Zo beoordeel je een tekst(schrijver): 5 criteria

Sommige teksten zijn goed. Andere teksten niet. Maar… wat is er nou precies niet goed aan een niet goede tekst? Ik geef je 5 criteria. Daarmee kun je de kwaliteit van een tekst beoordelen en dus aangeven wat er precies niet goed is. En heb je de tekst zelf niet gemaakt, maar laten schrijven door een tekstschrijver? Dan helpen deze 5 criteria je om feedback te geven.

“Die alinea loopt niet helemaal lekker”, “Het raakt me niet ofzo”, “Volgens mij mis ik wat belangrijke zaken?”. Vaak wordt een tekst via dit soort vaagheden beoordeeld. Met de beste bedoelingen uiteraard. Maar wat er mist in die beoordeling, is structuur.

Tikfout vs. ingewikkelde uitleg

Wees eerlijk: een tikfout, een te lange zin, een verkeerde uitleg van een moeilijk onderwerp of een te saai tussenkopje zijn hele verschillende type ‘fouten’. Tussen aanhalingstekens, want sommige fouten zullen niet eens als fout worden beoordeeld. Hooguit als een onhandige tekstuele keuze.

Sommige ‘fouten’ zullen niet eens als fout worden beoordeeld.

Zo verpest je de hele tekst

Let op: als je één van deze criteria verkeerd toepast, kun je je hele tekst verpesten. Een perfecte schrijfstijl + een correcte spelling + een supersaaie inhoud? Precies. Dan slaat jouw tekst de plank mis.

5 criteria om een tekst te beoordelen.

Hieronder geef ik je 5 criteria om een tekst te beoordelen. Of om een tekstschrijver te beoordelen. Want als je de tekst niet zelf hebt gemaakt, is het prettig om die tekstschrijver de juiste feedback te kunnen geven. De criteria zijn geïnspireerd op het CCCS-model waarover ik eerder schreef.

Criterium 1: vorm

Welke vorm kies je voor je uiting. Een verkeerde vorm zal misschien niet zo snel als fout worden gezien. Maar dat is het wel.

Neem dit artikel. Ik schrijf dit artikel nu voor Frankwatching. Maar ik had deze blog ook op mijn eigen website kunnen plaatsen. Of ik zou een kortere LinkedIn-post over dit onderwerp kunnen schrijven. Ik had de inhoud ook in een YouTube-video of podcast kunnen uitlichten, of in een directe e-mail aan mijn klanten.

Ik had dit artikel ook op mijn eigen website kunnen plaatsen.

Elke vorm heeft voor- en nadelen. Bij klanten die mij benaderen met de vraag: “We willen graag een aantal blogs over…”, ga ik dus kort in gesprek over die vorm: een blog. Want is een blog écht wat ze willen? Of zijn er betere opties?

Criterium 2: inhoud

Waarover ga je schrijven? Het beantwoorden van die vraag lijkt op het eerste gezicht makkelijk. Je verdiept je in een onderwerp, selecteert de juiste informatie, neemt eventueel een aanvullend interview af én start met schrijven.

Nee!

Het zit zo. En sorry voor deze moeilijke zin: de juiste inhoud vormt de balans tussen inhoudelijke juistheid en communicatieve begrijpelijkheid.

Moeilijke zin. Nogmaals sorry. De uitleg volgt hieronder.

Bokshandschoenen

Bij alle teksten die wij als bureau schrijven voor vakspecialisten zoals ict-partijen, juristen, accountants, notarissen en medici trekken we onze bokshandschoenen aan. Het selecteren van de juiste inhoud kan namelijk bijna niet zonder een bokspartij met de klant.

Het selecteren van de juiste inhoud kan niet zonder een bokspartij met de klant.

• Klant: “Dit is veel te ongenuanceerd. Wat je zegt klopt wel, maar er zijn heel veel uitzonderingen op die situatie. Die moeten wél worden benoemd.”

• Wij: “Als we die uitzonderingen allemaal gaan benoemen, dan zijn we algemene voorwaarden aan het maken. Geen klantgerichte teksten. Dus wat wil je: volledige teksten die niemand leest of kortere teksten die wél gelezen worden?”

De bokspartij eindigt altijd in een remise. De klant gaat overstag en bepaalde inhoud wordt buiten beschouwing gelaten. En wij voegen tóch twee uitzonderingen toe.

We proberen zo snel mogelijk de goede leesstatistieken onder de aandacht te brengen: “Kijk, de teksten worden nu wel gelezen.” Of: “Kijk, de eerste 2 e-books zijn aangevraagd via de site.” Zo geven we toch nog één klap na, als eigenlijk de bokswedstrijd al afgelopen is. Gemeen. Maar de klant … die incasseert zulke klappen graag.

Gericht op de lezer / klant

Ik heb het hierboven over de visie vanuit de zender. Maar de lezer / klant is natuurlijk degene die centraal staat. Zorg dus dat je inhoud aansluit bij datgene wat je klant wil lezen.

Ook al is je schrijfstijl heel prettig en maak je geen enkele tik- of spelfout, bij een saaie tekst haken lezers af.

Hoe maak je inhoud lezersgericht? Een simpele manier is: voorbeelden geven. Schrijf je inhoud die ingewikkeld is of saai? Geef 2 concrete voorbeelden en de inhoud is gelijk duidelijk en aantrekkelijk geworden.

Schrijf je inhoud die ingewikkeld is? Geef 2 voorbeelden en de inhoud wordt gelijk duidelijk.

Criterium 3: opbouw

Bij criterium 3, opbouw, is het wat minder erg als je een foutje maakt. De tekst gaat dan niet direct de prullenbak in.

Een slechte opbouw zorgt ervoor dat je tekst minder impact maakt. En met ‘impact’ bedoel ik het doel dat je gekozen hebt voor jouw tekst: informeren, instrueren, overtuigen, tot actie aanzetten. Dat soort doelen.

Een slechte opbouw zorgt ervoor dat je tekst minder impact maakt.

Met een goede opbouw neem je de lezer aan de hand mee door je tekst. Je beargumenteert je stelling, je instrueert in stappen het gebruik van een medicijn of je werkt slim toe naar een niet te weigeren commercieel aanbod.

Het oude maar nog altijd relevante AIDA-model is een bekend model voor de opbouw van een commerciële tekst. Het model geeft structuur aan je overtuigende tekst. Ook een persbericht heeft een duidelijk herkenbare opbouw.

Opbouw gaat overigens ook over het praktische uiterlijk van je tekst. Gebruik je tussenkopjes? Zorg dan dat die tussenkopjes de juiste structuur geven aan je tekst én dat ze de lezer motiveren om door te lezen.

Criterium 4: stijl

Stijl is het onderdeel waar je de meeste kritiek op krijgt. Stijl gaat over:

• té lange of kromme zinnen
• té moeilijke woorden
• ‘jij’ in plaats van ‘u’
• vaktaal
• abstract taalgebruik

Stijl heeft ook te maken met met taalniveaus, zoals B1, B2 of C1. Stijl weegt zwaar bij heel veel organisaties. Niet voor niets hebben veel bedrijven een stijlgids of huisstijl-handboek.

Belangrijk bij stijl is dat je consistent bent in je keuzes. Begin je jouw tekst in de ‘ik’-vorm, ga dan niet over naar de ‘wij’-vorm of de ‘onze organisatie’-vorm. Dit is een fout die je terugziet in veel teksten.

Een goede schrijfstijl kun je ontwikkelen door cursussen te volgen, heel veel te schrijven en door open te staan voor (kritische) feedback. Dit is heel anders dan bij criterium 1: vorm. Bij vorm is het belangrijk dat je met een marketingblik naar de uiting kunt kijken. Dat vergt andere vaardigheden.

Criterium 5: correctie en presentatie

Eerder schreef ik het artikel: De ultieme tip om je tekst te verprutsen voor Frankwatching. Het artikel ging over het belang van eindcorrectie.

Correctie

Via het onderdeel correctie win je geen schrijfwedstrijd. Niemand zal zeggen: “Oh wat goed! Die spelling klopt helemaal.” Correctie zorgt er slechts voor dat je niet als laatste eindigt in de wedstrijd: “Superslecht. Er zaten 4 tik- en spelfouten in je tekst. Dat hoort niet!”

Correctie is simpelweg het juist toepassen van de spellingsregels en het vermijden van tikfouten.

Presentatie

Veel interessanter is de presentatie. Dit is oprecht een onderwerp dat héél veel schrijvers vergeten. Hoe wordt jouw tekst getoond?

Op dit onderdeel zul je als schrijver meestal niet beoordeeld worden. Je levert jouw eindresultaat bij de klant aan in Word, Pages of Google Docs. Klant tevreden. Jij klaar. Vervolgens zet je klant het artikel online. Maar die klant kan hiermee de opmaak volledig ruïneren.

• Jouw vetgedrukte teksten zijn weer normale teksten geworden.
• Alinea’s zijn samengevoegd, waardoor veel te lange alinea’s ontstaan.
• De tussenkopjes zijn weggehaald. Net als jouw quotes.

Wat overblijft is inhoudelijk een perfecte tekst maar qua uiterlijk een tekstueel gedrocht waarbij niemand zin heeft om het te gaan lezen.

Mijn advies: wees streng naar je klant. Zeg: “Op deze manier sta ik niet achter de kwaliteit van wat ik heb geleverd”.

Wees streng naar je klant!

Deze strenge houding is in je eigen belang. Want een uiterlijk gedrocht wordt niet gelezen. Slechte statistieken dus. En met slechte statistieken komt de klant boos terug bij jou. Ga op dat moment nog maar eens uitleggen dat het door de klant zelf komt. Dat gaat je niet lukken…

Conclusie

Vind jij een tekst niet goed genoeg? Noteer dan deze 5 criteria. Achterhaal vervolgens bij welke criteria het misgaat en corrigeer jezelf of de tekstschrijver die je had ingehuurd. Zo wordt het eindresultaat een stuk beter.