Het Twitter-dilemma: vrijheid van meningsuiting kan niet zonder anonimiteit

Column – Als Elon Musk eigenaar van Twitter wordt, dan wil hij af van de vele spambots én echte mensen authenticeren. Terwijl hij een groot voorstander is van free speech, kunnen deze plannen de vrijheid van meningsuiting van bepaalde groepen mensen juist beperken. Hoe zit dat?

Echte mensen authenticeren in strijd tegen spambots

In de dagelijkse soap rond de wel-of-toch-niet overname van Twitter door Elon Musk, viel me één uitspraak in het bijzonder op:

“If our twitter bid succeeds, we will defeat the spam bots or die trying! And authenticate all real humans.” – Elon Musk op Twitter op 21 april 2022.

Minder spambots op Twitter, daar is niemand op tegen, lijkt me. (Overig zijn niet alle Twitterbots spambots, kijk bijvoorbeeld maar naar @elonjet, dat de locatie van het vliegtuig van Musk trackt en bijhoudt hoeveel CO2 het uitstoot.) Maar alle mensen authenticeren? Hoe zou hij dat voor zich zien? Gaat Twitter net als Facebook vragen om je met je echte naam en telefoonnummer te registreren? Willen ze je paspoort zien?

Anonimiteit is soms van levensbelang

Dat anonimiteit op Twitter verder gaat dan spambots en trollen, en zelfs levens kan beschermen, laat dit uitstekende artikel op Rest of World zien. Daarin valt te lezen dat Twitter een belangrijk platform is voor activisten, politieke oppositie en gemarginaliseerde community’s in landen zoals Saudi-Arabië, Myanmar en Colombia.

Zo zijn Twitter Spaces – ruimtes waar je live met elkaar kunt praten – in de golfstaten een plek geworden waar de lgbtqia-gemeenschap elkaar weet te vinden. Ze organiseren er gesprekken over onderwerpen zoals seksuele voorlichting, genderidentiteit en atheïsme. De meesten doen anoniem mee en sommigen gebruiken tools om hun stem te vervormen.

Anonimiteit is voor hen letterlijk van levensbelang. “Anonimiteit biedt een basisbescherming voor mensen die zich online uiten in autoritaire, repressieve of sociaal moeilijke situaties,” zegt David Kaye (professor in de rechten bij University of California en voormalig speciaal rapporteur voor de VN) tegen Rest of World.

Free speech! Maar niet voor iedereen

Musk wil Twitter verbeteren en is een groot voorstander van free speech. En daarmee bedoelt hij “that which matches the law.” Hij is tegen censuur die ver voorbij de wet gaat. Maar als mensen toch een begrenzing aan de vrijheid van meningsuiting willen, dan moeten ze volgens hem simpelweg de overheid vragen om wetgeving die dat regelt. Hij bevestigt deze gedachtegang met een latere tweet: “(…) my preference is to hew close to the laws of countries in which Twitter operates. If the citizens want something banned, then pass a law to do so, otherwise it should be allowed.”

Hiermee lijkt hij ervan uit te gaan dat alle twitteraars te maken hebben met een democratisch gekozen overheid. Dat alle twitteraars wonen in een land waar een rechtvaardige wetgeving is die hen beschermt. En dat machthebbers geen misbruik maken van wetgeving om politieke tegenstanders of andersdenkenden uit te schakelen. Zoals Khin uit Myanmar tegen Rest of World zegt: “People do not agree with the law. The law just exists to oppress the people.”

Nwachukwu Egbunik (media- en communicatiewetenschapper bij Pan-Atlantic University in Nigeria) onderschrijft dit ook in zijn artikel op Just Security: “(…) in countries across Sub-Saharan Africa (and beyond), laws are oftentimes synonymous with the whims and caprice of the government in power.”

Free speech includes anonymous speech. – David Kaye

Hoe kan het ook?

Kaye geeft in Rest of World aan dat Twitter voor haar moderatie beter kan focussen op gedrag dan op de identiteit van twitteraars. Als je puur naar het gedrag kijkt, dan kom je ook bij spam en bots terecht. En je vindt eveneens de accounts die worden gebruikt om desinformatie te verspreiden of om mensen te intimideren. Ik vermoed dat dit gedrag gevonden wordt dankzij meldingen van andere twitteraars en algoritmes. Maar Kaye gaat zelf niet in op hoe dit in de praktijk moet werken. In het geval van strafbare feiten is het wel lastiger om de mensen achter anonieme accounts te vervolgen.

Egbunik adviseert Twitter om te gaan samenwerken met lokale maatschappelijke organisaties, academici en activisten. Zij kunnen Twitter adviseren en helpen bij het contentmoderatiebeleid in de verschillende regio’s waar het platform actief is.

Ik kreeg ook een interessante suggestie van Frankwatching-lezer Hein Meijer: “Twitter kan ook proberen om via een speciaal algoritme af en toe een soort captcha in te zetten die verschijnt nadat je op de Twitter-verzendknop hebt gedrukt.”

Ideologie of verdienmodel?

Het is ironisch dat Musks ideeën over free speech kunnen zorgen dat de vrijheid van meningsuiting van bepaalde groepen mensen juist wordt beperkt. Daarnaast is het nog maar de vraag of hij écht achter zijn ideeën staat, of dat het authenticeren van echte mensen een verdienmodel is. Als reactie op het bericht dat Musk de deal on hold heeft gezet omdat onbekend is hoeveel nepaccounts Twitter daadwerkelijk heeft, reageert een anonieme twitteraar:

“So this is why he keeps yapping about verifying everyone. Not for some virtuous reason but to maximize add revenue by claiming a minimal amount of fake accounts.”

Anderen vermoeden dat Musk Twitter voor een lagere prijs wil kopen of onder de deal uit wil komen. Maar of Musk nou een ideologie aanhangt of gewoon geld wil verdienen (of beide), de regels rond anonimiteit en vrijheid van meningsuiting zijn complexe zaken die je niet even met een paar kekke tweets bepaalt. Ik ben benieuwd of Musk en Twitter luisteren naar de kritische geluiden.

Wat vind jij van de Twitter-plannen? Laat het weten via de reacties hieronder.

Dit artikel verscheen eerder in een iets aangepaste vorm in de Frankwatching Weekly. Wil je ook deze zaterdageditie in de mailbox ontvangen? Schrijf je hier in.