Transmedia: omvangrijke stap in evolutie storytelling

Transmedia is een totaal geïntegreerde manier van verhaal vertellen, waar disciplines vervagen en totaalbelevingen gecreëerd worden. Het is de meest omvangrijke evolutie op storytelling, waarmee je als merk of uitgever op zoek gaat naar nieuwe manieren om verbinding te zoeken met het publiek. Transmedia neemt je mee op meeslepende reizen in werelden die zich afspelen over meerdere platformen.

Aan de hand van onze beiden onderzoeken naar transmedia belichten we een aantal ondervindingen op het gebied van productie en participatieculturen. Onderaan dit artikel is onze documentaire ‘Dutch Insights on Transmedia’ te bekijken.

In onze ogen spreek je over transmedia als het minimaal de volgende onderdelen bevat:

• Een verhalenwereld met meerdere plots;
• Een zekere mate van een beleving;
• Meerdere platformen met een eigen verdiepend verhaal binnen de verhalenwereld;
• Participanten die ook invloed kunnen hebben op een verhaal binnen de verhalenwereld;
• Eén continu hoofdmedium;
• Platformen kunnen autonoom te volgen zijn, maar creëren samen één totaalbeleving;
• Gaming (het mechanisme van een spel).

Meer mogelijkheden voor het vertellen van verhalen

De ontwikkeling naar transmedia storytelling is, onder andere, een gevolg van de huidige digitale ontwikkelingen. Er komen steeds meer media bij en deze worden ook steeds interactiever. Ook wordt het gebruik hiervan steeds gebruikelijker in ons dagelijks leven. De mogelijkheden voor het vertellen van verhalen worden daarmee uitgebreid. De industrie wordt hierdoor geïnspireerd om nieuwe narratiefstructuren te ontwikkelen. Daarnaast is ook het publiek op zoek naar manieren van consumeren die hen meer waarde geven in hun eigen leven. Zelfactualisatie en sociale verantwoordelijkheid zijn trends die de huidige maatschappij leidt tot participatieculturen. Transmedia speelt hierop in.

Publieksparticipatie: fictie en realiteit komen samen

Mensen zullen een verhaal pas begrijpen wanneer ze erbij betrokken worden. Er wordt dan betekenis gegeven aan het verhaal doordat fictie en realiteit samen komen in de geest van het publiek. Het is daarom essentieel dat publiek kan participeren in het transmediaverhaal. Participeren betekent het veranderen van of contribueren aan de verhaalbeleving. Door het mogelijk maken van publieksparticipatie, communiceer je interactief met het publiek. Digitale, fysieke en sociale aspecten worden hier gebundeld.

Een aantal belangrijke voordelen van publieksparticipatie zijn:

• Er wordt een integer dialoog aangegaan met het publiek;
• Het verhaal wordt ontwikkeld vanuit meerdere perspectieven en behoeftes;
• Je speelt hiermee in op de kritische massa;
• Het publiek vertelt je verhaal eerder door aan derden.

Bij het bedenken van mogelijkheden om het publiek te laten participeren, is het belangrijk om rekening te houden met een verschillend publiek. Als men zelf een filmpje moet uploaden, zal niet iedereen daar altijd behoefte aan hebben. Het actief of passief participeren rondom een onderwerp is een keuze die afhangt van de context van een persoon. De bekende 1-9-90 regel is terug te zien in de statistieken van recente Nederlandse projecten.

• 90 % van de gebruikers zijn lurkersdie nooit participeren. Zij kijken alleen.
• 9% van de gebruikers zijn commentors. Zij kijken vooral, delen ook, maar willen niet samenwerken.
• 1% van de gebruikers zijn creators. Zij willen delen, meedoen en invloed uitoefenen.

Paul Schneider schreef een artikel waarin hij aangeeft dat deze participatieregel niet meer geldig is voor online communities. Hij stelt de volgende verhouding voor: 70% – 20% – 10%. Wij verwachten dat dit ook gaat gebeuren voor transmedia-projecten.

De samenstelling van deze verschillende mensen is belangrijk voor het functioneren van een beleving. Als voor ieder wat wils wordt geboden, zal dit de ervaring rijker en veelzeggender maken. In eerste instantie richt je het verhaal op de kleinste groep mensen, de creators ofwel de hardcore gebruikers. Zij kunnen de functie en de content van het project naar een hoger niveau brengen. Zij brengen het verhaal tot leven. De acties van de actieve gebruikers moeten daarom ook zichtbaar zijn voor de rest van het publiek.

Fictieve werelden komen tot leven

Geweldige recente voorbeelden van transmedia op Nederlandse bodem zijn HUMANBIRDWINGS (door Revolver Media) dat het verhaal vertelt van een man die bezig is met het maken van vleugels voor de mens, een universele droom. Ook het project H.S.C. MERCURIUS (door Spektor Storytelling) is erg interessant. De studentenvereniging H.S.C. Mercurius werd opgericht, gebaseerd op de tv-serie Feuten, om de verhaalwereld tot werkelijkheid te maken. Deze projecten zijn totaal verschillend in opbouw en omvang, maar creëerden beiden een onderdompeling om fictie zo dicht mogelijk bij de realiteit te zetten. Om deze scheidingslijn meer te laten vervagen, zijn ze intensief de dialoog aangegaan met het publiek. Hierdoor kwamen de werelden écht tot leven. Waar H.S.C. MERCURIUS vooral bouwde aan een community met een eigen mores, speelde HUMANBIRDWINGS met de ‘suspension of disbelief.’

Productiestappenplan?

Een universeel productiestappenplan is erg gewild binnen de transmediabeweging. Maar dit is in strijd met het feit dat transmedia maatwerk biedt. Het stadium waar transmedia zich in bevindt is te vergelijken met het begin van de film. Het publiek wist toen niet wat ze ervan moesten vinden en waren zelfs bang. Al snel werd film een vorm van ontspanning en entertainment. Die overgangsfase in film is te vergelijken met het huidige positie van transmedia. We zijn op zoek naar conventies en maatstaven.

In een zeer beknopte vorm zijn dit de productiestappen die te hanteren zijn:

Transmediale projecten werken graag vanuit een mythe. Vanuit dit vertrekpunt ben je onafhankelijk aan platformen, doelen, soorten publiek, verdienmodellen, enz. Beginnen met zo’n onafhankelijke verhaal of ‘natural story’ is sterk, omdat er dan een kern bestaat die goed is uitgediept. Daarna kunnen de volgende stappen het verhaal alleen nog maar sterker maken.

Binnen de pre-productie periode is het erg belangrijk om te denken vanuit de gebruiker. Start hier het ontwerp voor de participatiestrategie en zorg daarbij voor passende platformkeuzes. Tijdens de productie staat elk team erg flexibel in het project. In de productie is de beleving ‘live’ en vindt er een langdurige interactie met de gebruikers plaats, waarbij marketing en distributie de content verbindt en verweeft.

Het afsluiten van een transmedia-project vraagt om erg veel aandacht. Aangezien er met enige opbouw een fanbase is ontstaan, zal dit niet zo acuut afgekapt kunnen worden. Het vereist een plan. Dit kan bijvoorbeeld door je content releases af te bouwen in een minder intensief ritme. Het is in ieder geval iets om als maker bij stil te staan.

Dutch Insights on Transmedia

Er heerst nog enige afstand tot transmedia door de veelvuldigheid aan termen die regelmatig ontstaan met betrekking tot nieuwe mediaontwikkelingen. Alles wordt steeds ‘transmedialer’ en zal wellicht de norm worden van de toekomst. Je kunt er niet omheen. Er is echter nog een enorme schaarste aan kennis omdat de ‘taal’ van transmedia nog uitgevonden moet worden. Om het medialandschap te overtuigen en kennis te verspreiden, hebben wij een informatieve documentaire gemaakt ‘Dutch Insights on Transmedia.‘ Hierin geven we 10 Nederlandse transmedia-pioniers het woord over hun ervaringen in het produceren van transmedia en het betrokken maken van het publiek.

Kijk vooral deze documentaire voor meer inzichten over transmedia!

Illustraties door Jeroen Klaver.