Kennisnetwerk draagt bij aan individuele prestaties

Al jarenlang zijn online kennisnetwerken hot. Twee jaar geleden hebben de Vrije Universiteit Amsterdam en Viadesk al onderzoek gedaan naar het succes van dit soort netwerken. Op basis hiervan hebben zij een vervolganalyse gedaan naar de waarde van kennisnetwerken. Deze waarde kan worden uitgedrukt in deelnemersprestaties op de werkvloer: wat is de invloed van kennisnetwerken op de prestaties van individuele deelnemers en welke rol speelt mediagebruik hierin?

Doel van een kennisnetwerk

Het doel van een kennisnetwerk is het profiteren van de vermenigvuldigende kracht van gedeelde kennis en ervaring. Simpel gesteld: meer mensen weten meer en samen kun je in een kortere tijd een beter resultaat bereiken.

Voorwaarde voor een kennisnetwerk

Netwerken als doel op zich – vaak top-down opgelegd – zijn bij voorbaat gedoemd te mislukken. Het netwerk moet een wezenlijke bijdrage leveren aan de ‘bottom-up-behoefte’: aansluitend bij de dagelijkse praktijk van de deelnemers op basis van een gedeeld werkterrein, gedeelde ervaringen of gedeelde sociale context.

Mediagebruik

Er zijn grofweg twee manieren waarop binnen het netwerk wordt gecommuniceerd; online en face-to-face. Door de praktische ‘voordelen’ wordt online communiceren binnen netwerken het meest toegepast. Persoonlijke ontmoetingen zijn lastig te organiseren en online wordt als een acceptabel substituut gezien.

Door de verschillende kenmerken van de communicatiemiddelen is er gekeken naar de invloed van deze middelen op de prestaties van de deelnemers.

Uitkomsten onderzoek

Face-to-face-ontmoetingen worden veelal vervangen door online communicatie, maar is dit ook terecht? ‘Nee’ is het antwoord. Een combinatie tussen deze twee is het meest waardevol. Uit het nieuwe onderzoek van de Vrije Universiteit Amsterdam en Viadesk blijkt dat het mediumgebruik van invloed is op de hieronder genoemde factoren van ‘embeddedness’. Deze zijn op hun beurt van invloed op de prestaties van de individuele deelnemers aan kennisnetwerken:

Factoren die aangeven in hoeverre het kennisnetwerk is ingebed:

• ‘Embeddedness’ in de praktijk: de mate waarin het onderwerp relevant is voor de dagelijkse werkzaamheden van de individuele deelnemer.
• Structurele ‘embeddedness’: de mate waarin de deelnemers elkaar kennen en op de hoogte zijn van elkaars expertise.
• Relationele ‘embeddedness’: het relationele klimaat binnen het netwerk: de mate waarin de deelnemers elkaar vertrouwen en iets voor een ander over hebben. En de mate waarin men zich met elkaar verbonden voelt door gedeelde interesses en een gedeeld referentiekader.

Mix van communicatiemiddelen

Online

Het online communicatiekanaal is volgens het onderzoek het meest geschikt voor de inbedding van het netwerk in de dagelijkse praktijk. Dit is te verklaren doordat online informatie altijd en overal toegankelijk is. Het biedt zowel een bron aan informatie (bibliotheek) als een plek waar relatief snel collega’s een concrete praktijkvraag kan worden voorgelegd.

Face-to-face

Face-to-face-ontmoetingen hebben een positieve invloed op de mate waarin de deelnemers elkaar kennen en op de hoogte zijn van elkaars expertise (structurele ‘embeddedness’). Dit is te verklaren door het ‘rijke’ karakter van deze communicatievorm (intonatie, gezichtsuitdrukking, lichaamstaal, onmiddellijke feedback etc.). In een persoonlijke ontmoeting krijgt men daarmee een vollediger beeld van elkaar.

Beide beïnvloeden relationele inbedding

Zowel online als face-to-face hebben invloed op de mate van relationele inbedding (relationele ‘embeddedness’) in het kennisnetwerk. Beide stimuleren wederzijds vertrouwen, het creëren van de ‘gunfactor’ en het vinden van gedeelde interesses en referentiekader. Online gebeurt dit door het inzetten van het netwerk bij dagelijkse werkzaamheden (‘Embeddedness’ in de praktijk), waarbij de onderlinge bekendheid van elkaar en elkaars expertises wordt gestimuleerd.

Aan de andere kant biedt de face-to-face-kennismaking (structurele ‘embeddedness’) een goede stimulator voor vertrouwen en het vinden van gedeelde interesses en referentiekaders.

De embeddedness-factoren hebben alle drie hun positieve invloed op de prestatie van de individuele deelnemer. De mate waarin het besproken onderwerp onderdeel uitmaakt van de dagelijkse praktijk speelt hierin de belangrijkste rol. Het deelnemen aan een relevant netwerk en het actief inzetten hiervan lijkt een verbreding en verdieping van iemands professie te betekenen. Leren van en kunnen sparren met andere professionals betekent een kwaliteits- en efficiëntieverbetering van de taakuitvoering.

Conclusie

Deelnemen aan netwerken die dichtbij de eigen professie staan, levert een constructieve bijdrage aan de prestatie. Daarbij is het wel belangrijk hoe dit netwerk wordt vormgegeven en wordt onderhouden. We kunnen niet goed netwerken zonder elkaar in het echt te kennen. Weten met wie je van doen hebt helpt bij het online samenwerken en het uitwisselen van ervaringen en relevante kennis. Communiceren wordt vergemakkelijkt als je elkaar kunt ‘plaatsen’: je kent die ene collega niet alleen van de foto en de profielbeschrijving in het smoelenboek. Bij het beoordelen van iemands bijdragen is het handig te weten wat iemands kwaliteiten zijn. Je kent de informatiebron immers. Uit dank en wederzijds vertrouwen deel je op jouw beurt weer kennis online.

Voor de dagelijkse uitvoering van taken is het erg nuttig dat je even snel online informatie kunt ‘plukken’. Onderdeel uitmaken van het kennisnetwerk off- en online levert daarmee een waardevolle bijdrage aan de kwaliteit en efficiëntie van individuele prestaties.

Tips

Ga op zoek naar voor je werk relevante netwerken of initieer er zelf één. Je zult zien dat het loont. Ben je een werkgever of manager? Stimuleer dan deelname aan relevante netwerken onder je medewerkers.

Bij het opzetten van een netwerk is het belangrijk rekening te houden met de volgende zaken:

• Zorg dat je met het netwerk snel relevante informatie verzamelt, zodat het netwerk een wezenlijke bijdrage levert aan het gedeelde werkterrein.
• Stimuleer onderlinge interactie. Leren van elkaar is namelijk de kracht van het netwerk.
• Verhoog de kwaliteit van het kennisnetwerk door de informatie actueel en kwalitatief hoog te houden.
• Dan: zorg voor een goede inzet van media. Vertrouw niet alleen op de kracht van een online platform, maar plan altijd ‘offline-bijeenkomsten’ om het netwerk ‘body en smoel’ te geven. Niet alleen bij het opstarten van het netwerk, maar ook op regelmatige basis bij elkaar komen, is van belang voor een structurele inbedding van een rendabel netwerk in de dagelijkse praktijk.

Wil je het onderzoeksartikel* ontvangen? Stuur dan een e-mail naar [email protected].

* Artikel in Journal of Information Technology. Zie: Journal of Information Technology (2010) 25, 205–215; doi:10.1057/jit.2010.11; published online 4 May 2010

Femke de Leeuw van Weenen is co-auteur van dit artikel, ze is sinds 2005 bij Viadesk. Kennisdelen en samenwerken en dat online, dat heeft haar interesse en ze houdt zich bezig met de implementatie ervan bij diverse klanten. Het vertalen naar oplossingen  – zowel door verbeteringen van het product Viadesk als in het implementatietraject – drijft haar.