Werkgeluk scoort ondanks corona 7,4 maar zorgmedewerkers en ambtenaren zijn ontevreden

Volgens recente uitkomsten van de Nationale Thuiswerk Monitor onder 1.055 werknemers in 7 sectoren blijkt corona (vooralsnog) geen afbreuk te doen aan het werkgeluk. Het gemiddelde 7,4 over alle bevraagde werknemers is een mooi rapportcijfer en vergelijkbaar met soortgelijke metingen uit 2019 van bijvoorbeeld Effectory. Geruststellend voor werkgevers, want werkgeluk leidt volgens onderzoek van de MonitorGroep tot 21% meer productiviteit en 37% minder ziekteverzuim. De thuiswerkmonitor laat zien dat werkgeluk eveneens nauw samenhangt met organisatietrots, het wij-gevoel, de mate waarin de medewerkers zich vanuit huis voor hun organisatie inzetten en hun vitaliteit. Stuk voor stuk aspecten die bevorderlijk zijn voor het werkplezier en de prestaties. Maar hoe houden we dit werkgeluk de komende tijd op peil als we vanwege de tweede coronagolf op afstand moeten blijven werken, ruim 350.000 mensen voor hun baan moeten vrezen (DNB) en het aantal faillissementen verdubbelt of zelfs verdrievoudigt (ING Economisch Bureau)?

Leiderschapsstijl belangrijke drijver van werkgeluk
Uit veel studies blijkt dat de leiderschapsstijl bepalend is als een van de belangrijkste aanjagers van werkgeluk. De septembermeting van de thuiswerkmonitor bevestigt dit: de interesse die leiders tonen in de meningen en gevoelens van hun werknemers (empathie) en de intentie om in de behoeften van de thuiswerkers te voorzien (hulpvaardigheid) blijken zelfs de beste voorspellers van werkgeluk. Daarnaast dragen ook de wijze waarop ze de motieven achter hun beslissingen uitleggen (leiderschapscommunicatie), de onderlinge samenwerking in teams bevorderen (teamwork) en gelegenheid bieden het thuiswerken naar eigen inzicht in te vullen (vertrouwen geven) een steentje bij.

Corona roept om een nieuwe leiderschapsstijl
De coronacrisis doet meer dan voorheen een beroep op het inlevingsvermogen en de communicatieve vaardigheden van leiders, maar op deze belangrijke werkgelukdrivers presteren onze leiders onder verwachting. De communicatie (53% tevreden), de empathie (55% tevreden) en ook het vertrouwen (58% tevreden) en de hulpvaardigheid (61% tevreden) die ze aan de dag leggen, laten volgens de respondenten nog veel te wensen over. Met de zorgsector en de overheid is het nog slechter gesteld, want daar zijn de werknemers die tevreden zijn over de leiderschapscommunicatie (zorg 45%; overheid 45%) en empathie (zorg 49%; overheid 49%) zelfs in de minderheid. In de financiële sector, IT, juridische sector en het onderwijs is men over de leiderschapsstijl meer tevreden. Maar ook in deze sectoren ziet bijna 40% ruimte voor verbetering.

Duiding van de onderzoekers
De onderzoekers hebben de indruk dat de ernst van de coronacrisis nog niet ten volle tot de Nederlandse werknemer is doorgedrongen, want al dreigt een economisch rampscenario, het gros van de respondenten van de thuiswerkmonitor zegt zich over hun baan weinig zorgen te maken.

Uit de voorgaande editie van de Nationale Thuiswerk Monitor (juni 2020) kwam naar voren dat de band met de eigen organisatie en ook het wij-gevoel opvallend sterk waren. De verklaring van de onderzoekers is dat veel organisaties extra effort in het persoonlijke contact met de werknemers hebben gestoken en hier ook speciale crisisteams voor hebben opgericht. Bij de septembermeting brachten ze vanwege De Week van het Werkgeluk ook het werkgeluk in kaart. En ook hieruit blijkt dat Nederlanders tijdens de COVID-19 pandemie nog steeds tot de kopgroep van de gelukkigste werknemers behoren, zoals in 2017 uit een internationaal onderzoek van consultant ADP naar voren kwam.

Deze euforie zal volgens de onderzoekers echter niet lang duren, want door de tweede coronagolf is het slechts een kwestie van tijd dat werknemers de ernst van de huidige crisis aan den lijve gaan ondervinden. En dat zal hun loyaliteit, wij-gevoel en werkgeluk vrijwel zeker aantasten.

Of de economische neergang ook negatieve gevolgen heeft voor de in- en uitstroom van werknemers hangt vooral af van de wijze waarop leiders hierop reageren. De thuiswerkmonitor bevestigt dat het inlevingsvermogen van leiders niet alleen een sterk positief effect heeft op de loyaliteit van hun medewerkers, zoals bijvoorbeeld het onderzoek van HR-dienstverlener Businessolver aantoont, maar ook op hun wij-gevoel en werkgeluk. Dit bevestigt tegelijkertijd de veelgehoorde opvatting dat de nieuwe afstandelijkheid van het coronatijdperk om een nieuw soort leiderschap vraagt, waarbij niet controle en achterdocht, maar vertrouwen en empathie centraal staan.

Door in te zetten op een sensitievere leiderschapsstijl, meer persoonlijke interesse te tonen en zich ook vaker in hun belevingswereld te verplaatsen, leveren leiders een belangrijke bijdrage aan het werkgeluk van hun medewerkers, zelfs als straks de desastreuze gevolgen van de crisis opduiken en de baanonzekerheid piekt.

Henk Noort
directeur StakeholdersLab

Dit zijn de eerste uitkomsten van de septembermeting van de Nationale Thuiswerk Monitor – een doorlopend onderzoek zonder commercieel oogmerk – onder een representatieve steekproef van 1.055 werknemers uit 7 sectoren. Hiermee willen datacollectie- en marktonderzoeksbureau DataIM, onderzoeksbureau StakeholdersLab en communicatie-adviesbureau Future Communication elk vanuit hun eigen expertise een bijdrage leveren aan het oplossen van de coronacrisis.