CES 2019: steeds meer ruimte voor startups & autofabrikanten

CES is de grootste consumenten- en b2b-elektronicabeurs ter wereld. Met ongeveer 180.000 bezoekers, 6000+ journalisten en 4.500 bedrijven zijn de ogen van de wereld elk jaar in het begin van januari op deze beurs gericht. Over de afgelopen jaren is CES niet alleen groter geworden, maar ook breder. Startups krijgen de ruimte. Voor veel automobielbedrijven is het een plek om te laten zien wat ze in de toekomst van plan zijn. Ik heb een selectie gemaakt van de opvallendste dingen die ik heb gezien en vermeldenswaardig vind.

Op zoek naar de WOW! van CES

Ik kom al een aantal jaren (minstens 10) op CES in Las Vegas. Ik weet inmiddels wel wat ik verwachten kan. Wat is wel interessant en wat niet? Maar je kunt je wel voorstellen dat ik ook weleens het idee heb dat ik alles al een keer heb gezien. Als de leverancier zegt dat bij een tv de kleuren nog helderder zijn en het zwart nog zwarter, dan kan hij diezelfde boodschap een jaar later weer brengen.

Ik ben altijd op zoek naar de WOW! van CES. Wat is nou de technologie waarvan ik denk: dat heb ik nog nooit gezien?! Ik heb dit jaar inderdaad iets bijzonders gezien, maar daarover later meer.

Ik ga op reis en ik neem mee…

Als je naar een beurs als CES gaat, moet je je goed voorbereiden. Je kijkt al van tevoren wie er naartoe gaat, maar je moet ook de juiste spullen meenemen om de beurs te overleven. Denk daarbij aan een wireless hotspot, omdat op CES WiFi niet overal beschikbaar is en je toch online wil blijven. In dit geval heb ik mijn We.Stream meegenomen, een powerbank van Goal Zero waarmee ik zelfs mijn laptop tweemaal kan opladen, en als laatste mijn Sony-camera, mijn Rode microfoon en een koptelefoon om opnames te maken. Aan mijn voeten een paar gymschoenen, omdat door dat de beurs op meerdere locaties wordt gehouden en het verkeer in Las Vegas op zijn zachtst gezegd een uitdaging is. Je loopt eigenlijk de hele dag door. Dit jaar is de teller blijft steken op 111 km lopen tijdens de beursdagen.

Voor wie Las Vegas niet kent: het is een bijzondere stad waar je onder andere mag roken in de casino’s en waar drank weinig kost of gratis is (zeker als je aan het gokken bent). Een keer vroeg een serveerster met een stalen gezicht om 7.30 uur ’s ochtends: ‘Would you like a frozen margerita?’. Om het plaatje compleet te maken, ik stond op dat moment mijn veters strikken bij een gokautomaat. Hoe vroeg of laat je ook in je hotel komt, er is altijd wel iemand aan het gokken. De stad leeft 24/7.

De startups op Eureka Park

Ik heb in de afgelopen jaren gezien dat Eureka Park groter en groter aan het worden is. Wat begon als twee kleine zaaltjes in het Venetian Hotel, is nu uitgegroeid tot een hele verdieping van het Sands congrescentrum. Meer dan 1200 startups presenteren zich daar aan de wereld, waaronder 50 Nederlandse startups onder leiding van Constantijn van Oranje. Dit is het derde jaar dat er een Nederlandse delegatie naar CES gaat.

Toen Neelie Kroes nog special envoy was van StartupDelta, sprak ik haar samen met Peter van Ammelrooy. Onze vraag was: waarom zijn er zo weinig Nederlandse startups op CES? Neelie zat op dat moment in een panel met Emmanuel Macron – de toenmalige minister van Economische Zaken van Frankrijk. De Franse startups die toen in grote getale aanwezig waren, behandelden hem als een rockster. Neelie zei dat ze een aanbeveling zou doen aan Henk Kamp (de toenmalige minister van Economische Zaken) dat ook Nederland zich op CES moest tonen, noblesse oblige. En de rest is historie.

De Nederlandse startups

De rest is historie, in de zin dat Nederland de afgelopen drie jaar steeds sterker en steeds beter op CES aanwezig is. En wie zijn de verantwoordelijken daarvoor? Dat is eigenlijk een heel team. Startups die willen deelnemen aan CES worden nadrukkelijk begeleid en getraind. Optreden op een Amerikaanse beurs is iets heel anders dan in Nederland. Ten eerste, je moet je goed in het Engels kunnen uitdrukken. Daarnaast moet je ook in staat zijn op de juiste manier de mensen aan te spreken, door duidelijk en helder je boodschap te vertellen. Je moet ook in staat zijn om mensen, die best wel aardig maar niet jouw primaire doelgroep voor je dienst of product zijn, op zachte wijze weg te sturen. Het allerbelangrijkste is dat je goed verhaal hebt. Veel startups beginnen vanuit de technologie: ‘Ik heb xyz ontwikkeld’. De vraag is natuurlijk: maar voor wie dan? En wat voor probleem lost het op? Begin met de oplossing en daarna de technologie.

De startups zijn getraind en ondersteund. Bijvoorbeeld door DutchBasecamp en iedereen betrokken bij StartupDelta. Ieder jaar worden de ervaringen meegenomen naar het volgende jaar. Natuurlijk zou dit alles niet mogelijk zijn zonder de ondersteuning van de overheid, zoals onder andere het ministerie van Economische Zaken en het Nederlandse consulaat in San Francisco.

Vertrekt Constantijn?

Constantijn is nu bijna aan het einde van zijn tweede periode als special envoy. Uit een artikel op Computable (‘Prins Constantijn dreigt met vertrek bij StartupDelta‘) komt het beeld naar voren dat hij er nog niet over uit is om nog een derde maal de rol van special envoy te spelen. Het besluit zou mede afhangen van het ambitieniveau van alle betrokken partijen in het startup-ecosysteem. Ook zouden de bijbehorende budgetten omhoog moeten gaan. Volgens de prins wordt nu met minimale middelen geprobeerd maximaal te presteren. Maar als je claimt in Europa de eerste te willen zijn, dan moet je meer doen. Nederland is zeker niet de grootste Europese partij op Eureka Park, dat is Frankrijk met 300+ startups. Ook andere landen zoals Italië en Zwitserland hebben een landenpaviljoen. Hoe blijft de Nederlandse delegatie innovatief?

Op dit moment is nog niet bekend hoe succesvol de beurs is geweest voor de Nederlandse startups. Uit de informele gesprekken die ik heb gevoerd en de posts op onder andere LinkedIn, lijkt het erop dat er ook dit jaar reden is voor tevredenheid.

De opvallendste innovaties

Nissan

Zoals gezegd is CES meer dan alleen een gadgetshow. Automobielfabrikanten zijn ook nadrukkelijk aanwezig, met name in de Noordhal en buiten op de parkeerplaats met demo’s. Wat ze hier laten zien, zijn niet de modellen zoals we ze kennen of die we kunnen verwachten binnen de komende een of twee jaar. Het is meer een blik op de toekomst. Nissan, hier vertegenwoordigd door Roel de Vries (Global Head of Marketing Nissan), laat onder andere Nissan’s See the Invisible en Intelligent Mobility zien.

Kia

Ik sprak onder andere met Albert Biermann (Global head of R&D bij Hyundai/Kia) over R.E.A.D. ME. Dit is een onderzoeksprogramma van de automobielfabrikant in combinatie met MIT’s Media Lab Affective Computing groep. Dit meerjarige programma kijkt onder andere naar hoe de reis plezieriger en veiliger kan worden gemaakt. Met camera’s worden emoties herkend en elementen in het interieur aangepast. Dat kan zijn: geur, geluid en beweging. Kijk maar naar de video als je wil weten hoe dat werkt.

YAPE

Een van de meest interessante en zeker meest opvallende startups is e-Novia uit Italië die een bezorgrobot heeft ontwikkeld voor de zogenaamde laatstekilometer-bezorging. Het apparaat luistert naar de naam YAPE. Dit is een acroniem voor Your Autonomous Pony Express, een verwijzing van de Pony Express die in de 19e eeuw in de Verenigde Staten actief was. De robot moet in staat zijn om autonoom een pakketje af te leveren over een korte afstand, met name in de de centra van grote steden. Dit jaar zullen er tests worden uitgevoerd in Europa, Amerika en Azië.

Silentium

Ieder jaar ben ik op zoek naar de technologie, gadget, product of dienst die mij het WOW-gevoel geeft. Dit jaar had ik het bij het product van Silentium. Om het simpel uit te leggen: een lensje in staat om onder andere een personal sound bubble te maken. Je hoort alleen de muziek die jij afspeelt. De demo bestond uit twee stoelen, waarbij elke stoel alleen maar de eigen muziek laat horen. Als je voor de stoelen staat, hoor je beide muzieksoorten door elkaar. Ga je op een van de stoelen zitten, dan hoor je alleen de muziek van die specifieke stoel. Het is eigenlijk het principe van active noise cancellation, bekend van de koptelefoons.

OSE

Er was ook een relletje dat breed uitgemeten werd in de media (onder andere te lezen bij BBC en nu.nl). Ik heb het natuurlijk over de prijs die gewonnen werd voor de OSE, een seksspeeltje van het Amerikaanse bedrijf Lora DiCarlo. Ze wonnen een prijs (CES Innovation Award) op het gebied van robotica, die vervolgens door de organisatie weer werd teruggetrokken. CTA, de organisator van de beurs, gaf in eerste instantie aan dat dit product niet bij het imago van CES past. Dit is vreemd, want bijvoorbeeld Ohmibod staat al jaren op de beurs en ook de VR-pornografiemaker Naughty America heeft een stand op de show. Vervolgens kwam de organisatie met het verhaal dat het product niet past binnen de categorie robotica, iets wat ook weer weerlegd is door de organisatie van Lora DiCarlo.

Uiteindelijk komt het erop neer dat ze niet op CES mochten te staan en geen prijs krijgen. Gelukkig zijn er nog een aantal zogenaamde side-events, zoals bijvoorbeeld Pepcom en Showstoppers, waar iedereen aanwezig mag zijn omdat deze onafhankelijk van CTA worden uitgevoerd. Daar konden de makers wel hun verhaal kwijt. Hoewel ze waarschijnlijk liever gewoon op de beurs aanwezig waren geweest, zal al deze aandacht voor het bedrijf ook heel welkom zijn. Zoals Oscar Wilde al zei: ‘Er is een ding erger dan dat er over je gepraat wordt, en dat is als er niet over je gepraat wordt.’

Nu weten we natuurlijk niet beide kanten van het verhaal, en dat is jammer. Je vraagt je toch af wat de directe redenen zijn om het bedrijf de prijs te onthouden. Het hele verhaal van de leverancierskant kun je nalezen op de site van LoraDiCarlo.

Ohmibod

Naast de controverse waren er vanuit Ohmibod ook best interessante innovaties te melden. Zij focussen zich met name op connectiviteit tussen devices. Ze doen dit onder andere met het platform van het Amsterdamse bedrijf Kiiroo. Op CES wordt onder andere de integratie met Alexa getoond, waarbij apparaten bestuurd kunnen worden met je stem. Ook werd een koppeling met een Apple Watch getoond, waarbij de hartslag van de drager zich vertaalt in de beweging van het apparaat.

 

Aibo

Sony is op CES al jarenlang zeer nadrukkelijk aanwezig. Vorig jaar was daar het hondje aibo die de show stal. Ook dit jaar was er weer voldoende aandacht voor aibo, de autonomous companion robot. Aibo komt naar verwachting ook naar Nederland, maar de prijs is nog niet bekend. In de Verenigde Staten wordt deze verkocht voor ongeveer $3000. De verwachting is dat voor Europa en Nederland ongeveer dezelfde prijs, maar dan in euro’s zal worden aangehouden.

Byton

Het zijn trouwens niet alleen de bekende automerken die op CES aanwezig zijn. Heb je ooit gehoord van het merk Byton? Vorig jaar op CES introduceerden zij hun eerste conceptmodel, de M-Byte die aan het einde van dit jaar in productie zal gaan. In China wordt een fabriek gebouwd die tot 300.000 stuks van deze auto kan maken en van het tweede model, de K-Byte. De doelmarkt is in eerste instantie China, daarna de VS en ook Europa.

De M-Byte heeft nu een prijskaartje in de Verenigde Staten van ongeveer $45.000. Hoewel het bedrijf wordt gefinancierd door een aantal partijen, waaronder enkele Chinese bedrijven (Tencent, Foxconn), komen veel van de ingenieurs bij bestaande automobielbedrijven als BMW, Nissan en Audi vandaan. De auto’s zijn volledig elektrisch en ondersteunen autonoom rijden (met name de lagere levels). Opvallend is het grote display dat over de volledige breedte van de auto loopt (49″). Daarnaast zit er op het stuurwiel ook nog een touchpad /display voor het bestuurder.

Op naar GES 2019

Op Eureka Park stond ook een stand die geen product of dienst te verkopen heeft: de stand van de Global Entrepreneurship Summit die op 4-5 juni in Den Haag wordt gehouden. GES 2019 biedt 1200 potentiële scale-ups een platform en een kans om hun bedrijf/product/dienst te presenteren aan een selecte groep van internationale topinvesteerders, founders, funders, experts en beleidsmakers. Het is een samenwerking tussen Nederland en de VS. Deze negende editie is voor het eerst in West-Europa, in ons eigen land!

De afgelopen jaren is er een geweldig internationaal netwerk ontstaan van 20.000 leiders en heeft het 1 miljard dollar opgeleverd. Tijdens de vorige editie in India stond Empowerment of women centraal. Google zorgde toen voor een train-de-trainersprogramma waarbij 10.000 vrouwen leerden programmeren en Ivanka Trump en Mark Zuckerberg waren er grote namen. Ik kan verklappen dat dit jaar onder andere Google, TomTom en Philips belangrijke partners zullen zijn.

Deze editie gaat over Future now en is gericht op potential scale-ups in Agriculture, Connectivity, Energy, Health, en Water. Ik houd hier de Engelse woorden aan, omdat het gaat om een internationale summit. Scale-ups die na aanmelding worden geselecteerd, kunnen zonder kosten tickets krijgen voor het event. Er is ruimte voor 200 Nederlandse scale-ups. De aanmeldingen worden beoordeeld door een commissie die kijkt naar de kwaliteit van de aanmelding op een viertal punten:

In goed Nederlands:

• Heb jij de technische oplossing op het gebied van agricultuur, connectiviteit, energie, gezondheid of  water?
• Is het meer dan een concept met een functionerend, marktklaar business model?
• Ben je klaar voor investeerders en in staat om internationaal te groeien?
• Ben je klaar om jouw oplossingen te ontwikkelen om problemen op te lossen?

Als dit voor jouw van toepassing is, meld je dan aan via deze link VOOR 30 januari!

CES 2019 in vogelvlucht

Dit was slechts een heel kleine selectie van de dingen die ik heb gezien op CES 2019. Een persoonlijke keuze op basis van de dingen die ik leuk of interessant vind of die het vermelden waard zijn. Er waren natuurlijk ook nog heel veel andere dingen, neem nou de oprolbare tv van LG of de laser-tv van Hisense. Zijn die het dan niet waard om over te praten? Natuurlijk wel, maar ik moet keuzes maken.

Er is natuurlijk altijd volgend jaar weer een CES met voor een groot gedeelte dezelfde spelers met nieuwe producten en voor een gedeelte nieuwe spelers die we daar nog nooit gezien hebben. Ben ik er dan ook weer bij? Ik denk het wel. Hoewel het bij tijd en wijle dodelijk vermoeiend is om op CES te zijn, is het voor een innovatiejunkie zoals ik de beste manier om het jaar te beginnen (na de nieuwjaarsduik natuurlijk). Dus CES 2020, here I come!