Technologie & educatie: het onderwijs schreeuwt om rebellen

De verwachtingen zijn hoog gespannen. De individualisering van de maatschappij en de alomtegenwoordige mogelijkheden van de technologie kloppen beide om het hardst op de deur van de klaslokalen. In de hele wereld. Hoe kunnen we zelf bijdragen aan de verbetering van het onderwijs? 

Donderdag 26 maart was de derde editie van TEDx Amsterdam Education. Zoals het een TEDx event betaamt, kon ook de hele wereld live meekijken. De zaal van het Theater Amsterdam was weliswaar niet helemaal gevuld; er waren toch zo’n 450 docenten en beleidsbepalers uit de onderwijswereld. Op het podium stonden zestien ‘education rebels’. Deze vernieuwers inspireerden en tipten ons hoe we – vanaf nu – zelf kunnen bijdragen aan verbetering van het onderwijs.

Het onderwijs schreeuwt om rebellen

Hoe? In ieder geval door rebels te zijn. Daar wordt zo hard om geschreeuwd in het onderwijs. Zonder rebellen blijft het systeem zoals het altijd is geweest: in hokjes en massaal tegelijk, ouderwets en dus absoluut niet vernieuwend.

En als iemand dat kan weten, dan is het de pas 16-jarige TEDspeaker Lisanne Vriens. Zij liet de tekortkomingen van het onderwijs zien aan de hand van Mens Erger Je Niet. De kleuren komen overeen met de verschillende onderwijsniveaus. Afwijken van het pad is niet mogelijk. Laat staan dat de kleuren samengaan.

Het onderwijs dat Lisanne nu krijgt, houdt volgens haar veel te weinig rekening met individuen. Ieder heeft toch zijn eigen interesses? Waarom dan verplichte vakken die je moet halen voor je papiertje? En waarom standaardisatie van examens? Hervorm ze op zo’n manier dat kinderen die anders denken ook het goede antwoord kunnen geven.

Het onderwijs als Mens Erger Je Niet

Daarom bedacht Lisanne een alternatief van Mens Erger Je Niet: als een avontuurlijke reis (zoals het leven) met tegengestelde looprichtingen en zijpaden.

Zijn games of andere technologie de oplossing?

Maar als docenten onder druk staan, klassen overvol zijn en de overheid in het onderwijs snijdt; hoe geven we dan ieder individueel kind de aandacht die het verdient? Dat vroeg André Haardt zich hardop af toen zijn zoon Gijs naar school ging.

André zocht het antwoord in technologie en pleit voor het spelen van games. Want: ‘Play is the most important secret weapon in education’. Waarom dit middel dan niet inzetten in het onderwijs?

Het idee is simpel. Verwerk honderden vragen en oefeningen in multiplayer games, en kinderen willen niets liever dan elkaar verslaan. Het kan voor en na school. En zelfs tijdens vakanties.

Een tip van André: verdiep je als ouder of docent eens een half uurtje per dag in Candycrush of Snapchat of een van de tientallen andere apps voor de jeugd. Een wereld zal voor je opengaan. Gebruik die inzichten.

Verwerk honderden vragen en oefeningen in multiplayer games, en kinderen willen niets liever dan elkaar verslaan.

Betrek scholieren bij het ontwerpen van games

André vindt ook dat scholieren zelf betrokken moeten zijn bij het ontwerp. Zij weten als geen ander, blijkt ook uit het verhaal van rebel Lisanne, wat aanslaat en wat niet. En juist daarin schuilt een ander probleem. Volgens neurowetenschapper Sandra van Aalderen is het leren nu slechts gericht op 1 hersendimensie. Terwijl we zelfs in onze slaap het gehele brein gebruiken. Waarom dan niet in leermethodieken?

Technologie zorgt niet voor dé vernieuwing

Juist het stimuleren van nieuwsgierigheid en probleem-oplossingdenken triggeren meerdere dimensies van het brein. Dit ‘higher order thinking’ verklaarde Dylan Hyman als volgt: understanding, remembering en applying gebeurt in de meeste gevallen op de basisschool. We zouden meer toe moeten naar: analyzing, evaluating en creating.

Dat hier helemaal geen technologie aan te pas hoeft te komen, liet Jan de Lange prachtig zien: een jongetje dat speelt met twee plastic spuiten en een slangetje, past tegelijkertijd wiskunde, taal en causaal denken toe. “Curious minds lead to very serious play.” En een meisje begreep door zelf te experimenteren met een houten speeltje, binnen ruim een minuut hoe het principe van een motor werkt.

Dat technologie niet zal zorgen voor dé vernieuwing in het onderwijs, benadrukt Graham Brown-Martin. Hij is zelfs zeer stellig: “Technology has a very little impact on changing education.” Niet dat het niks toevoegt: “Teachers will not be replaced by technology, but agile teachers who use technology will replace those who don’t.”

Teachers will not be replaced by technology, but agile teachers who use technology will replace those who don’t.

Hoe kan school je voorbereiden op nog niet bestaande banen?

Het onderwijs verandert nog te weinig mee met de wereld. Door (technologische) ontwikkelingen en door een individualistischer wordende maatschappij, ziet het professionele landschap er straks anders uit dan ooit tevoren. Geijkte banen verdwijnen, nieuwe zullen ontstaan en moeten steeds meer in kunnen spelen op snelle veranderingen. Vroeger, toen docenten zelf nog naar school gingen, werkte iedereen z’n hele carrière bij één bedrijf. Nu heeft iedereen gemiddeld vijf banen. En straks? Dan hebben onze kinderen er vijf tegelijk. Banen die nog niet bestaan. Hoe kan school je daar op voorbereiden?

Studenten met eigen bedrijfje zijn toekomstbestendig

Studenten aan de slag laten gaan als ondernemers bijvoorbeeld. Laat ze (gecontroleerd) zelf-georganiseerd leren en samenwerken in teams. En bijvoorbeeld hun eigen bedrijfje opzetten. Dat bereidt studenten het best voor op de toekomst, volgens Ingrid van Rossum. Iedereen zou z’n ‘bullshit-detector’ moeten inzetten: “We all know what is good for us and not, and what we should do or not.”

Lital Marom kon (en kan) dat als geen ander. Als kind van zes was ze al eager om de technologie van een radio te doorgronden. Een hacker in de dop. Een echte rebel die de wereld naar d’r hand kan zetten. En dat is juist precies wat de jeugd van nu, in meer of minder mate, zou oeten leren, vindt ze.

Lital noemt drie eigenschappen die scholieren moeten hebben en hoe onderwijs daar aan kan bijdragen: “Curiosity, tinkering and grit. Give them new ways to embrace their curiousity.”

Communicatie is uitgangspunt voor vernieuwing

Een van de meest inspirerende en herkenbare Talks komt van Yoram Mosenzon. Zijn uitgangspunt: “Schools are there to prepare for life.” Hij noemt de communicatie, niet onbelangrijk in onderwijs, als absoluut uitgangspunt voor vernieuwing.

Specifieker benoemt hij de nonviolent communication. Als kind ervoer hij de dwang die er van school uitging: “I was trained to hide myself.” Hij werd niet serieus genomen, omdat hij zichzelf trainde om met z’n vingers muziek te maken in plaats van een essay te schrijven over Boekarest.

Hoe kan men in het onderwijs kinderen over een kam scheren, én dus beoordelen, terwijl ze toch echt stuk voor stuk uniek zijn? Yoram geeft een voorbeeld: “The book is boring”, zegt de een. De ander: “No, it is interesting.” Yoram: “What happened to the book? Exactly. And it gets more complicated when we talk about people. Beyond right and wrong there is a field. I’ll meet you there.”

Waarom zijn we bang voor verandering in het onderwijs?

Claire Boonstra vraagt zich hardop af waarom we zo bang zijn voor verandering in het onderwijs. Waarom blijven we hangen in gewoontes? Waar praten we niet meer met elkaar? Wat is er nou frustrerender dan te laat erachter komen dat jij (en wij) iets anders hadden moeten doen?

Moeten we dan allemaal rebels worden?

Dit is natuurlijk geen vrijbrief om alles direct uit je handen te laten vallen en rebels te worden. Maar wat kunnen we wel doen na het TEDx Amsterdam Education 2015? Bedenk dat docenten en kinderen samen de belangrijkste componenten vormen van onderwijs. Stel alles in dienst van deze helden en gebruik hiervoor de beschikbare middelen en kennis die horen bij de huidige en toekomstige maatschappij.

TED Talks

Je kunt alle TED Talks in 3 delen terugzien op de livestreampagina van TEDxAmsterdamED. Ze zijn ook allemaal terug te kijken via onderstaande afspeellijst op YouTube.

Foto intro met dank aan Fotolia.