8 podcast-formats voor meer verbinding met je luisteraars

Formats. Je komt ze iedere dag tegen. TV-programma’s, tijdschriften en zelfs retailers zijn gebouwd op formats, ofwel ‘formules’. Ook de commercials die je dagelijks om de oren vliegen, zijn allemaal formats, alleen noemen ze dit in de reclamewereld ‘campagnes’. Het is de herkenbare kapstok (opzet en vorm) waardoor de ontvanger snapt dat het desbetreffende onderdeel behoort tot de overkoepelende serie/ afzender.

Je format is de verbindende schakel

Ook voor podcasters, en organisaties die willen starten met podcasting, is het belangrijk om af te wegen welk format het beste past bij zowel de afzender als het publiek. Het is belangrijk omdat het te kiezen concept de verbindende schakel is tussen jou als podcast-afzender en jouw podcast-publiek. Dit maakt meteen ook helder waarom een podcast geen autonome kanaalstrategie is, maar een onderdeel van de overkoepelende organisatiestrategie.

Het is dus de moeite waard om bij stil te staan. In dit artikel neem ik je mee in 8 verschillende podcast-formats. Lees en weeg de mogelijkheden af voor jou en je organisatie. En kies vervolgens wijs hoe jouw toekomstige podcast de verbindende factor gaat zijn tussen jouw organisatie/merk + de luisteraar + het doel.

Een sterk podcast-format heeft iets unieks

In een goed format zit een vondst, iets wat de podcast uniek maakt en direct triggert. Dit klinkt vrij abstract, maar wordt heel helder als je spreekt over TV-programma’s als Big Brother, The Voice, Spoorloos en de Nationale IQ-test. Je hebt vast één of meerdere programma’s gezien en herkend en misschien niet alleen gezien in Nederland. Ons kleine landje is groots in het ontwikkelen en exporteren van TV-formats. En aangezien podcasting nog zo’n piepjonge branche is, is het goed om te leren van de rijpere branches.

Een podcast-format is het concept van jouw audioshow in grote lijnen. De inhoudelijke en verdere invulling daarvan komt pas een stap later. Een sterk format is herkenbaar en zó eenvoudig uit te leggen dat de ander binnen twee zinnen snapt waar deze ongeveer over gaat. Dat kan door gebruik te maken van unieke elementen, zoals een specifiek personage, rubriek, benadering, cliffhanger, etc.

Er zijn wel meer dan 100 formats op te sommen, maar deze zijn allemaal onder te verdelen in de volgende 8 hoofdcategorieën. Dat is nét wat makkelijker kiezen. Daar gaan we:

Podcast-format 1: educatief

Leren kan ontzettend leuk zijn. Educatieve podcasts hebben als doel om luisteraars helpen te ontwikkelen en te voorzien van nieuwe inzichten en perspectieven. Je combineert informatie met (praktijk)verhalen en dat gebeurt al op hele unieke manieren.

Educatieve podcasts ter inspiratie:

• Filosoofje: een kinder-podcast waarin kinderen met filosofen filosoferen over allerlei thema’s. De podcast is te gebruiken in het onderwijs, thuis of tijdens workshops.
• Groene Oren (door Staatsbosbeheer): in deze podcast-serie vertellen planten, bomen en dieren zélf hun verhaal: wie zijn ze, hoe ziet hun dagelijks leven eruit?
• TRAINED (door Nike): je wordt niet groots geboren, dat bereik je door te trainen. Met dat in het achterhoofd verkent TRAINED de nieuwste innovatie, inzichten en trends van experts in de wereld van training.
• De Universiteit van Nederland: leer binnen 15 minuten waarom muggen altijd jou moeten hebben en hoe robots ons leven redden.

Goed om te weten: 5% van alle Apple Podcasts zijn educatief van karakter. En zo’n 39% van de luisteraars kiest voor podcasts voor het bijhouden van ontwikkelingen in hun vakgebied en voor persoonlijke ontwikkeling.

Podcast-format 2: interview

Duik dieper in een onderwerp door experts aan het woord te laten onder begeleiding van een podcast-host. Een voorbeeld hiervan is de podcast ‘Veldheren’. Peter van Uhm en Mart de Kruif, beiden generaal buiten dienst, leggen uit hoe oorlog werkt, onder leiding van journalist Jos de Groot. Iedere aflevering staat een nieuw onderwerp centraal.

Podcast-format 3: in gesprek

Deze manier van podcasten wordt ook wel ‘chat casting’ genoemd en is waarschijnlijk het meest gemaakte podcast-format van het moment. Zet twee of meer BN’ers aan een tafel en laat ze met elkaar kletsen over actualiteiten of dagelijkse beslommeringen. Zoals ‘Teun en Gijs vertellen alles‘ of de ‘Zelfspodcast’.

Dit kan concept kun je ook verrijken door een component toe te voegen, zoals bij de podcast ‘Joshua en Splinter in therapie’, waarin vrienden Splinter Chabot (schrijver) en Joshua Nolet (zanger) een jaar lang onder begeleiding van een psychiater openhartig praten over persoonlijke obstakels, angsten en overwinningen. Het leuke van deze podcast is dat de psychiater uitzoomt en uitleg geeft vanuit haar specialisme.

Podcast-format 4: going solo

Dit is het podcast-format dat de meeste vrijheid geeft, doordat je op ieder moment (en locatie) van de dag kunt opnemen en niet afhankelijk bent van de agenda van een gast. Dit format wordt vaak gebruikt om monologen op te nemen, ter duiding van het nieuws en de trends en ontwikkelingen. Het geeft je de mogelijkheid om diep in de materie te duiken van de onderwerpen die jij belangrijk vindt.

Je ziet het vaak bij mensen die producten reviewen of online ondernemers die het inzetten ter ondersteuning van hun community, programma’s, trainingen en het aantrekken van nieuwe klanten.

Solo podcasts ter inspiratie:

• Fall of Civilizations: een podcast die de ineenstorting van verschillende samenlevingen door de geschiedenis heen onderzoekt. Een mix van documentaire en solo podcast.
• Poëzie Vandaag: dichter, schrijver en columnist Ellen Deckwitz leest iedere ochtend van elke werkdag een Nederlands of vertaald gedicht voor. Daarbij legt ze uit wat de dichter volgens haar heeft bedoeld.

Podcast-format 5: verhalend fictie

Missie Voelspriet (KRO-NCRV) is een mooi voorbeeld van een verhalende fictie-podcast. Beleef spannende en grappige avonturen met Nederlandse insecten en andere kleine beestjes. Het is een aanrader omdat deze podcast speciaal voor kinderen gemaakt wordt, in het verlengde van de TV-serie Beestenbrigade. En ook leuk om je koptelefoon op te zetten om te genieten van het 8D-sound effect.

De verhalende fictie-podcast ligt in het verlengde van luisterboeken en hoorspelen, waarbij muziek en sounddesign een belangrijk onderdeel zijn voor de spanningsboog van het verhaal.

Podcast-format 6: verhalend non-fictie

Waargebeurde verhalen blijven magneten, zowel op TV als in tijdschriften en dus ook in podcasts. Een interessante categorie voor bedrijven die willen podcasten, omdat je de ‘echte verhalen’ van je klanten en personeel belicht die de waarden, missie en visie versterken.

Verhalende non-fictie podcasts ter inspiratie:

• The Journey (KLM) vertelt waargebeurde verhalen over levensveranderende reizen van KLM-reizigers.
• Below the Radar, Above yourself (Korps Commandotroepen) echte verhalen van commando’s die altijd in het diepste geheim opereren.

Podcast-format 7: documentaire

Een documentaire is een op feiten gebaseerde podcast waarin de maker een beeld tracht te geven van een aspect uit de realiteit, zoals uit de politiek, wetenschap, maatschappij of geschiedenis, natuur of van de persoonlijke belevingswereld van de documentairemaker. Podcasting is, naast film, video en radio, een prachtig middel om documentaires te maken.

Documentaire podcasts ter inspiratie:

• De Kunst van het Verdwijnen: centraal staat één straathoek in Antwerpen waar 3 verhalen op verschillende momenten in de geschiedenis letterlijk samenkomen.
• Het Nieuwe Geld: documentaire over ons geldstelsel waarin de documentairemaker wil doorgronden hoe zijn cryptovaluta-bubbel kon barsten.

Podcast-format 8: hybride

Blijft het moeilijk kiezen? Dan kun je bovenstaande formats ook mixen tot je eigen podcast-recept. Uitdaging hierbij is dat je niet per aflevering blijft mixen, maar toch één consistent format maakt voor je serie, dat herkenbaar is voor je luisteraar en triggert.

Hoe kies je het juiste podcast-format?

Neem een deep dive en stap in de schoenen van je luisteraars. Of beter nog: vraag het hen zelf. Indien ze naar een podcast zouden luisteren, met betrekking tot jouw thema, wat zouden ze dan willen weten en waar luisteren ze nu al graag naar? Hoe consumeren ze content in het algemeen (short video’s, blogs, documentaires, magazines, etc.)? Deze antwoorden helpen je bij het kiezen van het juiste podcast-jasje.

Podcasting heeft een longtail-effect

Een nieuwe podcast (ongeacht het format dat je kiest) heeft tijd nodig om zich te vormen. Je publiek heeft tijd nodig om je te vinden, de podcast te begrijpen, hooked te raken en het aan te raden aan de omgeving. Maar niet getreurd, want podcasting heeft een krachtig longtail-effect. Dit is goed nieuws, want longtail-effect betekent dat de afleveringen na lange tijd alsnog beluisterd worden.

Durf te kiezen

En voordat je gaat protesteren over het maken van keuzes… Bedenk dat het kiezen van het format jou en je luisteraar dichter bij elkaar brengt. Puur omdat luisteraars gewoontedieren zijn en willen weten wat hen (de volgende keer) te wachten staat.

Dit wil niet zeggen dat het kiezen van een format betekent dat je geen creatieve vrijheid meer hebt. Die is er volop in de zin van: de opbouw van je serie, afleveringen, onderwerpen, manier van thema’s uitlichten, de rubrieken, tone-of-voice, je lanceercampagne, contentstrategie en zo kan ik nog wel even doorgaan. Creatieve vrijheid te over.