Verbeter je organisatievibe met deze 6 principes

Hoe creëer je een organisatie waar mensen willen werken in plaats van moeten werken? Hoe verander je de kwallen, schildpadden en haaien in je organisatie in blije dolfijnen? Het geheim is ‘energie’. Dat zet je organisatie en mensen in beweging.

Wees eens eerlijk. Ken jij organisaties waar mensen onder hoge werkdruk moeten presteren? Waar mensen niet goed in hun vel zitten, geen energie krijgen van hun werkzaamheden en daardoor ook niet hun beste werk laten zien? De manier waarop bedrijven en werk zijn georganiseerd, werkt niet altijd even goed. Veel bedrijven zijn nog georganiseerd op een hiërarchische manier die paste bij de bedrijfsvoering uit het verleden, maar niet meer bij het nu en al helemaal niet bij de toekomst. Ik schreef eerder al eens een artikel over Agile Amsterdam 2018. Bovendien wordt het steeds lastiger om in de ‘war on talent’ nieuwe medewerkers te vinden en aan je te binden.

Dat betekent dat bedrijven twee uitdagingen hebben:

1. De noodzaak tot inspirerend werkgeverschap (intern)
2. De noodzaak tot innovatief ondernemerschap (extern)

Waar moeten zij zich op richten om deze uitdagingen aan te gaan? Volgens spreker en auteur Arjen Banach is de gemene deler ‘energie’. Hij beschreef zijn inzichten in het boek Organisatievibe.

Wat is energie?

Banach omschrijft energie als ‘de kracht, de brandstof om iets in beweging te zetten’. Die energie zit enerzijds in de mensen in een organisatie en anderzijds in de cultuur. Energie van mensen kan positief of negatief zijn en kan in lage of hoge mate aanwezig zijn. Geïnspireerd door de Zwitserse professor Heike Bruch zet Banach mensen in een kwadrant:

Om het kwadrant beter te begrijpen, licht ik het model hieronder graag toe.

• Linksonder staan de kwallen. Zij hebben weinig energie en de energie die ze hebben is negatief. Je hoort ze nauwelijks, maar je voelt heel duidelijk dat ze er zijn.
• De haaien linksboven hebben veel negatieve energie. Zij bieden actieve tegenstand. Als zij op waarde worden geschat, kunnen ze medestanders (dolfijnen) worden. Of hun energie neemt af. Dan worden zij ook kwallen.
• Rechtsonder staan de schildpadden. Zij zitten in hun comfortzone, doen wat er van hen gevraagd wordt, maar niet meer dan dat.
• Rechtsboven staan de dolfijnen. Zij denken proactief mee, hebben plezier in hun werk en stralen dat ook uit.

De uitdaging wat Banach betreft, is om een cultuur te bouwen die zoveel mogelijk energie losmaakt in mensen. Met medewerkers die niet alleen tevreden zijn, maar bovenal bevlogen en betrokken. Dit noemt Banach de organisatievibe.

6 adviezen om een organisatievibe te creëren

En hoe creëer je dan die organisatievibe? Banach definieert 6 principes, die hij visualiseert als hoeken van een tent. De middelste paal is de energie. En hoe beter het gesteld is met de 6 pijlers, hoe hoger de tent wordt.

Ik benoem kort de 6 principes en adviezen die Banach geeft.

1. Betekenisvol werk

Hoewel inkomen een belangrijke voorwaarde is bij een baan, is het voor de meeste mensen belangrijker om aan een hoger doel bij te dragen en zinvol werk te doen. Uiteraard heeft een bedrijf een missie opgesteld, maar helaas is die niet altijd even tastbaar en inspirerend. En dat is wel cruciaal.

Zorg dat je een inspirerende missie hebt geformuleerd en maak daarnaast concreet inzichtelijk op welke manier een individuele medewerker hieraan bijdraagt.

2. Autonomie

Streef er als organisatie naar dat medewerkers autonoom te werk willen gaan en de organisatie hier ruimte voor geeft. Vertrouwen, verantwoordelijkheid en vrijheid zijn hiervoor randvoorwaardelijk. Dan voelen mensen zich ook vrij om te experimenteren. En dát is weer nodig voor innovatief ondernemerschap.

3. Transparantie

Niet zelden hebben organisaties een informatieprobleem. Medewerkers hebben niet de juiste informatie om hun werk echt goed uit te kunnen voeren. Die informatie blijft aan de top. Andersom komen de issues die in de operatie spelen niet bij de top terecht. Het advies is daarom: wees optimaal transparant en maak alles inzichtelijk.

4. Dienend leiderschap

Directief leiderschap is dodelijk voor de organisatievibe. Uiteraard hangt dit ook samen met de noodzaak tot betekenisvol werk, transparantie, maar vooral ook autonomie. Zorg dat leiders er zijn ten behoeve van de medewerkers. Zij zorgen ervoor dat medewerkers de mogelijkheid krijgen om ongestoord hun werk te doen, maar ook om te leren.

5. Rituelen

Zorg voor rituelen, vaste gewoontes als uiting van de missie en de cultuur. Bijvoorbeeld een vaste manier om de kernwaarden te delen met medewerkers, een manier om nieuwe medewerkers te laten inburgeren of het vieren van successen. Zo borg je je cultuur in tastbaar, terugkerend gedrag.

6. Psychologische veiligheid

Het adagio ‘fouten maken mag’ wordt in veel bedrijven niet écht nageleefd. Banach stelt zelfs dat er in Nederland sprake is van een taboecultuur. Mensen durven pas te experimenteren als ze fouten mogen maken. Zorg dus voor de veiligheid om fouten te durven maken en hier open over te durven zijn. Leiders moeten hierin vooral ook het goede voorbeeld geven.

Laat energie stromen in je organisatie

Banach wijdt in zijn boek aan elk van deze principes een hoofdstuk met theorie, onderbouwend onderzoek, adviezen en wat praktijkvoorbeelden. Hij pleit ervoor om organisaties echt te gaan veranderen. Hierbij citeert hij Malcolm Gladwell:

Als iedereen buiten het kader moet denken, is er misschien iets mis met het kader.

Het kader waarbinnen wij werk hebben georganiseerd, is niet toekomstgericht en moet veranderen. Voor verandering is beweging nodig en beweging is energie. Daarom adviseert hij om kritisch naar je organisatie te kijken en te beginnen met een van de 6 principes waar de organisatievibe nog bij ontbreekt. Langzaam creëer je dan – samen met je medewerkers – een sneeuwbaleffect.

Een boek voor leiders, op zoek naar energie

De titel en de achterflap zijn er niet expliciet over, maar als ik het boek lees, lijkt het gericht op de leiders van organisaties, de top. Dat beperkt wel de doelgroep. Als medewerker krijg je misschien inzicht, maar weinig handvatten om zelf of met je team aan het energieniveau te werken. Banach zou hier duidelijker over moeten zijn. Hij pleit voor een andere visie op organiseren, het veranderen van je organisatie. Dan is het essentieel om de leiders van organisaties ook expliciet aan te spreken.

De 6 principes vormen op zich een mooie set. Maar zijn dit nou echt de enige dingen die invloed hebben op energie of organisatievibe? Ik kan nog wel wat verzinnen… creativiteit, (multidisciplinair) samenwerken, prioriteren en keuzes maken. En hij had ook kunnen kiezen voor vrijheid in plaats van autonomie.

Al met al lees ik dingen die ik in andere boeken over werkplezier, agile werken en klantgerichtheid ook tegenkom. Maar het is allemaal zeker waar. En het boek is prettig geschreven. Dus als jij de leider bent van een nog wat traditionele organisatie die op zoek is naar inspiratie om energie in zijn bedrijf te brengen, dan haal je hier zeker inspiratie uit.

Over het boek

Titel: Organisatievibe – De 6 principes voor toekomstgericht werken
Auteur: Arjen Banach
Uitgever: Boom uitgevers Amsterdam
Jaar: 2019
Nummer: 9789024428106
Mediatype: Boek, 223 bladzijdes
Prijs: €24,99
Bestellen: via Managementboek (aff.)