Wat is het beste design voor een verkiezingsaffiche?

De afgelopen verkiezingen werd op allerlei manieren om de aandacht van de kiezer gestreden. De moderne media werden volop benut: er werd wat afgetwitterd, gehyved en geblogged. Maar naast de schaamteloze tweets heeft men ook gebruik gemaakt van een oud hulpmiddel: het verkiezingsaffiche. Maar welk verkiezingsaffiche trok nu de meeste aandacht?

Overal in Nederland werd er driftig geplakt. Meestal keurig naast elkaar, maar soms ook schots en scheef over elkaar heen. En af en toe werd er een politicus verfraaid met een snor of een zwartgemaakte tand. We waren al een tijd nieuwsgierig welk verkiezingsaffiche nu de meeste aandacht wist te trekken. Ook omdat de partijen in de afgelopen decennia maar weinig creativiteit in hun design lieten zien. Zou een ‘kop’ van een partijleider echt de aandacht trekken? Tijd voor een nader onderzoek! In een specifiek opgezette eyetracking test werd objectief vastgesteld welk partij-affiche de meeste aandacht wist te trekken.

Trekt de coup soleil van Wilders aandacht?

Ja, in de eerste uitslag was het affiche van de PVV overduidelijk de winnaar, op de voet gevolgd door D66, VVD en Trots op Nederland. Een bijzonder detail is dat alleen de PVV een affiche had met Wilders erop. De andere drie deden het zonder gezicht en met slechts verkiezingsleuzen. Trekt de coup soleil van Wilders dan zoveel aandacht? En is een gezicht dus geen garantie voor succes?

De positiestrategie

Onderzoek naar positievoorkeur op het verkiezingsbord brengt duidelijkheid: de PVV heeft onbedoeld de beste positie op het bord weten te veroveren, namelijk de gunstige middenpostitie. De PVV heeft dus de aandacht niet alleen te danken aan de coup soleil van Wilders of de bijzondere ontwerpkwaliteiten van het affiche. Dat zijn middenpositie het beste wordt bekeken, is te verklaren door het fenomeen ‘framing’. Zonder kijksturing trekt het midden de meeste aandacht. De volgorde van de affiches op dit bord is van tevoren vastgelegd op basis van de uitslag van de vorige Tweede Kamerverkiezingen: van links naar rechts lijst 1 tot en met 10. Dus winnaars krijgen het bij de volgende verkiezingen zwaar als het gaat om aandacht.

En de echte winnaar is….

In onze onderzoeksopzet hebben we het effect van de (midden)positie eruit gefilterd, zodat uitsluitend designeffecten van de affiches zichtbaar zijn. Dan zien we een opmerkelijke winnaar. Jawel: Balkenende! De tweede plaats gaat naar Trots op Nederland en tenslotte neemt SGP de derde plaats in. Het design van de CDA poster is zodanig goed gemaakt dat het onze aandacht trekt. Is het dan toch de brede glimlach van Balkenende?

Trekken partijleiders aandacht?

Gezichten trekken altijd veel aandacht, zeker als iemand je aankijkt. Een belangrijke les uit ons onderzoek is dat gezichten niet per definitie aandacht trekken. Op een bord met veel gezichten weet een verkiezingsaffiche met heldere contrastkleuren meer aandacht te trekken (zie Trots op Nederland, SGP) dan alleen gezichten. Tijd dat de politiek wat gewaagdere verkiezingsaffiches gaat maken met spattende kleuren. Wie weet krijgen de partijen dit jaar nog een kans.

En of het nu komt door de plaats op het aanplakbord of niet: de drie partijen (PVV, D66 en VVD) die het best uit het onderzoek komen, blijken ook de grootste winnaars te zijn. Het hele onderzoek is hier te vinden.