zien we een sterke afname naar de zoekterm ‘sinterklaas’. Het aantal zoekopdrachten in 2014 bestond slechts uit 34 procent van het aantal zoekopdrachten in 2005. Als we inzoomen op Nederland zien we dezelfde afnemende trend, maar deze is minder sterk in vergelijking met de wereldwijde afname in zoekopdrachten naar Sinterklaas. Het aantal zoekopdrachten in 2014 staat alsnog in schril contrast (60%) met 2005. Drenthe, Overijssel en Noord-Brabant zoeken het meest naar Sinterklaas in Google. De steden waarin men het meest zoekt naar de goedheiligman zijn Naaldwijk, Roosendaal en Hoorn.

Sinterklaasjournaal is over het hoogtepunt heen

Ook het Sinterklaasjournaal lijkt over het hoogtepunt heen te zijn. Ondanks de positieve berichten rondom de kijkcijfers van het tv-programma, heeft het programma aan aandacht in Google moeten inleveren. In 2013 zagen we een piek, maar inmiddels is het programma ongeveer 23 procent minder populair online (november ’13 vergeleken met november ’14). Grappig genoeg zien we op YouTube juist een stijging van 14 procent (november ’13 vergeleken met november ’14).

Nog steeds enthousiast over de intocht

Aan de andere kant zien we dat Nederland nog steeds enthousiast is voor de intocht. Het zoekvolume op Google naar ‘intocht Sinterklaas’ was in oktober dit jaar (met 9.000 zoekopdrachten) ongeveer 15 procent hoger dan in oktober ’14 (7.800). Volgens Google is de intocht van Sinterklaas met 24 procent van alle zoekopdrachten binnen Nederland het populairst in Noord-Holland. Opvallend, aangezien de officiële intocht dit jaar plaatsvond in Meppel, Drenthe.

Zwarte Pieten-discussie minder hevig dan voorgaande jaren

Zwart, met roetvegen of een andere kleur Piet: een echte lijn valt nog niet echt te ontdekken bij de viering van Sinterklaas dit jaar in Nederland. Winkeliers zijn er nog niet over uit hoe zij dit jaar moeten omgaan met de knecht van Sinterklaas. Het online zoekgedrag toont aan dat dit jaar opnieuw veel gezocht wordt op termen rondom de Zwarte Pieten-discussie. Maar de discussie blijkt voor het eerst in jaren minder hevig aanwezig te zijn.

In oktober vorig jaar werd 112.400 keer de zoekterm ‘zwarte piet’ ingevoerd in Google. Dit jaar blijft de teller steken op slechts 34.100 zoekopdrachten in oktober. Dat is een afname van maar liefst 70 procent.

In Gelderland leeft de discussie nog het meest

In de tweede helft van de twintigste eeuw kwam de discussie op gang of Zwarte Piet in verband gebracht kan worden met racisme. Zowel de huidskleur als de sociale positie van de knecht van Sinterklaas vormden hiervoor de aanleiding. In 2013 was de discussie op zijn toppunt. De zoekopdrachten rondom deze discussie piekten met name in november. Opvallend is om te zien dat zoektermen als ‘zwarte piet racisme’ en ‘zwartepietendiscussie’ dit jaar voor het eerst sinds jaren zijn afgenomen. Het aantal zoekopdrachten rondom de Zwarte Pieten-discussie was in oktober dit jaar 50 procent van het aantal in oktober 2014. Uit deze afname kunnen we concluderen dat de piek van de discussie over de Zwarte Piet achter ons ligt.

Het aantal zoekopdrachten rondom de Zwarte Pieten-discussie dit jaar (2.900 in oktober jl.) geeft aan dat er nog steeds mensen zijn die zich zorgen maken over de knecht van Sinterklaas. Het onderwerp speelt het sterkst in Gelderland, daar ligt het zoekvolume dit jaar veel hoger dan in de rest van Nederland. De nuchtere noordelingen van Nederland maken zich het minst zorgen over de discussie rondom Zwarte Piet.

Hoofdpiet & groene piet veel populairder dan pakjespiet

Naar aanleiding van de discussies over Zwarte Piet de afgelopen jaren, zijn er diverse creatieve oplossingen gekomen. Zo is er de regenboog waar de stoomboot onderdoor voer, waardoor de Pieten vrolijke kleurtjes kregen, en is er dit jaar de magische steen waardoor de pieten niet meer door de schoorsteen hoeven. En zeg nou zelf, hoeveel huizen hebben tegenwoordig nog een schoorsteen?

Welke pieten doen het goed?

Maar welke Pieten doen het goed onder ons volk? Als we naar verschillende kleuren kijken zien we dat er online gemiddeld gezien het vaakst gezocht wordt naar groene Piet. De algemenere term ‘gekleurde piet’ scoort relatief gezien ook goed. Toch zien we dat – ondanks de afnemende trend – de originele Zwarte Piet met 33.100 zoekopdrachten per maand het vaakst gezocht wordt.

Verder heeft elke Piet natuurlijk zijn eigen taak: pakjespiet, rijmpiet en hoofdpiet zijn bij velen wel bekend. Waar intuïtie misschien zal zeggen dat de Pakjespiet het leukst wordt gevonden, blijkt de online interesse vooral uit te gaan naar hoofdpiet en rijmpiet. Met beiden een gemiddelde van 1.600 zoekopdrachten per maand. Huispiet en Wegwijspiet volgen met 720 zoekopdrachten per maand.

Online populariteit pakjesavond neemt 5 jaar op rij toe

De populariteit rondom pakjesavond blijft online toenemen: al vijf jaar op rij zien we een groei van het aantal zoekopdrachten. In december 2013 werd er maar liefst 12.100 keer gezocht op ‘pakjesavond’, in december 2014 was dit zelfs 14.800 keer. Het lijkt er dus op dat deze Nederlandse traditie nog volop gevierd wordt.

Sinterklaas winkelt graag online

Speelgoedwinkels profiteren ook online van al het Sinterklaasgeweld. Tussen januari en september lag in 2014 het gemiddelde aantal zoekopdrachten rond de 300.000 voor ‘Intertoys’. Dit staat in schril contrast tot het zoekvolume in november ’14 van maar liefst 1 miljoen. Sinterklaas winkelt dus graag online.

Opvallend is ook het toegenomen mobiele gebruik van de Sint bij het zoeken naar sinterklaascadeaus. In 2013 lag het aandeel van Sint-gerelateerde mobiele zoekopdrachten rond de 15 procent, in 2015 is dit al 35 procent.

Surprises of gedichten?

Rondom 5 december wordt veel gezocht naar gedichten, de algemene term ‘gedichten’ (dus niet specifiek Sint-gerelateerd) laat jaarlijks in december de hoogste piek zien in Nederland. Overall neemt de online interesse voor gedichten af.

Gedichten 3 keer zo populair als pakjesavond

Toch zien we dat er nog steeds erg vaak gezocht wordt op termen als ‘sinterklaasgedicht’, ‘sintgedicht’ en ‘sinterklaas gedichten’. Met maar liefst 485.320 zoekopdrachten zijn gedichten maar liefst drie keer zo populair als pakjesavond. De gemiddelde Hollander heeft dus nog steeds behoefte aan dichthulp, maar het lijkt erop dat er relatief gezien minder gedichten worden geschreven.

Surprises daarentegen zijn het de afgelopen jaren helemaal. Het algemene woord ‘surprise’ vertoont een lichte stijging, vooral sinds december 2011 zien we een hoger aantal zoekopdrachten. Gezien de jaarlijkse piek in november, lijkt het erop dat Nederlanders zich over het algemeen tijdig voorbereiden. Friesland is de absolute topper wanneer het aankomt op surprises. Buurprovincie Groningen is grappig genoeg juist het minst enthousiast.

Pepernoten meest favoriete Sint-snoep

Van alle traditionele sinterklaaslekkernijen zijn pepernoten veruit het populairst. Het zoekvolume is al 12 jaar stabiel en met maar liefst 8.100 zoekopdrachten gemiddeld per maand scoort deze lekkernij 180 procent beter dan de nummer 2: marsepein (2.900 maandelijkse zoekopdrachten). Kruidnoten worden niet eens half zo vaak gezocht als marsepein (1.300 maandelijkse zoekopdrachten). Zou dat komen omdat we kruidnoten vaak onder de noemer pepernoten scharen?

Opvallend om te zien is de stijgende interesse in gezonde sinterklaasrecepten. Dit past natuurlijk goed in de huidige gezondheidstrend. Waar men in oktober 2014 nog 640 keer zocht naar ‘gezonde pepernoten’ en ‘gezonde sinterklaasrecepten’, zien we dat dit in 2015 114 procent hoger ligt (1.370 zoekopdrachten).

Met dank aan de bijdrage van Ferdi Scheers en Ralf van Veen.