Misleidende reclame: hoe groen is jouw voertuig?

In een tijd waarin milieu steeds belangrijker wordt, maken we graag goede, verstandige keuzes. Maar hoe weet je nu wat de beste keuze is? Wees eens eerlijk, je doet niet bij alles zelf diepgravend onderzoek. Je gaat af op de informatie die de bedrijven zelf geven, wellicht in combinatie met wat algemene kennis die je hebt opgedaan. En dan weet je: elektrisch is schoner dan benzine, toch?

Elektrisch is niet altijd groen

De elektrische deelscooters, zoals Felyx en GO sharing, presenteren zichzelf graag als een groene vervoerder en milieuvriendelijk alternatief. Het zijn immers elektrische scooters, die nog gedeeld worden ook. Efficiënt gebruik, dus milieuvriendelijker dan als iedereen een eigen scooter zou hebben. Toch?

Maar dat blijkt wel anders te liggen. Mede omdat er busjes rond moeten rijden, die de accu’s steeds vervangen. En omdat gebruikers slordig met de deelscooters omgaan, waardoor deze veel sneller vervangen worden dan scooters die in eigendom zijn van een individu. Oeps, toch niet zo groen als de kleur van de apparaten doet vermoeden.

Klachten bij de Reclame Code Commissie

Bij de Reclame Code Commissie werden daarom in 2021 klachten ingediend over de advertenties en uitingen op de website. Zowel Felyx als GO gebruikten woorden als ‘duurzaam’ en ‘groen’.

Volgens de Reclame Code Commissie zal de gemiddelde consument door deze woorden het idee hebben dat een elektrische deelscooter per definitie een duurzame keuze is. Die claim is te absoluut en dat mag volgens de Milieu Reclame Code niet zomaar. Het moet dan bewezen en zeer goed onderbouwd kunnen worden.

Een minder absolute claim, zoals een vergelijking, kan soms wel.

Hoe groen is een elektrische fiets?

Een elektrische scooter is dus niet zo groen vanwege de accu en deze reclame-uitingen zijn niet toegestaan omdat ze te absoluut zijn. Maar hoe zit het dan met een elektrische fiets en de mededeling ‘niets rijdt schoner’? Gazelle gebruikte dit in een commercial, waarbij de fietsers tussen auto’s doorfietsten die in de file stilstonden. Die fiets is schoner dan die auto, toch? In elk geval was dat de vergelijking die Gazelle had proberen te maken.

Volgens de Reclame Code Commissie was dit niet genoeg. Er was geen sprake van een duidelijke overdrijving en de stelling was te absoluut. Het is namelijk niet het allerschoonste vervoermiddel dat er bestaat. Dat Gazelle de bedoeling had een vergelijking te maken tussen auto’s en de elektrische fiets, was volgens de Reclame Code Commissie niet duidelijk genoeg.

Kun je groen vliegen?

“Bij Green Airlines vlieg je klimaatbewust! Per passagier wordt er meer uitstoot gecompenseerd dan er wordt veroorzaakt.” Klinkt top! Weg vliegschaamte. Boeken die handel.

Deze stelling stond op de website van Groningen Airport Eelde en iets vergelijkbaars stond in het Duits op de website van Green Airlines.

Het idee is dat er in Costa Rica bomen worden geplant om de CO2-uitstoot (meer dan) te compenseren. Daar bestaat een project voor. Maar wat de effecten van dat project precies zijn en of daarmee de CO2-uitstoot werkelijk kan worden gecompenseerd, blijkt vervolgens nergens uit.

Ook hier geldt dus weer dat de claim te absoluut is en onderbouwing ontbreekt, terwijl consumenten het idee krijgen dat ze een goede daad verrichten als ze met deze maatschappij vliegen.

Iedereen weet hoe een hybride auto werkt

Honda meldde op haar website dat een van haar auto’s ‘volledig zelfopladend’ is. Wat verwacht jij dan van deze auto? Ze melden er nog bij dat er geen stekker nodig is.

De Reclame Code Commissie zegt dat consumenten inmiddels wel weten hoe een hybride auto werkt. Dat deze ook zelfopladend kan zijn, door de energie op te slaan die bij het remmen ontstaan. So far so good. Maar ja, volledig zelfopladend, is dat wel hetzelfde? Volgens de Reclame Code Commissie niet. Mensen zouden hierdoor namelijk kunnen denken dat het opladen van de accu in zijn geheel niet afhankelijk is van de benzinemotor.

Honda moest de uiting daarom wijzigen.

Milieuclaims moet je niet alleen maken, je moet ze vooral waarmaken.

Aan ISO-normen voldoen is niet voldoende

Het mag niet verbazen dat Shell inmiddels heel prima weet hoe de Reclame Code Commissie werkt. Ook ten aanzien van klachten over milieuclaims, heeft Shell al meerdere malen gewonnen. Maar eigenlijk vooral omdat de klacht niet voldoende onderbouwd bleek te zijn, terwijl Shell daar weer wel voldoende onderbouwing tegenover wist te zetten.

Nu was er een klacht over het ‘compensatieAAN’ programma van Shell, waarbij gemeld wordt dat je CO2-neutraal zou kunnen rijden door één cent per liter bij te betalen. De klager heeft met meerdere wetenschappelijke onderzoeken aangetoond dat volledige compensatie (waarschijnlijk) niet mogelijk is. Bijvoorbeeld omdat bomen nog aangeplant moeten worden en pas later voor het juiste effect zorgen, maar ook omdat er vooral CO2-credits mee worden gekocht.

Shell verweert zich onder meer door te melden dat ze aan ISO-normen en andere normen voldoen. Daaraan worden strenge eisen gesteld en die normen zijn ook opgesteld aan de hand van wetenschappelijk onderzoek. Volgens de Reclame Code Commissie is dit niet voldoende. De claim van volledige compensatie is absoluut, maar die claim wordt dan weer niet volledig bewezen en dat is simpelweg niet voldoende.

Groen moet je doen

Milieuclaims moet je niet alleen maken, je moet ze vooral waarmaken. Groen moet je doen, niet alleen maar zeggen dat je het doet of gaat doen.

Hoe absoluter de claim, hoe beter en degelijker je deze moet onderbouwen. Is je claim genuanceerder, dan is er ook minder bewijs nodig. Het maken van duidelijke vergelijkingen en nuance aanbrengen in je claim, helpen daar goed bij.

Je mag dus best de positieve milieuaspecten van je dienst of product aanprijzen, zolang je maar voorzichtig bent in je stelligheid.