De 5 principes voor krachtige cocreatie

De wereld heeft meer veranderaars nodig. Mensen die de schouders eronder zetten om samen met anderen ideeën te ontwikkelen die bijdragen aan een mooiere en betere wereld. En de geschiedenis leert ons dat alle grote prestaties van de mensheid zijn bereikt door een simpele formule: dromen + cocreëren. Zonder deze optelsom had er nooit een mens voet op de maan gezet, was er geen internet en had je dit artikel in deze vorm niet gelezen.

Het is één van de aanleidingen waarom James Veenhoff en Martijn Pater recent het boek Collaborate or Die (affiliate) uitbrachten.

Ons kritisch denken werd weggeleid van creativiteit

Als we het erover eens zijn dat samenwerking en creativiteit zo enorm belangrijk zijn, waarom benutten we deze menselijke neiging dan niet beter?

Door de industriële revolutie en specialisaties ontstonden het silo denken en een focus op winst. Die draaiden originaliteit en betekenisvolle creativiteit letterlijk de nek om. Ons kritisch denken werd weggeleid van creatieve processen. Dit is in essentie de oorzaak van de puinhoop waarin we ons vandaag de dag bevinden.

We zitten dus met een erfenis uit een tijdperk die ervoor heeft gezorgd dat we vaak met de verkeerde mentale gereedschapskist proberen te werken aan problemen die helemaal niet mee opgelost kunnen worden met diezelfde gereedschappen.

Of zoals Einstein zei: “We kunnen een probleem niet oplossen met de denkwijze die het veroorzaakt heeft.”

Maar hoe kunnen we die relevante problemen in de maatschappij, business en ecosystemen dan wel oplossen? Door meer te gaan cocreëren.

5 leidende principes voor cocreatie

Veenhoff en Pater tekenen 5 leidende principes op in hun boek die je kunt gebruiken bij het inzetten van cocreatie. Ik zal deze principes hieronder één voor één aanstippen en per principe een aantal tips geven die ook in het boek terugkomen.

Principe 1. Inspireer tot deelname

Mensen komen pas in beweging als ze pijn voelen of geïnspireerd worden. Het is dan ook van belang een eerst een heldere strategische uitdaging te formuleren waar mensen op aan kunnen haken. Je kadert het probleem, maakt een presentatie van de uitdaging en haakt (potentiële) cocreatoren op deze manier aan en inspireert ze tot deelname.

Tips bij het inspireren tot deelname:

• Focus op iets dat er toe doet
• Formuleer een duidelijke boodschap
• Maak een korte, visueel opvallende presentatie van maximaal 10 minuten
• Stel één duidelijke vraag (Hoe kunnen we…)
• Blijf bij de realiteit
• Maak het persoonlijk

Principe 2. Selecteer de beste(n)

Bij cocreatie is het van belang dat je de juiste perspectieven samenbrengt. Je kunt dit doen door een groep samen te stellen op basis van bepaalde ‘expert-typen’ die elkaar aanvullen en uitdagen op een manier dat de output van cocreatie-sessies beter wordt. Het selecteren van de beste deelnemers vergt speurwerk, gesprekken, het samenstellen van een veelzijdige groep en het onderhouden van contact.

Tips bij het selecteren van de beste(n):

• Zorg voor een gespecialiseerde Connector (degene die verbindt met relevante experts)
• Neem voldoende doorlooptijd
• Volg een degelijk proces
• Ga op onderzoek uit
• Gebruik de beste(n) om de beste(n) te selecteren
• Zorg dat je je elevator pitch klaar hebt

Principe 3. Vertrouw op het proces

Nadat je een goede groep cocreatoren geselecteerd hebt, ga je aan de slag met het cocreatie-proces. Dat proces bestaat uit 6 stappen:

1. Introductie (15 minuten)
2. Visie (45 minuten)
3. Uitdaging (30 minuten)
4. Rapid map (45 minuten)
5. Ideegeneratie (60 minuten)
6. Advies (15 minuten)

Tips om te vertrouwen op het proces:

• Focus op proces én mensen
• Begin op tijd, houd het tempo hoog
• Praat en luister tegelijkertijd
• Geef de uitgenodigde experts voldoende ruimte
• Zorg voor tenminste 2 moderators
• Wees zen als de sessie begint

Principe 4. Leg de lat hoger

Los van het volgen van een proces zijn er een aantal manieren om de lat binnen cocreatie hoger te leggen en de kwaliteit van een sessie en gegenereerde ideeën het proces te laten ontstijgen. Je doet dit door te reflecteren, te construeren, te valideren (en verbeteren) en de strategie te bepalen.

Enkele middelen die je hiervoor kunt gebruiken:

• De reflectietool 9-3-1. Formuleer 9 observaties, 3 thema’s en 1 centrale verklaring.
• De validatiesessie. Introductie, persoonlijke inzichten, concept-presentatie, beoordeling en rangschikking, cocreatie en pitch.
• Het Three horizons-model. H1: Now (verbeter de huidige bedrijfsvoering). H2: Next (bouw nieuwe ondernemingen). H3: New (ontdek nieuwe horizons).

Principe 5. Leid de verandering

Hoe zorg je ervoor dat cocreatie-sessies niet veranderen in een stapel flip-overbladen volgeplakt met post-its die ergens in de la van een kast eindigen? Dat doe je door de verandering te leiden. Het is aan jou om de stoelen te vullen, je verhaal te doen, je plaats op te eisen en de coalitie te omsluiten.

Hiervoor zijn 5 verschillende rollen nodig die jij en/of je team nodig gaan hebben:

• De inspirator (inspireer tot deelname)
• De connector (selecteer de beste(n))
• De moderator (vertrouw op het proces)
• De strateeg (leg de lat hoger)
• De generaal (leid de verandering)

Collaborate or die!

De ondertitel van het boek Collaborate or Die (affiliate) is Het co-creatie handboek voor de veranderaar. Dat doet zijn naam eer aan. Je wordt in dit boek letterlijk meegenomen in het proces van een team door de wol geverfde cocreatoren en veranderaars die hun aanpak omlijsten met een aantal inspirerende voorbeelden.

Dit proces en de beschreven cases zijn daarmee vaak ook ‘groot(s)’ en is daarmee minder geschikt om een op een over te nemen als je een zzp’er of mkb-ondernemer bent. Desalniettemin biedt ook voor deze doelgroepen het boek genoeg inspiratie, houvast en een concrete toolset om professioneel werk te maken van cocreatie.

En als we dat meer zouden doen, dan hebben we een krachtig middel in handel de wereld een stukje mooier te maken!