De risico’s van kort & krachtig schrijven

Langdradige teksten: we gruwelen ervan. We klagen als we gedwongen worden ze te lezen, haken af zodra het kan en roepen de maker op om toch vooral kort en krachtig te schrijven. Een advies dat net zo simpel klinkt als het snoeien van je rozenstruik. Maar er kleven risico’s aan.

Ook om jouw heupen: gordel met inkort-tools

Net als rozen is tekst snoeien niet per se moeilijk: het kan namelijk op veel manieren en met verschillende tools. En net als met écht snoeigereedschap, vereist de ene tool een vastere hand dan de ander. Heb je die niet en ga je toch aan de snoei? Dat zit een ongeluk in een klein hoekje.

Lees hieronder een korte handleiding van 7 populaire inkort-tools.

1. De woordzaag

Bediening: eenvoudig
Risico: laag

Lange woorden zijn niet alleen langer, maar vaak ook moeilijker om te begrijpen én om te schrijven. Kortere woorden zijn daarom bijna altijd een betere keuze.

• ‘Nu’ bespaart 7 letters op ‘momenteel’.
• ‘Toch’ is ruim 70% korter dan ‘desalniettemin’.
• ‘Maken’ is 2 x zo kort als ‘realiseren’ en 5 x zo duidelijk.

Grootste risico van de woordzaag

Als je voor élk woord de kortste optie kiest, loop je het risico dat je tekst ‘gemaakt’ simpel klinkt. Simpel (bijvoorbeeld op taalniveau B1) én lekker leesbaar schrijven is stiekem best moeilijk.

2. De zinzaag

Bediening: ervaring nodig
Risico: laag

Is het mogelijk om lange zinnen te schrijven, die zó verleidelijk zijn dat je lezer volledig opgaat in jouw verhaal en zich steeds weer vol overgave vastklampt aan het volgende woord?

Ja.

Maar de meeste lezers houden dat niet lang vol. De meeste schrijvers trouwens ook niet. 😉 Haal daarom bij elke zin van meer dan 12 woorden de zinzaag tevoorschijn. Zitten er loze woorden tussen? Kun je een komma door een punt vervangen?

Grootste risico van de zinzaag

Een tekst met alléén maar korte zinnen. Dat leest niet lekker. Merk je het? Het klinkt misschien afgezaagd, maar ik adviseer een goede balans tussen korte en langere zinnen.

3. De platsla-moker

Bediening: alleen voor pro’s
Risico: hoog

Ken jij of ben jij die collega die elk ingewikkeld argument ‘even helemaal platslaat’ tot een conclusie van één zin? Een ingewikkeld verhaal krachtig kunnen samenvatten is een fantastische vaardigheid. Maar wel eentje die moeilijk is, zeker in geschreven tekst.

Grootste risico van de platsla-moker

Je slaat snel te hard. Met als gevolg dat jouw lang(dradig)e, maar inhoudelijk sterke argument verandert in een nietszeggende dooddoener. Kort, maar slapper dan een vaatdoek.

Mijn advies: deze moker alleen in noodgevallen gebruiken. Bijvoorbeeld als je tekst letterlijk op een tegeltje moet passen. In alle andere gevallen gebruik je liever je andere tools.

4. De bullshit-radar

Bediening: lastig voor je eigen teksten, makkelijker voor die van een ander
Risico: gemiddeld

• ‘De wereld om ons heen verandert sneller dan ooit. Dat vraagt om oplossingen die meebewegen met de maatschappij.’
• ‘Je krijgt een marktconform salaris, passend bij jouw opleiding en ervaring.’
• ‘Onze XXL-weekendtassen zijn onmisbaar voor jouw korte en lange vakanties, omdat ze heel groot zijn en er dus heel veel spullen in passen.’

Veel teksten bevatten onbedoeld dit soort loze zinnen. Loos als in: ze zijn grammaticaal goed, maar voegen inhoudelijk niks toe aan je verhaal. Met een beetje pech stoort je lezer zich er zelfs aan: dat wil je voorkomen!

Grootste risico van de bullshit-radar

Bullshit is subjectief: wat voor jou crap is, kan een ander heel waardevol vinden. Mijn advies: bespreek de resultaten van jouw radar regelmatig met een ander. En stel ‘m af en toe wat scherper of minder scherp af.

5. De lijstmaker

Bediening: enige ervaring is een must
Risico: gemiddeld

Heb je een lange (web)tekst met veel subonderwerpen? En gebruik je nergens een opsommingslijst met bullets of nummers? Dan ben je bewust bezig om je lezer niet te helpen. Ai!

Grootste risico van de lijstmaker

Verslaving: alles in lijstjes willen presenteren. Sommige productpagina’s en vacatureteksten zien er daardoor uit als één grote lijst met wel 30 bullets in totaal. Dan gaan de arbeidsvoorwaarden en de eisen, of de voor- en de nadelen, door elkaar dansen in het hoofd van je lezer! Beter wissel je een lijst af met een andere vorm, zoals een lopende tekst, quote, video of infographic.

Nog een risico: te lánge lijsten. Als jouw product 13 voordelen heeft of je vacature 11 eisen, dan heb je waarschijnlijk de bullshit-radar nog niet aangezet.

6. Het verfijningsvijltje

Bediening: veel geduld en twijfel zijn noodzakelijk
Risico: (te) laag

Het verfijningsvijltje is het favoriete gereedschap van perfectionisten. Je kent ze wel: elke keer als ze een tekst lezen, zien ze weer nieuwe dingen.

• Een woord dat nét op een nieuwe regel valt
• Een zin die nét niet lekker allitereert
• Tóch nog een voordeel vergeten

Met het verfijningsvijltje kan het altijd beter.

Grootste risico van het verfijningsvijltje

Tijdverlies. En de (ijdele) hoop dat elke verfijning ook een verbetering is.
Ik ben ervan overtuigd dat het efficiënter en leerzamer is om je content op 80% live te zetten en te analyseren wat de gebruiker ervan vindt, dan eindeloos te pielen om tot een 100% score te komen, die alleen in het hoofd van de maker bestaat.

Ja, dat was best een lange zin. Maar die had ik nodig om in één adem mijn punt te maken 😉

7. De gereedschapskist

Bediening: vraagt vooral tijd
Risico: laag tot gemiddeld

Liggen jouw 13 schroevendraaiers, 24 inbussleutels, 15 soorten schroeven, 3 hamers en 5 pakken schuurpapier in een volgepropte la? Dan is de kans ongeveer 100% dat je geen idee hebt wat je hebt en waar wat ligt.

Het indelen van een gereedschapskist met vakken, haken, laden en houders is een flinke investering, maar verdient zich na een paar klussen al terug.

Je tekst structureren doe je met:

• Pagina-navigatie: ankerlinkjes naar alle belangrijke onderdelen binnen de pagina
• Koppen die je lezer als een inhoudsopgave door je verhaal leiden
• Witregels tussen je paragrafen
• Afwisseling van tekstblokken en beeld
• Inklapbare tekstblokken
• Buttons voor ongeduldige lezers
• …

Grootste risico van de gereedschapskist

Geen.

Aandacht besteden aan je structuur is wat mij betreft de snoeivorm met de meeste impact. Een lange tekst die lang óógt, schrikt namelijk een deel van je lezers af voordat ze één woord hebben gelezen.

Lang verhaal niet te kort

Net als ‘Less is more’ is ‘Schrijf kort & krachtig’ een tegeltjeswijsheid. Als idee sterk, maar zonder goede uitvoering niet meer dan een idee.

Ik kijk liever naar een rozenstruik dan naar een tegeltje. Om te leren snoeien, is het handig om een snoeiboek te hebben. Of advies te vragen aan je overburen, bij wie ze altijd zo mooi bloeien.

Of die tips ook voor jóúw rozen werken? Dat weet je niet. Jouw rozen zijn namelijk jouw rozen. Hoe je die mooi krijgt, is vooral een kwestie van zelf doen en kijken wat er gebeurt. Voorzichtig beginnen en langzaam lef opbouwen.