Waarheidsvinding in de zaak Assange

De kwestie van Julian Assange en WikiLeaks is interessant omdat het de psychologische reacties blootlegt in ons denken. Wat speelt er zich werkelijk af in de hoofden van wereldleiders die door de onthullingen getroffen worden? En wat zijn de titanium drijfveren van Assange zelf die hem steunen in deze strijd met al zijn risico’s?

In de reacties op de recente onthullingen zijn er 2 denkrichtingen. De eerste ziet het als een inbreuk op privacy, wetten en fatsoensregels, en stelt de vraag: “Wat zou jij ervan vinden als je privécorrespondentie op straat komt te liggen?” De 2e vindt de openbaarheid van de gegevens belangrijker, omdat daarmee de dubbele agenda’s, het gekonkel achter de diplomatie en de hypocrisie van machthebbers aan het licht komen. “Aan de schandpaal ermee, zodat men het afleert om dit te doen.”

Life imitating art?

Ik bleek niet de enige te zijn die de vergelijking trekt met Lisbeth Salander, het meisje met de drakentatoeage en het hoofdkarakter uit de Millenniumtrilogie. Salander is een hacker en zet zich in de verhalen van Stieg Larsson af tegen misbruik van macht door de gevestigde orde. Samen met de redactie van het tijdschrift Millennium slaagt zij er uiteindelijk in om het deksel van de beerput te halen en haar eigen naam te zuiveren.

Daaromheen wordt in de boeken een enorme complottheorie gesponnen. Lisbeth wordt jarenlang in een inrichting opgesloten, daarna onder gedwongen voogdij gesteld, misbruikt en achtervolgd in een ware klopjacht. Bij wijze van spreken gaat het over een macht die naast de macht opereert, waarheden verdraait en een lijk meer of minder niet schuwt.

In de media duiken over Julian Assange al reacties op die een ‘groter complot’ suggereren. Hij zou zijn leven niet zeker zijn, de aanklachten van verkrachting uit Zweden zouden verzonnen zijn, bankrekeningen en betalingen van donaties aan WikiLeaks worden doelbewust geblokkeerd en op Twitter zou gerommeld zijn met trending topics.

Het probleem is dat we niet zeker zijn van wat we niet weten, wat we niet kunnen weten. Hoe lang is de machtige arm van Amerika? Hoe betrouwbaar is de rechterlijke macht in Groot-Brittannië of Zweden, die de aanklachten tegen Assange gaat onderzoeken? Welke koehandel vindt er binnenskamers plaats? Wat stelt men in het werk om Julian Assange en WikiLeaks monddood te maken?

Los van alle mystificaties geven deze vragen mij een hint waarom de zaak van WikiLeaks een goede zaak zou kunnen zijn.

Waar komt Assange’s enorme gedrevenheid vandaan?

Maar ik vraag me net zozeer af wat er zich in het hoofd van Julian Assange afspeelt. Zoals terecht in een forum op internet werd opgemerkt, vecht Lisbeth Salander eigenlijk niet voor een grotere zaak, maar voert ze haar eigen, persoonlijke vendetta. Waar komt Assange’s enorme gedrevenheid vandaan? Wat wil hij bereiken? Zit er een nobele bedoeling in het activisme van WikiLeaks? Of is hij zelf uit op macht door de machtigen te ontkrachten?

Openbaar maken is één verhaal, maar de mogelijke en onaanvaardbare risico’s daarvan inzien is een tweede. Het vraagt wijsheid om de brandhaarden in de wereld niet verder op te stoken.

Kan Julian Assange, net als de wereldleiders die hij ridiculiseert, de verantwoordelijkheid aan die zijn rol met zich meebrengt?