Twitter – spreektaal of schrijftaal?

Onderwerp van gesprek: alles waar de kreet ‘social media’ in verwerkt kan worden, want wat is dat toch interessant. En vooral: wat tellen wij dan toch ineens mee. Wij kwetteren en twitteren erop los, maar vergeten juist één van de meest zichtbare vraagstukken, namelijk het taalgebruik. Anders gesteld: als u uw timeline boordevol nieuwe berichtjes doorneemt, leest u dan spreektaal of schrijftaal? Vallen de berichten binnen één van deze twee categorieën of binnen beide? Misschien wel binnen geen van beide? Frankwatching gaat op onderzoek uit. Een analyse uit de praktijk.

“Twitter is wat wij ervan maken”

Twitter is nogal schreeuwerig en neemt een extreem zichtbare positie in. Een ‘geeky’ en brutaal platform met eindeloos veel berichten. Door Twitter zijn er talloze nieuwe woorden ontstaan. Tegelijkertijd is Twitter een real-time rapportage tool en maakt het platform de democratische revolutie mogelijk als het gaat om vrijheid van expressie. Volgens sommige journalisten vormt het de existentiële bedreiging van het krantenartikel. Uiteindelijk is Twitter slechts een medium dat afhankelijk is van hoe de gebruikers ermee omgaan. Twitter is wat wij ervan maken, vind ik. Wij spreken vaker over de prestaties van Twitter als tool dan over Twitter als mondelinge of schriftelijke vorm van communiceren. En juist die vraag is interessant.

“Twitter is zowel schrijftaal als spreektaal”

De New York Times zet Twitter onder de noemer ‘tekst’ en tegelijkertijd onder ‘conversatie’. Tegenstanders zeggen dat Twitter primair onder ‘conversatie’ valt en secundair ‘tekstueel’ is. De meeste taalkundigen vinden dat Twitter zowel spreektaal als schrijftaal is en tegelijkertijd geen van beide. We spreken over een nieuwe, op zichzelf losstaande categorie, een online omgeving waarbinnen spreek- en schrijftaal elkaar overlappen. Op het web vertegenwoordigt tekst niet alleen de gedachte van de zender, oftewel schrijver. Er ontstaat een gesprek tussen zenders en ontvangers. Dat gesprek bestaat uit tekst, maar weerspiegelt de menselijke stem van de partijen. Een wederkerig spel.

Tekst via Twitter wordt in stilte gelezen, maar komt tot leven door de menselijke stem. Taal is daarmee niet meer een zelfstandig naamwoord, maar een werkwoord. Wij werken aan die taal. Een taal die door de gebruikers gevormd wordt en flexibel is. Er ontstaat een nieuwe cultuur en een nieuwe vorm van taalgebruik. Die taal kunnen wij niet vergelijken met bestaande taal. Nooit eerder in de geschiedenis hebben wij hiermee te maken gehad.

Wat vinden de Twitteraars?

Voor het veldonderzoek hebben wij verschillende soorten respondenten benaderd die allemaal vanuit een eigen perspectief naar taal kijken en allemaal met taal bezig zijn.

Jason Falls, social media marketing consultant, blogger en auteur van het boek ’No Bullshit Social Media: The All-Business, No-Hype Guide To Social Media Marketing’. @JasonFalls

“Twitter is confined to a written language I’d say. If I were to compose and complete every thought I spoke to 140 characters and included things like hashtags, re-tweets and overheards, people would quickly stop talking to me. Heh!”

Marion Bloem, schrijfster, kunstenares, filmmaker. @MarionBloem

“Aanvankelijk trok het twitteren me volstrekt niet. Ik vond dat er voor een schrijver weinig eer aan te behalen viel, totdat een kennis mij ertoe verleidde met de woorden: ‘Je moet twitteren zoals je een haiku zou schrijven.’ Dat vond ik eigenlijk wel een leuke uitdaging. Een haiku twitteren gaat me weliswaar te ver, maar een tweet moet naar mijn mening iets hebben waardoor je blij bent dat hij er nog staat.

Iedere twitteraar heeft een eigen stijl en misschien zelfs een eigen grammatica ontwikkeld.  Die staat me niet altijd aan. Ik kan niet tegen taalfouten. Ik ontdek dat mijn manier van twitteren doorgaans meer weg heeft van die van andere schrijvers dan van mensen die niet voor hun beroep schrijven. Ik voel altijd de behoefte om er iets meer van te maken dan dat ik van een snelle sms naar een vriendin zou doen.

Vaak twitter ik alleen informatie door en dat vind ik jammer. Ik zou liever alleen af en toe een paar poëtische regels als tweet de wereld insturen, maar in de praktijk stuur ik een informatieve vraag of verzoek. Waarschijnlijk zijn volgers meer geïnteresseerd in snelle bondige informatie; dat weet ik niet. Ikzelf lees graag mooie tweets, of ze nu verhalend of informatief zijn, en ook als ze alleen over het persoonlijke leven van de twitteraar gaan, want wanneer deze in staat is om het telkens weer mooi te verwoorden, ben ik echt wel ‘hooked’.

Ik probeer die zinnen iets meer te laten zijn dan een haastig tekstberichtje om informatie te verstrekken. Ik merk dat ik het liefst de tweets lees van mensen die in staat zijn om hun informatie een beetje aardig te verpakken. Het is een hele kunst om veel informatie met zo weinig woorden te verstrekken en daarin dan zelfs nog een emotie mee te geven of op zijn minst een mening, en de komma’s en punten te plaatsen waar ze horen. Natuurlijk is het een leuke manier om links door te geven, maar voor mij is het in elk geval noch schrijftaal, noch spreektaal. Het is twittertaal.”

Jos Govaart, ondernemer, consultant hybride PR Coopr. @JosGovaart

“Twitter zorgt voor een taal die niet te vergelijken is met schrijf- of spreektaal. Zowel de teksten die ik schrijf, als de gesprekken die ik voer, zijn niet te vergelijken met de taal die ik op Twitter gebruik.

Toch zie ik twittertaal niet als taalverloedering. Twittertaal voegt iets toe aan de taal die we al gebruiken. Het is in mijn ogen geen substituut. De leukste twitteraars zijn wat mij betreft ook de mensen die juist in die 140 tekens creatief kunnen zijn.”

Xaviera Ringeling, social media en webspecialist, owner Contentgirls. @contentgirl

“Wat mij betreft is het een combinatie van spreek- en schrijftaal. En dat geldt niet alleen voor Twitter, maar voor het hele web. De combinatie zit hem in het informele karakter (spreektaal), met inachtneming van de taalregels (schrijftaal). In het kort kun je stellen dat het web en dus ook twitter, informeel is.

We spreken elkaar aan met je en jij en dat doen niet alleen individuen maar ook bedrijven. En zelfs wanneer bedrijven de u-vorm gebruiken, is de taal bij goede websites nog steeds informeel. Dat is ook niet zo gek, want het web gebruiken we niet alleen in een zakelijke omgeving, maar ook wanneer we thuis met krulspelden in, pyjama aan en pandabeer-ogen op de bank hangen. Het web is dus heel persoonlijk. En in een persoonlijke omgeving voelen we ons senang genoeg om te communiceren zoals we dat met onze vrienden doen. Zoals je vroegah, wanneer je een brief aan een vriendin stuurde, je dat in spreektaal (heyyy, mafkees – alles goed met jou) deed, terwijl je bij een brief aan een zakelijk contact ervoor zorgde dat je je netjes aan alle regels hield.

Informeel dus, maar aangezien we allemaal zo keihard aan het personal branden zijn, zorgen we met z’n allen natuurlijk wel dat we ook gewoon netjes blijven. In ons taalgebruik en in hoeverre we ons aan formele taalregels houden. Wie weet wie er namelijk allemaal meelezen.”

Danny Mekic, ICT- en internetexpert, host WNL, BNN en VPRO. @DannyMekic

“Vroeger had je inderdaad twee taalcategorieën. Spreektaal, de bondige keuze voor woorden en zinsconstructies in verbale gesprekken, en schrijftaal waar doorgaans meer een wat formelere, langdradigere wijze van formuleren van teksten wordt bedoeld. Met meer aandacht.

Met de komst van mobiele telefoons en het winnen aan populariteit van sms-berichten was het in het belang van ‘schrijvers’ om zoveel mogelijk te zeggen in zo kort mogelijke berichten. Zinnen werden niet meer voluit geformuleerd en woorden op oneigenlijke wijze afgekort, tot frustratie van taalwetenschappers aan toe. Jongeren leerden in hun ogen steeds slechter formuleren en de komst van sms en MSN Messenger was daar debet aan. Er werd ook wel eens gezegd dat mensen via die kanalen, de vluchtigheid van spreektaal schriftelijk proberen uit te dragen.

Nu is er iets anders aan de hand. Op Twitter is de traditie ontstaan om korte berichten te plaatsen, niet zozeer kort door het weglaten en afkorten van woorden, maar door bondig te formuleren en simpelweg niet langdradig te zijn. Je moet je boodschap bij voorkeur in één tweet verpakken en als dat niet lukt is de kans dat mensen je bericht lezen en retweeten simpelweg een stuk kleiner. Persoonlijk denk ik dat de zinsopbouw op Twitter het meeste weg heeft van schrijftaal, maar dan gecombineerd met de bondigheid van spreektaal.”

Eline Walda, strategisch marketingsadviseur. @ElineWalda

“Op hoofdlijnen (er vallen natuurlijk genoeg subcategorieën te bedenken) vallen tweets uiteen in:

• De krantenkop: een kort puntig bericht, vaak gecombineerd met een link en kort commentaar (“RIP :-(… Johnny Kraaijkamp overleden https://ht.ly/enz”).
• De tekstballon: de schrijver slingert losse gedachten de kosmos in. Doet soms denken aan een eenzame wandelaar, die in zijn eentje voor zich uit loopt te mompelen (“O verdraaid, ik moest de was nog binnenhalen”).
• De wiewatwaar: het berichtje leest als een Hyves-statusupdate, inclusief bijbehorende taalfouten en emoticons (“Morgen naar veenendaal shoppe met me schatje michelle! <3”).
• De keuveltweet: een klein groepje mensen babbelt gezellig onderling, zich er nauwelijks van bewust dat de rest van de wereld meeleest (“@johnny11 @miepb lekker bezig zo op de maandagochtend 🙂 ”).
• Oldskool Twitter: het werkwoord staat bewust op een vreemde plek, een overblijfsel uit ‘the good old days’ van Twitter (“Joehoe! *Sprintje trekt*”).
• De miniadvertentie: Steeds meer bedrijven gebruiken Twitter als plat advertentiemedium (“Nu of nooit! Laatste villa’s met privézwembad in zonnige Provence 30% korting”).

Kortom: er is geen eenduidige twittertaal. Twitter kent een groot aantal subculturen, ieder met een of meer eigen stijlen, die veelal geadopteerd zijn uit andere media.”

Deirdre Breakenridge, PR, online PR and new media expert, blogger and writer. @dbreakenridge

“In general, social media is much more conversational and human than written language. On Twitter, until people really learn how to participate, it’s used as a mechanism to share news and information, which can appear more like the written language.  However, as you deepen your understanding and form relationships, the conversations become two way, collaborative and resemble the spoken language.”

Isrid van Geuns, online strategist, ambassadeur TLC en talent recruiter. @ISlinks

“Twitter is zeker geen spreektaal maar ook geen schrijftaal. Ik zeg: deeltaal.”

En wat vind jij..?