Luiheid als leidraad: maak ruimte voor rust in je werkdag

Balanceer jouw werkdag beter en leer hoe jij van jouw luiheid een deugd maakt. Want hard werken tot je erbij neervalt of altijd maar méér willen doen, is beslist niet de heilige graal. Volg deze tips en krijg Luilekkerland in zicht!

Hard werk wordt beloond. Dat motto wordt ons al decennia ingepeperd tijdens het werkende leven. Hoe harder je werkt, hoe meer complimenten, salaris en zelfvertrouwen je krijgt. Foute boel, zegt Devon Price, sociaal psycholoog en professor aan de Loyola University of Chicago.

De leugen ontrafeld

Met onze ‘oogkleppen-werkwijze’ hebben we onszelf tijdenlang voor de gek gehouden. Volgens Price vormde zich een hardnekkige ‘luiheidsleugen’ in ons hoofd, bestaande uit drie basisprincipes:

1. Je waarde wordt bepaald door je productiviteit
2. Je kunt je gevoelens en grenzen niet vertrouwen
3. Je kunt altijd meer doen

Deze principes zijn ons niet met de paplepel ingegoten door onze ouders, meent Price. We hebben ze onszelf aangeleerd na jaren van observatie en patroonherkenning. Je spiegelt je gedrag aan wat je om je heen ziet gebeuren. Structuur geeft immers houvast. En voor je het weet loop je mee (en uiteindelijk vast) in de mallemolen.

Luiheid omarmen

Om deze gedachten van je af te schudden, moet je anders leren denken. Price schreef het boek ‘Luiheid bestaat niet: waarom je niet altijd productief hoeft te zijn’ (affiliate). Daarin adviseert hij om het roer om te gooien. ”Koppel je eigenwaarde los van de kapitalistische ratrace door compassie te tonen naar jezelf en anderen, door nieuwe prioriteiten te stellen en door luiheid te omarmen als positieve kracht.”

Luilak of nietsnut

Onze ingebakken denkprocessen en aangeleerde gevoelens zijn echter hardnekkig. Vooral de angst om door anderen te worden gezien als een luilak of een nietsnut vreet ons op. En wat doen we om deze vernedering te voorkomen? Precies: we werken ons het schompes. Verslaafd aan de kick van nuttig bezig zijn. As if chilling is killing…

Werk als levensdoel

”Als we geen werk omhanden hebben, lijkt het wel eens alsof we geen reden hebben om te leven”, stelt Price. Een wereld die volledig draait om werk-werk-werk, kan zorgen dat mensen zich geïsoleerd, ongelukkig en ongezond gaan voelen zodra ze (even) geen werk hebben.

Is jouw productiviteit jouw persoonlijkheid?

Neem iemand die jarenlang mega-productief (en dus in de ogen van velen: succesvol) is geweest. Als diegene door stress, een burn-out of ziekte aan de zijlijn belandt en een tijdje (of blijvend) veel minder (of zelfs helemaal niet) productief is, heeft dat gigantische impact op persoonlijk vlak. ”We spreken over zo iemand op gedempte toon, omdat we blijkbaar vinden dat die persoon een belangrijk deel van z’n identiteit is kwijtgeraakt”, schetst Price.

Zwart gaat na pensioen

De psycholoog wijst in dat verband ook naar gepensioneerden die menigmaal in een diep zwart gat vallen zodra ze klaar zijn met werken. Hebben ze nog een ‘purpose’, hebben ze nog bestaansrecht? Luiheid wordt tegenwoordig dan ook vaak gekoppeld aan het woordje ‘doelloos’. Onterecht, vindt hij, want rust pakken heeft volgens hem een sleutelfunctie dat tonnen aan respect verdient.

Luister naar je lijf

Hoe draai je de boel om? Begin voor het gemak eens door naar je lichaam te luisteren. Je lijf heeft rust en ruimte nodig om dingen te verwerken, op krachten te komen en aan te voelen wat er leeft in jouw omgeving. Bovendien heeft ook jouw brein zulke momenten nodig om op te laden en te reflecteren.

Routine? Oppassen!

Hoe blij ben jij met jouw automatische piloot, het deel van jou brein dat volledig vanuit routine jouw werk doet? Da’s lekker hè? Maar pas op: een overdaad aan routine kan leiden tot gewoontegedrag, afname van werkplezier en uit het oog verliezen van je doel en doelgroep.

IJzersterk in het negeren van gevoelens

Price zegt hierover: ”Mensen die jarenlang te hard hebben gewerkt, zijn ijzersterk geworden in het negeren van hun gevoelens.” Vergis je dus niet in hoe eenvoudig de bovenstaande twee alinea’s klinken. Een automatische piloot die alleen maar harder wil vliegen op routine, hou je niet zomaar tegen.

Crash van het voetstuk

Voor veel workaholics werkt een harde stop het beste: een harde ruk aan het stuur of een ferme trap op de rem. Jammer genoeg krijgen velen dit lef pas nadat ze een keer zijn gecrasht: wanneer ze met stressklachten neergestort zijn – en (in de ogen van henzelf en hun mede-renners) ook van hun voetstuk gevallen zijn. Zonde!

Gezonde pitstop

Durf de teugels wat losser te laten, durf de doelen ietsjes minder scherp te stellen. Werk aan een oplossing vóórdat je hem nodig hebt als noodrem. Voeg bewust rustmomenten toe aan jouw werkdag. Niemand kan de hele dag ‘aan’ staan. Zéker in creatieve beroepen (zoals marketing en communicatie) heb je regelmatig de kalmte nodig als afwisseling. Zie het als een gezonde pitstop, waarin je doeltreffend bijtankt en jouw banden verwisselt. Ontspan, ont-prikkel en ontdek de waarde van afstand nemen.

Eigen gedrag eerst!

Een essentiële tip van Price luidt: focus op wat je kunt beheersen. Ga je dus vooral niet druk maken om dingen waar je geen controle over hebt. Let door vooral op jouw eigen gedrag, want daarover ben jij de baas. Waar zeg jij klakkeloos ‘ja’ tegen? Zitten er stiekem dingen tussen die je niet fijn vindt? Zitten daar taken of activiteiten bij die anderen prima zonder jou af kunnen? ”Laat anderen het werk onhandig doen” is een mooie oneliner uit het boek.

Voel je niet verplicht om als redder in nood de nodeloze inefficiëntie van anderen op te lossen. Laat ze! Wie weet leren ze het een keer zónder jouw hulp. Of ze leren het nooit, maar laat het niet jouw probleem zijn.

Zeg nee tegen kleine dingen

Grote doelen beginnen klein. ‘Zeg nee tegen kleinen dingen’ is dan ook een advies van Price. Wanneer je tegen de stroom in kleine verzoekjes van vrienden of collega’s nee leert zeggen, levert jou dat tijdswinst op. Tegelijkertijd leer je steeds beter ‘nee’ zeggen, uiteindelijk ook tegen de gróótste tijdslurpers. Noem het gerust: bouwen aan je nee-vertrouwen.

Tijd/energie-meetlat

Leg jouw tijd en energie langs de meetlat. Houd bijvoorbeeld een week lang nauwkeurig bij waar jij je tijd aan besteedt en noteer op welke momenten je de meeste energie had. Stel dat je (net als de rest van Nederland) erachter komt dat reageren op notificaties en scrollen door tijdlijnen jouw veel tijd en energie kosten: zet dan vooral alle piepjes, trillers en pop-ups op je mobiele apparaten uit. Die tijd is snel gewonnen.

Klikje Nooitgenoeg

Maak jezelf ook niet wijs dat je op allerlei verschillende vlakken een expert hoeft te zijn. Kies! Internet houdt ons voor dat we mee moeten groeien met de bergen aan nieuws, kennis en meningen die online te vinden zijn. Stel vast dat je niet overal van af hoeft te weten of een mening over hoeft te hebben. Vergaloppeer je niet aan de drang om álles te volgen. Die eindeloze informatiestroom zul je nooit bijhouden, dus blijf het niet proberen, Klikje Nooitgenoeg!

Koppen snellen, commentaren skippen, actiever lezen

Tip: lees voortaan alleen de koppen op nieuwspagina’s, tenzij je werkelijk betrokken bent bij het onderwerp. En sla moedwillig de commentaren onder berichten over. Dat scheelt al behoorlijk. Bepaal welke artikelen, alinea’s of passages jouw interesse hebben en lees die langzaam, met aandacht. ‘Actief lezen’ noemt Price dat, waarbij je onder andere een beeld in je hoofd creëert bij wat je leest en termen die je niet kent noteert en later opzoekt. Zo kies je voor kwaliteit boven kwantiteit.

Stoer schild tegen overprikkeling

Luiheid heeft een slechte naam gekregen. Onterecht, vindt Price. Schud de schaamte van je af. Draag je luiheid als een stoer schild tegen de overprikkeling. Als een verdedigingsmechanisme tegen een burn-out of stress. Als een pauze-knop die jou helpt even tijd voor jezelf te nemen en op krachten te komen. Een moment om je schouders op te halen, om te lachen om een lastige situatie, om de belangen van alle betrokkenen op een rij te zetten. Maar vooral een reden om gezond te blijven, om naast de gejaagdheid van jouw dag ook een oase van rust achter de hand te hebben, waar je kunt vertoeven als het nodig is.

Radicaal anders werken

Vertrouw erop dat jouw eindresultaat beter wordt wanneer je regelmatig afstand neemt en met een frisse blik naar je eigen werk kijkt. En voordat je denkt ‘Ja, maar daar heb ik nooit tijd voor’, bedenk dan goed dat zo’n nieuwe kijk vaak ook ideeën oplevert die jouw aanpak of proces aanscherpen. Een plan om radicaal anders en efficiënter te werken, ontstaat nooit in de razende drukte van de ‘ratrace’. Daar heb je juist die kalme vibes keihard voor nodig. Voorkom de crash, vernauw je focus en waardeer ‘goed genoeg’. Vertrouw op rustpunten en zet koers uit naar Luilekkerland!

Nuttige adviezen

Het boek ‘Luiheid bestaat niet’ is beslist niet lui geschreven. Er wordt ruimschoots verwezen naar wetenschappelijke bronnen, naar voorbeelden uit de praktijk en naar de persoonlijke omgeving van de schrijver. Die anekdotes onderstrepen en illustreren het nut van de gegeven adviezen.

Megalomane actielijst

Leesvoer voor alle professionals die niet weten waar ze de tijd vandaan moeten halen om hun megalomane actielijst af te werken en die krampachtig weigeren om ook maar één enkel moment van hun dag te verspillen… en die diep vanbinnen verlangen naar rust, reflectie en rebellie. Ook al roepen die drie woorden een negatieve associaties bij ze op.

Voornemens

Het boek is een prima kandidaat voor jouw Sint- of Kerst-verlanglijst, waarna je het nieuwe jaar kan beginnen met gezonde voornemens.