Bloggen & auteursrechten: zo voorkom je schadeclaims

Auteursrechten zijn vaak onderwerp van discussie op internet. Sommigen vinden dat teksten op internet vrij zouden moeten zijn van alle auteursrechten, waardoor informatie toegankelijk voor iedereen is. Is het terecht dat auteursrechten keihard worden gehandhaafd met vorderingen tot schadevergoeding of moeten we naar een copyrightloze samenleving?

Overtreding van auteursrechten

Het zijn organisaties als Cozzmoss die voor onder andere Trouw en De Volkskrant overtreders van auteursrechten laten betalen. Individuele bloggers worden aangepakt, omdat ze een artikel van een krant hebben overgenomen op hun site, om het vervolgens te delen met hun achterban.

Deze bloggers moeten honderden en soms duizenden euro’s betalen voor een dergelijk overgenomen artikel. Dat wordt berekend op basis van een zogenaamde ‘economische waarde’ per woord. Volgens de rechter mag die gerust op 36 cent worden gesteld, vaak zelfs nog iets meer.

Ook een soort van boeteverdubbeling wordt vaak toegestaan. Het artikel van 1000 woorden dat wordt overgenomen, kost zo 360 euro. Wanneer dat ook nog mag worden verdubbeld, is de nietsvermoedende blogger 720 euro kwijt. Daar komen eventueel nog wat incassokosten bovenop en een half modaal netto-maandsalaris is de straf voor deze kleine ‘vergissing’.

Terechte schadeclaims?

Er wordt vaak gezegd dat deze schadeclaims onzinnig en excessief zijn. Toch is een auteursrechtloze samenleving geen goed idee. Juist omdat schrijvers exclusiviteit hebben, willen ze nog moeite steken in het schrijven van goede artikelen. Auteurs besteden vaak vele uren in het onderzoek voor een artikel. Dat varieert van internetresearch tot research buitenshuis. Daarna moet het artikel nog op een goede en aantrekkelijke manier geschreven en gecorrigeerd worden. Er worden kosten gemaakt en die moeten terugverdiend worden.

Meestal wordt dit gedaan in de vorm van advertentie-inkomsten. Wanneer het artikel echter wordt overgenomen door anderen, zal dit effect hebben op die advertentie-inkomsten. Dat gaat van het verlies van exclusiviteit (en dus van licentie-inkomsten) tot het verlies van posities in de zoekresultaten van Google vanwege het hebben van zogenaamde ‘duplicate content’. Moet die schade voor rekening komen van degene die research heeft gedaan en een goed artikel heeft geschreven of moet dat voor rekening komen voor degene die het schaamteloos heeft gekopieerd?

Blogger: “Ja maar, ik hoef niet te betalen want…”

Waarschijnlijk staan een aantal bloggers nu al met de hakken in het zand, want zij vinden dat ze goede redenen hebben om content over te nemen of om de schadevergoeding niet te betalen. Toch vallen de redenen die vaak worden aangedragen meestal niet binnen de wettelijke mogelijkheden en zijn ze ook niet eerlijk naar de rechthebbende toe. De korte samenvatting:

• “Ja maar, ik wist niets van auteursrechten!”
  Onbekendheid met de wet is geen reden om de wet te overtreden. Daarnaast twijfel ik altijd aan deze reden, aangezien de kopieerders zelf wel allerlei verklaringen van auteursrechten (waaronder het copyright-teken) op de site hebben staan.
• “Ja maar, er stond geen copyright-teken onder!”
  Dat maakt dus niets uit. Op elk werk rusten automatisch auteursrechten, of dat nu is vermeld of niet. Daar zijn enkele uitzonderingen op, maar wanneer er niets is vermeld, kan ervan uitgegaan worden dat het niet mag worden overgenomen zonder toestemming van de rechthebbende.
• “Ja maar, ik kreeg geen reactie van jullie en dacht dus dat er dus geen bezwaren waren!”
  Dan is er dus géén toestemming verkregen en mag niets worden gekopieerd.
• “Ja maar, ik heb het artikel direct verwijderd nadat jullie contact opnamen en heb excuses gemaakt!”
  De schade is reeds geleden doordat het in eerste instantie op de website is gezet. Terugkrabbelen en spijt betuigen wanneer de rekening op de mat valt doet daar niets aan af.
• “Ja maar, ik heb netjes de bron vermeld!”
  Dat maakt ook niets uit, het gaat om het hebben van toestemming. Dat de bron vermeld wordt is geen reden om een artikel zonder toestemming over te nemen.

Hoe het wel moet – een paar handige weetjes

Voor bovenstaande zaken mag het spaarvarken worden omgekeerd wanneer de rechthebbende erachter komt. Toch zijn er ook een aantal dingen die wél mogen en daarmee kom je vaak een fors eind, terwijl je de rechten van de rechthebbenden respecteert. Toestemming krijgen en citeren zijn de belangrijkste mogelijkheden.

Vraag toestemming

Toestemming krijgen voor het overnemen van materiaal is vaak relatief gemakkelijk. Die toestemming volgt soms uit een bericht van de auteur op zijn website dat hij het in orde vindt om al dan niet onder bepaalde voorwaarden content te kopiëren (Creative Commons bijvoorbeeld). Staat dat nergens? Neem dan contact op met de auteur. Vaak zijn auteurs welwillend in het geven van deze toestemming voor een bronvermelding met een zogenaamde ‘do-follow’ backlink.

Citeren mag!

Wil je enkel citeren, dan is toestemming niet noodzakelijk. Citeren van andere websites mag namelijk, maar niet meer dan strikt noodzakelijk. Soms zijn dat 10 woorden, soms zijn dat 200 woorden. Een geheel artikel overnemen is (bijna) nooit gerechtvaardigd. Daarnaast moet het citeren een duidelijk doel hebben (bijvoorbeeld kritiek leveren), moet er een bronvermelding bij staan én moet het duidelijk zijn wat je eigen tekst is en wat het citaat is.

Ook foto’s of afbeeldingen citeren mag, maar wederom onder dezelfde regels. Foto’s enkel ‘citeren’ omdat dat er mooi uitziet en de tekst leuk afbreekt mag dus niet (geen duidelijk doel). Foto’s citeren met het doel om kritiek of commentaar te geven op de foto mag wel.

Kortom

Auteursrechtelijk beschermd materiaal overnemen kan je veel geld kosten. Terecht, gezien de schade die wordt geleden door de rechthebbende. Het zonder meer overnemen van teksten is nu niet acceptabel en mag wat mij betreft ook nooit acceptabel worden. Vraag daarom altijd toestemming voor het overnemen van de tekst of werk binnen de mogelijkheden die de wet biedt. Dan doe je recht aan de auteur, blijft je portemonnee gevuld en scoor je ook nog eens punten voor je karma.

Foto intro: Bigstockphoto.com