Zijn social media een nieuw datacenter waard?

Column – De gemeenteraad van Zeewolde nam onlangs een beslissing over de bouw van het datacenter van Meta (Facebook). Zo’n energie slurpend, weinig economische waarde toevoegend gigacomplex is nodig om de almaar groeiende hoeveelheid socialmedia-data tot het einde der tijden te bewaren. Maar vervult dat wel een maatschappelijk nuttige functie?

Via social media wordt voor het overgrote deel weinig relevante of zinvolle informatie geplaatst die door de gebruikers als interessant wordt gezien. Het is vaak informatie die het eigenbeeld moet versterken. En we gaan er vanuit dat er veel mensen zijn die die informatie zó belangrijk vinden, dat ze er na maanden of zelfs jaren nog op terug willen kunnen grijpen. Maar laten we er eens even nuchter naar kijken. Welk deel van al die data is na een maand, of hooguit twee maanden, nog relevant? En moet die data dan eindeloos bewaard blijven?

Het socialmedia-model ziet er momenteel zo uit, dat geplaatste informatie niet voor de mensheid verloren mag gaan. En daardoor is er een niet te stillen honger naar opslagcapaciteit ontstaan. Met als gevolg energie slurpende complexen die ergens geplaatst moeten worden, zoals bijvoorbeeld in de polder bij Zeewolde.

De maatschappelijke weerzin tegen datacenters

De maatschappelijke weerzin tegen dit soort complexen is niet alleen begrijpelijk, maar ook volkomen terecht. Dat de gemeenteraad in Zeewolde dat niet begrijpt, kun je hen niet kwalijk nemen. Immers, wat is de expertise die ze meebrengen om zo’n beslissing te kunnen nemen? Zo schijnt het te werken als de centrale overheid geen paal en perk stelt aan initiatieven die de competentie van lokale overheden overstijgt. Denken ze in Zeewolde de benodigde energie voor het datacenter, vergelijkbaar met de behoefte van een half miljoen huishoudens, uit eigen middelen te kunnen leveren? En hoe zit het met de andere infrastructurele voorzieningen die nodig zijn om het datacenter te kunnen laten functioneren?

Extra werkgelegenheid?

Als een van de belangrijkste argumenten wordt de extra werkgelegenheid genoemd. Los van het feit dat die erg beperkt is en het benodigde personeel schaars, kan werkgelegenheid ook langs andere, nuttigere wegen gerealiseerd worden.

Denk aan de bouwvakkers die voor de realisatie van zo’n datacenter nodig zijn. Bouwvakkers zijn al schaars, maar kunnen die dan niet beter ingezet worden voor het bouwen van woningen, waarvan de bouw problematisch is juist vanwege dat tekort? En als die er wél genoeg zouden zijn, dan is het bouwen van een kerncentrale een veel zinniger initiatief. Dat levert in ieder geval energie óp en meer werkgelegenheid. In feite heeft de regering hier nu een prima locatie voor een van de beoogde kerncentrales!

Landelijke overheid moet ingrijpen

Lijkt het er misschien op dat deze gemeenteraad, gedreven door te veel ego’s, een veel te grote broek heeft aangetrokken? Ik hoop dat de landelijke overheid tijdig ingrijpt en de besluitvorming voor deze megalomane projecten uit handen neemt van mensen die daar niet over zouden mogen gaan.

Dat is ook hard nodig, wetende dat er nog steeds plannen bestaan voor de bouw van tientallen datacenters met dito behoefte aan energie. Dan hebben we het over een verbruik waarmee dus miljoenen huishoudens in hun energiebehoefte kunnen worden voorzien. Het woord is aan de landelijke overheid om voor de afwisseling eens een proactief beleid op dat vlak te ontwikkelen, en het niet aan lokale personen over te laten.

We moeten nadenken over wat we online bewaren

Maar de behoefte voor zo’n datacenter heeft ook een andere kant. We moeten ons als gebruikers eens wat vaker afvragen of we al die data wel écht willen bewaren. Als voorbeeld: inmiddels fotograferen we erop los en al die foto’s willen we bewaren, terwijl er later nooit meer naar omgekeken wordt. Er is ons een model geboden waarbij we niet meer hoeven na te denken over de zin van het bewaren.

Een ander model voor social media

We zouden het model van social media aan kunnen passen. Iedereen die social media wil gebruiken, mag dat doen en erop plaatsen wat hij wil. Tenminste, binnen het betamelijke. Deze informatie blijft dan een maand, of eventueel twee, gratis beschikbaar. Is de informatie daadwerkelijk zo relevant dat die langer beschikbaar moet blijven? Dan kan dat, maar dan gaat dat geld kosten.

Als een gebruiker op zijn eigen pagina de informatie beschikbaar wil houden, dan kan dat net zo werken als bij het hebben van een website onder eigen domeinnaam. Voor dit laatste betaal je ook een bedrag per maand dan wel per jaar. Daarmee huur je een bepaalde opslagcapaciteit en ga je er zelf over welke informatie je daarop plaatst. Als Facebook en andere social media op vergelijkbare wijze te werk zouden gaan, bespaart dat enorm op de benodigde opslagcapaciteit en dus op de noodzaak van het bouwen van gigantische datacenters. En het bespaart heel veel (groene) energie!

Dat we eventueel minder gebruik zouden maken van social media, en minder advertentie-inkomsten zouden opleveren, is een illusie. Want hoeveel procent van de opgeslagen data die ouder is dan een of twee maanden bekijk je nog? Het lijkt te verwachten dat het voorgestelde model de exploitant juist méér inkomsten zal opleveren. De verhuur van opslagcapaciteit levert juist geld op.

Op het moment dat we moeten betalen, zal ook duidelijk worden hoeveel waarde gebruikers daadwerkelijk hechten aan de informatie die ze hebben geplaatst. De grootste winst wordt in dat geval geboekt door substantieel minder noodzakelijke opslagcapaciteit. Dus minder datacenters en bovenal minder behoefte aan energie!

We kunnen veel energie besparen

Met andere woorden, door wat kritischer te zijn naar wat we op social media plaatsen, kunnen we de behoefte voor veel opslagcapaciteit drastisch beperken. En daarmee ook de behoefte aan datacenters. We kunnen hiermee enorm veel (groene) energie besparen.

Een win-win voor alle betrokkenen en vooral voor gemeenteraden die een te grote broek menen aan te moeten trekken.

[Update redactie, 30 december 2021: titel aangepast]

Foto header: datacenter van Microsoft in Middenmeer