Van robots tot hersencommunicatie: wordt technologie het einde van de kenniswerker?

“Neem je de blauwe of de rode pil?” Rob Nail keek de 900 bezoekers van de Singularity Summit Europe uitdagend aan. “Je hebt nu nog de mogelijkheid om de zaal te verlaten. Doe je dat niet, dan zul je nooit meer hetzelfde naar de wereld kijken.” Ik bleef zitten. De belofte kwam uit met grote en spannende vergezichten over de impact van technologie in de komende jaren. Maar wat betekent het voor ons als kenniswerkers?

Singularity University. Hoe en wat?

Wat is de Singularity University? Eerder schreef Rob Blaauboer op Frankwatching over zijn ervaringen met de Singularity University. Kort gezegd, het is geen conventionele universiteit. Geen traditionele collegeprogramma’s, maar intensieve programma’s van 10 dagen of 10 weken. Wat wil je ook met founders zoals Cisco en Google en een campus tegenover NASA? Naast de programma’s organiseert de University ook geregeld summits overal ter wereld. Op woensdag 19 en donderdag 20 november was het De La Mar theater in Amsterdam even het centrum van dit instituut.

Waar staat singulariteit voor? Technologische singulariteit is een term van Ray Kurzweil, één van de oprichters van de Singularity University. Het uitgangspunt hierbij is dat een aantal exponentiële ontwrichtende technologieën in de komende jaren samen komen en elkaar versterken. Een vrije vertaling van het streven van de Singularity University is om leiders te onderwijzen en te inspireren om deze technologieën te gebruiken om de grote uitdagingen van de mensheid aan te kunnen.

Van kunstmatige intelligentie tot drones en hersencommunicatie

Tijdens de tweedaagse Summit passeerde een scala aan nieuwe technologische ontwikkelingen de revue. Van kunstmatige intelligentie, virtual reality, zonne-energie, zelfrijdende auto’s, drones, biotechnologie, bioinformatica, 3D-printing, nanotechnologie, robots, klonen en meer. “We leven in een interessante tijd” aldus Salim Ismael, executive director van de Singularity University. De voorbeelden rollen de sprekers uit over het overweldigde publiek. Mijn persoonlijke hoogtepunt? Dat was Rob Nail (CEO van de Singularity University) die vertelde over experimenten in Israël waar wetenschappers er in zijn geslaagd om mensen met elkaar te laten communiceren via elektroden op hun hoofd. Hersencommunicatie zonder spraak of gehoor.

Hersencommunicatie? Is dat niet iets uit sciencefiction boeken of Star Trek? Wellicht is deze toekomst dus dichterbij dan we denken, maar dan nog. Wat voor impact heeft dat op mij en jou? Ik sprak tijdens de Summit met Yuri van Geest over de impact van de singulariteit van technologieën op professionals en kenniswerkers. Yuri is de ambassadeur van Singularity University in Nederland en was de drijvende kracht achter het organiseren van de Summit in Amsterdam, dat mede mogelijk werd gemaakt door Deloitte.

Veel werk wordt overbodig

“Heel veel banen verdwijnen door kunstmatige intelligentie en robotica.” Hoeveel? “Naar schatting meer dan de helft van de huidige banen verdwijnt binnen twintig jaar”, aldus Van Geest. Dat begint met de transportsector door ontwikkelingen als zelfrijdende auto’s en drones. Toch hoeven we volgens Yuri niet te wanhopen. “Er komen een heleboel banen voor terug. Met name banen die machines niet kunnen.”

Dat zal zorgen voor een focus op andere kwaliteiten van werknemers. “Competenties als empathie, zorg, liefde, samenwerking en leiderschap worden nog veel belangrijker.” Wat is de allerbelangrijkste kwaliteit van de werknemer van 2025? “Dat is zelfkennis en zelfidentiteit. Dat je weet van jezelf wie je bent, wat je kan en waar je naar op zoek bent.”

We gaan van quantified self naar de quantified employee of zelfs de quantified workforce.

Symbiose van mens en machine

Dat robots de mensheid ooit gaan vernietigen, daar maakt Rob Nail in zijn lezing korte metten mee. Het gaat in de komende decennia om de symbiose van machines met de mens. Yuri is het hier mee eens: “Mens en machine gaan samenwerken. Niet concurreren, dat kunnen we als mens toch niet winnen.” Maakt dat het werk leuker, intensiever werken met computers en technologie? “Ja, zeker!” reageert hij enthousiast. “Creativiteit wordt heel belangrijk, net als kritisch nadenken en menselijke aandacht.”

Leuker werk met machines. Dat is een rooskleurig toekomstbeeld, maar nog weinig concreet. Wat kunnen we verwachten in de komende jaren? “We gaan van quantified self naar de quantified employee of zelfs de quantified workforce.” Werknemers en teams gaan sensoren gebruiken en worden meetbaar. Wat je daarmee kunt? “Denk aan bewegen. Dat je door gamification werknemers overhaalt om meer te bewegen en bijvoorbeeld de trap te nemen.” Yuri ziet de trend al ontstaan bij bedrijven als Google. Hij is zich bewust van de privacy-aspecten. “De werknemer zal altijd expliciet de toestemming moeten geven om zijn of haar data te delen.”

Minder fouten maken, creativiteit stimuleren en betere besluiten nemen

Krijg je al rillingen van schrik of enthousiasme? Het wordt nog mooier als jouw manager de data van je hersenen kan gaan monitoren. In sommige beroepen kunnen fouten een grote impact hebben. Denk aan kraanmachinisten in de haven, luchtverkeersleiders of een asset manager met miljoenen onder haar hoede. “Stel, je hebt ECG-sensoren op je hoofd die je hersenactiviteit meten en je hebt sensors die je stressniveau meten.” In het voorbeeld van de asset manager kunnen de alarmbellen bij de manager afgaan als uit de data blijkt dat zij gestrest is en dus sneller geneigd is om agressieve (en wellicht verkeerde) beslissingen te nemen.

Van meten en registreren is het een kleine stap naar stimuleren. “Een aantal interessante neurotechnologische devices worden nu ontwikkeld. Deze apparaten maken het mogelijk om via magnetische golven de hersenactiviteiten tijdelijk te beïnvloeden of te optimaliseren. Daarmee kun je tijdelijk het leervermogen van de hersenen met 30% laten toenemen.” Of dit gezond is, is volgens Yuri nog steeds onderwerp van debat. De mogelijkheden zoals ze zijn verfilmd zoals in Lucy en Limitless, komen dan echt binnen ons handbereik.

Individuen die minder fouten maken en creatiever worden, dat is één. Maar hoe interessant wordt het als we ook de prestaties van teams kunnen verbeteren? Volgens Yuri gaat dat ook gebeuren: “We kunnen besluitvormingsprocessen gaan optimaliseren met technologie.” Vergaderingen doen we in de toekomst met een smartphone op tafel. “De smartphone of een ander device kan gaan detecteren of mensen elkaar niet te vroeg in de vergadering gaan napraten. De app geeft dan een alarm af dat er teveel consensus is met gevaar op groupthink.”

Hoogmis van de technologiereligie

De aanhangers van singularity hebben een grenzeloos vertrouwen in de voortgang van de technologie. Ook wat betreft de toepassing op ons werk, dat leuker, met minder fouten en dus creatiever wordt door technologie. Zoals iemand op Twitter treffend opmerkte: “Vandaag zijn we op de hoogmis van de techno-religie”.

Ik ben sceptisch, technologie an sich is niet het panacee voor alle wereldproblemen. Ik geloof wel dat we als mensheid met de juiste toepassing van die exponentiële technologieën een eind kunnen komen. Dat het kan, bewees Nigel Ackland, die op het podium vertelde hoe hij door zijn robotarm weer zin in het leven kreeg.

Be there or be square

Hoe kun je klaar zijn voor de toekomst? Volgens Yuri is de term ‘werknemer’ er snel een van het verleden. “Iedereen wordt zijn eigen startup. Als ondernemer, zzp’er of binnen grotere organisaties.” Dat vraagt om een proactieve instelling. “Wees nieuwsgierig, heb een flexibele instelling en een open mind.”

Ik ben voorzichtig optimistisch. Met mijn open mind blijf ik nieuwsgierig of alle positieve vergezichten realiteit worden in de komende jaren. Alhoewel? Heeft Frankwatching mij over 15 jaar dan nog steeds nodig om een artikel te typen over nieuwe technologie?

Foto intro met dank aan Fotolia.