Filter
ChatGPT Fout spreekwoord of gezegde? Ach, daar kraait geen hond naar…
Hoor je jezelf weleens iets zeggen, waarvan je later denkt ‘klopt dat wel’? Dan is de kans groot dat het gaat om een verkeerd gebruikt spreekwoord of gezegde. Zo hoorde ik mijzelf laatst zeggen dat iets de spuitgaten uitliep. 😅
We weten vaak wel hoe het wél moet, maar in een enthousiast gesprek of snelle contentproductie glipt er soms een foutje doorheen (of tussendoor?). We hebben een paar geinige fouten in gezegden en spreekwoorden verzameld en in dit artikel onder elkaar gezet.
(Subtiele) fouten in spreekwoorden en gezegden
In de opsomming hieronder lees je elke keer eerst het foute spreekwoord of gezegde, gevolgd door de juiste variant.
- Ik heb daar de volle pond voor betaald.
- Ik heb daar het volle pond voor betaald.
- Dit projectplan zit nog in de pijpleiding.
- Dit projectplan zit nog in de pijplijn.
- Van de regen in de sloot raken.
- Van de regen in de drup raken.
- Ik ga even polshoogte nemen.
- Ik ga even poolshoogte nemen.
Poolshoogte
Deze laatste uitdrukking heeft niks met je polsen te maken. Volgens Van Dale hebben we dit gezegde te danken aan de scheepvaart. “Als zeelieden vroeger wilden weten waar ze waren, pakten ze een sextant om daarmee de hoogtepositie van de hemelpool te bepalen, een bepaald punt aan de lucht.” Waarschijnlijk maken we deze fout omdat de betekenis van het werkwoord polsen in de buurt ligt. Als je even poolshoogte gaat nemen, ga je even iets polsen.
- Je kunt door de bomen het bos niet meer vinden.
- Je kunt door de bomen het bos niet meer zien.
- Het moet wel binnen beperken blijven.
- Het moet wel binnen de perken blijven.
- Uit het oog raken.
- Uit het oog verliezen.
- Heb je het nieuws gelezen? Het loopt de spuitgaten uit!
- Heb je het nieuws gelezen? Het loopt de spuigaten uit!
Spuigaten
Spuitgaten zijn toch wel iets heel anders dan spuigaten (Google het maar niet). En ook deze uitdrukking komt uit de scheepvaart! Volgens Ensie worden schepen tijdens het varen geconfronteerd met zogenaamd buiswater: water dat door de golven en wind over een schip slaat. “Om dit water zo snel mogelijk te lozen, zitten er aan de rand van een schip verschillende openingen, die spuigaten worden genoemd.”
- Ach maak je niet druk, daar kraait geen hond naar…
- Ach maak je niet druk, daar kraait geen haan naar…
- Je moet niet iedereen over een rug scheren.
- Je moet niet iedereen over een kam scheren.
- Ik word hier zo moederloos van.
- Ik word hier zo moedeloos van.
- Hij houdt steenvast vol dat hij er niks mee te maken heeft.
- Hij houdt steevast vol dat hij er niks mee te maken heeft.
Steevast
Ook al klinkt ‘steenvast’ alsof iets keihard vast is… Volgens Instituut van de Nederlandse taal stamt het woord ‘stee’ of ‘stede’ uit de middeleeuwen. Hiermee werd een plaats aangeduid. “Iets wat steevast is, blijft dus letterlijk op zijn plaats. De betekenis van stede was vroeger heel breed: het kon een zitplaats zijn, een plaats om te slapen (bedstee), maar ook een boerderij (hofstede) of een stad.
- Ik viste naast het net.
- Ik viste achter het net.
- Je moet altijd het onderste uit de kast halen.
- Je moet altijd het onderste uit de kan halen.
(je haalt ‘alles’ uit de kast)
- Haast en spoed is zelden goed.
- Haastige spoed is zelden goed.
Twee spreekwoorden en gezegden door elkaar
Soms lijken spreekwoorden en gezegden zo op elkaar, dat het lastig is om ze uit elkaar te houden. Het kan zijn dat de betekenis van twee gezegden op elkaar lijkt, maar het kan ook zijn dat dezelfde onderwerpen voorkomen in verschillende gezegden. Hieronder vind je er in ieder geval een aantal die vaak door elkaar worden gehaald.
Er gaat een lampje rinkelen.
- Er gaat een belletje rinkelen.
- Er gaat een lampje branden.
Je presteert onder de lat.
- Je presteert onder de maat.
- Je legt de lat te hoog.
Je kunt een speld in de hooiberg horen vallen.
- Je kunt een speld horen vallen.
- Zoeken naar een speld in een hooiberg.
Alle stoppen gingen op rood.
- De stoppen sloegen door.
- Het stoplicht springt op rood.
Ach, dat geeft toch niets uit.
- Dat geeft toch niet.
- Dat maakt toch niet uit.
Je hoeft niet elke keer het ei opnieuw uit te vinden.
- Het ei van Columbus.
- Het wiel uitvinden.
Dat kun je op je klompen natellen.
- Dat kun je op je klompen aanvoelen.
- Dat kun je op je vingers natellen.
Wanneer het schaap van de dam is…
- Als er een schaap over de dam is…
- Als het hek van de dam is…
In het holst van de leeuw.
- In het holst van de nacht.
- In het hol van de leeuw.
Dan sta je mooi voor Jan met de korte lul.
- Voor lul staan.
- Jan met de korte achternaam.
- Lul-de-behanger.
- Jan Joker.
- Jan met de pet.
Veel met Jan…
Spreekwoorden en gezegden verkeerd om
Last but not least heb je ook nog de door elkaar gehusselde spreekwoorden en gezegden. Een gevalletje eerst doen, dan denken…
- Beter goed bedacht dan slecht gejat.
- Beter goed gejat dan slecht bedacht.
- Wij doen stinkend onze best.
- Wij doen onze stinkende best.
- Moet je zeggen wie dat hoort!
- Moet je horen wie dat zegt!
- Ik maak je dood met een blije mus.
- Ik maak je blij met een dode mus.
Weet jij er nog een? Laat het hieronder weten!
Over de auteur
