The Next Co-creator: cocreatie in het onderwijs

The Next Co-creator, een event waar zo’n 30 professionals aan deelnamen die in de praktijk te maken hebben, of willen hebben, met cocreatie. De kaders van het programma lagen vast, maar de preciese invulling werd gecocreëerd door de deelnemers. In een inspirerende omgeving en met pro-actieve deelnemers kom je zo snel tot een open sfeer.  Persoonlijke inzichten en leermomenten worden gedeeld en in één middag ervaar je eigenhandig de voordelen en uitdagingen van cocreatie.

Cocreatie in het onderwijs

De vijfde versie van The Next Co-creator had als thema ‘Cocreatie in het onderwijs’.  Om de juiste sfeer te creëeren werd de middag gestart met een kort moment van gezamenlijke meditatie. Gevolgd  door een persoonlijke voorstelronde waarin je je aan twee (voor jou nog onbekende) personen moest voorstellen en elkaar iets vertelde over je natuurtalent. Deze sessie maakte een heleboel enthousiasme en gesprekken los en schepte daarmee meteen een open sfeer. Voor mij was het de tweede keer dat ik aan dit event deelnam en ik was benieuwd naar wie ik deze keer allemaal zou ontmoeten en wat iedereen te vertellen had.

Na een introductie van het belevingscentrum Wolter & Dros, waar het event plaatvond, volgde een korte inleiding van Marieke Schoenmaker (directeur Gamechanger) over ‘The Next Co-creator’. Het event is in het leven geroepen om een community van co-creation practitioners te vormen die onderling praktijkervaringen uitwisselen en op die manier van elkaar leren.

Deel I: Interactieve presentaties Kennisnet

De interactieve presentaties werden verzorgd door Leon Mooijman (sr. product manager) en Tineke Pauw (webredacteur) van Kennisnet. Kennisnet is een expertisecentrum gericht op het effectief inzetten van ICT in het onderwijs. Kennisnet past zo’n twee jaar cocreatie toe om zo een transparant en aanspreekbaar platform te zijn waarin zo goed mogelijk op de behoeftes van de doelgroep (o.a. leraren, leerlingen en ouders) ingespeeld wordt. De cocreatie case die Kennisnet presenteerde is de website Kenny, een virtueel leer- en speelplatform bedoeld voor kinderen van 4 t/m 7 jaar.

Co-creatie binnen Kennisnet

Leon’s verhaal maakt duidelijk dat cocreatie heel wat veranderingen met zich mee heeft gebracht binnen Kennisnet. Een van de belangrijkste learnings was dat cocreatie niet te plannen is en veel onzekerheid met zich mee kan brengen. Hiervoor is een flexibele houding noodzakelijk en de juiste mentaliliteit: mensen moeten snel nieuwe vaardigheden aan kunnen leren en een frisse en creatieve blik hebben. Dit is niet voor iedereen even makkelijk, want vaak zijn mensen gewend te werken volgens bepaalde planningen en systemen.

Voor Kennisnet’s Kenny bracht de conceptfase vooral uitdagingen met zich mee. “We dachten meteen heel praktisch na over de content, de tooling, community managers, en dergelijke zaken”, aldus Leon, “terwijl de doelen eigenlijk nog niet bepaald waren.” Met de hulp van Gamechanger Marieke Schoenmaker is het proces uiteindelijk goed opgezet en zijn de doelstellingen eerst intern gefinetuned. Tijdens de cocreatie sessies werden de ruwe concepten verder ontwikkeld. Volgens Leon is cocreatie  vooral nuttig om ruis te voorkomen en om met alle betrokken partijen op één lijn te blijven. Vaak onstaat deze ruis  doordat verschillende partijen de concepten toch net anders interpreteren, aldus Leon. Volgens hem is het succes van cocreatie vooral afhankelijk van de mensen met wie je samenwerkt. Kennisnet en de cocreatie lessons learned:

• 80-20 regel: Doelstellingen en concepten bepalen is essentieel en het loont de moeite om daar 80% van de tijd in te steken.
• De angst voor concurrentie kan de dialoog beklemmen: openheid en een gevoel van veiligheid is belangrijk in het creëren van een kwalitatieve samenwerking.
• Cocreatie vergt nieuwe vaardigheden van mensen en een bepaalde mentaliteit. Niet iedereen kan goed omgaan met de onzekerheid over de uitkomsten van cocreatie en dat zorgt voor onrust.
• Het bespreken en managen van verwachtingen voorkomt irritaties en teleurstellingen: je moet rekening houden met een flinke doorlooptijd en genoeg resources inzetten voor cocreatie.
• Er zijn veel nieuwe inzichten te verkrijgen door middel van cocreatie: het is echt niet zo dat alle kennis al aanwezig is in je organisatie.
• Investeer genoeg in toolkits, training van personeel, relatiebeheer en kennisdeling. Anders verlopen de projecten moeizaam.

Na afloop van de presentatie kwam er een discussie op gang; hoe ga je om met medewerkers die zekerheid zoeken en die het moeilijk vinden om binnnen het losse cocreatie proces te werken? De conclusies vanuit het publiek waren o.a.: je hebt allerlei soorten input en mensen nodig, maar op verschillende momenten van het cocreatieproces;  cocreatie kan soms geremd worden door mensen die teveel in processen en planning denken.

‘Kenny’ en cocreatie van content

Tineke Pauw vervolgde de presentatie met uitleg over het nieuwe interactieve platform Kenny, dat goed aansluit op de nieuwe cocreatierichting die Kennisnet opgaat. Elke dag biedt Kenny een filmpje of een spelletje aan en verder kunnen er allerlei liedjes, sprookjes en prentenboeken geopend worden. Leerkrachten en ouders kunnen ook zelf spelletjes klaarzetten die aansluiten bij de thema’s taal, rekenen en ruimtelijke oriëntatie.

Hoe is Kenny ontwikkeld?

Er is begonnen met een offline cocreatie traject van ongeveer twee maanden. Dit was een samenwerking tussen Kennisnet-medewerkers, drie leerkrachten en drie ouders. Ook namen drie software ontwikkelaars deel aan het traject, zij kwamen uiteindelijk alledrie met een concept voor Kenny. Nadat het beste concept was gekozen werd de online community betrokken.

Wat was de rol van de community?

De online community was vooral een klankbord (met vragen als “wat vind je van het concept” of “horen puzzels onder het thema ‘ruimtelijke oriëntatie?”). Ook kwamen de community leden met nieuwe ideeën en hielpen ze bij het testen van de bèta site. “We hebben daar veel goede input uit gehad”, aldus Tineke. Na het testen kwam bijvoorbeeld naar voren dat er meer animaties gemaakt moesten worden, de vogel deed namelijk nog niet heel veel. Tineke: “Doordat de community én de kinderen dit zeiden, hebben we daar geld voor uitgetrokken”. Ook gaven leerkrachten nieuwe inzichten in hoe de site volgens hen zou moeten functioneren.

Wat waren leermomenten?

Kennisnet is dik tevreden met de huidige versie van Kenny. Toch blijft Kennisnet druk bezig met verbeteren en het oplossen van een aantal cocreatie uitdagingen:

• Hoe zorg je voor een gebruiksvriendelijk en aantrekkelijk community platform?
• Hoe ga je om met nieuwe ideeën? Wanneer pas je iets aan en ga je op iets in, en hoe weet je dat een idee niet slechts een mening is van één persoon?
• Hoe vind je goede communityleden en hoe hou je deze betrokken gedurende het proces?
• Hoe stimuleer je de onderlinge interactie?

Deel II: Mission Impossible Challenge

Voortbouwend op de inzichten van Kennisnet gingen we in vier groepen aan de slag met een co-creatie challenge. Deze challenge draaide om de vraag: hoe zouden jullie het concept voor Kenny in slechts 48 uur vormgeven met gebruik van cocreatie? Als groep was je vrij om invulling te geven aan de challenge en een plan van aanpak te verzinnen. Binnen 30 minuten moest er een conceptplan zijn dat aan Kennisnet en aan de andere groepen gepresenteerd werd. Karin Verhagen (Charlie’s Angels) en Han Oei (OeivoorGroei) observeerden en ondersteunden de groepen hier en daar. Door alle vrijheid die de challenge met zich meebracht verliep de communicatie in mijn groep nogal chaotisch en duurde het een tijdje voordat we op één lijn zaten. Tijdens de eindpresentaties kwam naar voren dat iedere groep een andere cocreatie insteek had gevonden. Waar de ene groep bijvoorbeeld ‘pressure cooking’ wilde toepassen om tot cocreatie output te komen binnen de gestelde 48 uur, besteedde de andere groep juist veel aandacht aan het creëren van een gevoel van rust en veiligheid om zo cocreatie te stimuleren. Maar welke aanpak zou nou het meest succesvol zijn?

Tot slot…

Doordat we ons steeds versplaatsten binnen de ruimte kwam je makkelijk in contact met alle deelnemers. Deze Next Co-creatormiddag was totaal anders dan de vorige keer en daardoor verassend. Door steeds vanuit een bepaald thema de dag in te richten blijven de onderwerpen waarover je discussieert divers. Ten opzichte van de vorige keer, was ook de challenge anders ingedeeld. De vorige keer kregen we allemaal een bepaalde rol toebedeeld, maar deze keer had de challenge juist bijna geen kaders. Door deze radicale verandering merkte je duidelijk hoe verschillende vormen van samenwerken in de praktijk uitwerken. Ik vond het een actieve, inspirerende en leuke middag!

Wil je ook eens deelnemen aan The Next Co-creator? Vrijdag 11 november is de volgende sessie, met als thema ‘Cocreatie van duurzame producten’.