Zwembandje of heupgoud? De grappigste Duitse woorden die jou misleiden

Lachen is gezond en dat gaan we in dit artikel zeker doen. We gaan het namelijk hebben over Duitse woorden die misleiden. Duits en Nederlands lijken erg op elkaar, maar schijn bedriegt soms. Verschillen tussen beide talen zijn vaak erg grappig. Heb jij het over drumsticks? Dan denkt een Duitser niet aan een kippenboutje. Hij ziet alleen maar drumstokjes voor zich! Miscommunicatie tussen Duitsers en Nederlanders komt vaker voor dan je denkt. Misleidende woorden spelen hierbij een grote rol!

Wat zijn misleidende woorden?

Misleidende woorden proberen ons op het verkeerde been te zetten. Vraag jij je nu af hoe dat kan? Kijk dan maar eens naar deze breinbreker:

Het juiste antwoord is koninginnensoep! Bij de eerste drie soepen hoef je niet te raden wat de ingrediënten zijn. In tomatensoep zit tomaat, in groentesoep gaat lekker veel soepgroente en in pompoensoep zit natuurlijk pompoen. Daar twijfelen we niet aan. Maar wat zit er nou precies in koninginnensoep?

Het antwoord op deze vraag blijkt wat lastiger te zijn. Zo zag ik laatst een klein meisje in de supermarkt. Ze stond met haar moeder in de rij bij de kassa. Dochterlief praatte net iets te hard tegen haar moeder. Ik genoot stiekem van hun gesprek:

Mam, waarom heet koninginnensoep nou koninginnensoep? Zitten er dan stukjes koningin in de soep? Dat lust ik echt niet hoor!

Het spreekt voor zich dat iedereen die bij de kassa stond, smulde van dit interessante gesprekje tussen moeder en dochter. Wat dit meisje aan den lijve had ondervonden? Hoe moeilijk het kan zijn om de betekenis van een nieuw woord af te leiden… en al helemaal als dit woord ook nog eens misleidend is. En laten we eerlijk zijn, elke taal kent misleidende woorden.

Wanneer is een woord misleidend?

Onder misleidende woorden versta ik in dit artikel termen die ons in eerste instantie op het verkeerde been zetten. De termen hebben een eigen betekenis die niet logisch is en die we maar moeilijk af kunnen leiden. De betekenis is dus verrassend.

Misleidende woorden in andere talen

Misleidende woorden met een verrassende betekenis komen natuurlijk niet alleen in het Nederlands of Duits voor. Ook andere talen kennen woorden en uitdrukkingen die heel misleidend kunnen zijn. Maar dit hebben we niet altijd meteen door! Enkele voorbeelden:

• Kruidnoot. Ik verlang er alweer naar, lekker kruidnoten eten met Sinterklaas. Een Vlaming denkt daar misschien toch anders over. In het Vlaams betekent het woord kruidnoot namelijk nootmuskaat. 
• Een kindje kopen. Vlamingen kopen kindjes. Voor een Nederlander klinkt dit raar. Nederlanders krijgen gewoon kinderen.
• Baguette magique. Dit Franse woord heeft niets met stokbrood te maken, zoals je in eerste instantie misschien zou denken. ‘Baguette magique’ is het Franse woord voor toverstaf. 
• Baguette chinoise. Ook dit is geen stokbrood. ‘Baguette chinoise’ zijn eetstokjes.
• Aftrekplek. Een plek waar mannen de hand aan zichzelf kunnen slaan? Schijn bedriegt! Je leest het woord en denkt meteen te veel vanuit je eigen moedertaal. Maar in Zuid-Afrika bedoelen ze met het woord aftrekplek juist een ‘parkeerplek’ langs de snelweg. Heel onschuldig.
• Vrykamer. Ook dit is Zuid-Afrikaans. Als we het woord horen, zien we het meteen al helemaal voor ons: een kamer die perfect is voor het liefdesspel. Mispoes – dit Zuid-Afrikaanse woord verwijst gewoon naar een gastenkamer.
• Polluzione. Op het eerste gezicht lijkt het Italiaanse woord ‘polluzione’ op het Engelse woord ‘pollution’. Maar trap niet in de valkuil. ‘Polluzione’ betekent natte droom.

Natuurlijk vinden we in talen die nauw verwant zijn aan het Nederlands, zoals Germaanse talen, heel veel misleidende woorden terug. Zo zijn er heel wat Duitse woorden die misleidend zijn. Alleen jammer dat de Duitse taal sterk aan populariteit heeft ingeboet. Als expat woon en werk ik al meer dan 10 jaar in Duitsland. En ik geef het toe hoor: Engels is cooler, Frans eleganter en Spaans vuriger. Maar het Duits heeft ook zijn charmes!

Top 5 Duitse woorden die misleidend zijn

1. Saftladen

Sapje? Nee, in een ‘Saftladen’ kun je (meestal) geen sap kopen. Het Duitse woord ‘Saftladen’ verwijst naar een onprofessioneel bedrijf.

Onlangs had Tine uit Rotterdam een moeilijke periode op het werk. Gelukkig kon ze haar ei kwijt bij haar hartsvriendin Adelheid uit Keulen. Adelheid had helemaal geen hoge pet op van Tine’s werkgever. Ze vond dat Tine bij een echte Saftladen werkte. Dat zei ze ook doodleuk. Tine keek verbaasd op. Wist Adelheid na al die jaren nog steeds niet dat ze in een hotel werkte en niet in een sapwinkel?! 

Tja, het Duits van Tine was best goed. Maar het duurt lang, voordat je een taal helemaal op near-native niveau beheerst. Daar was Tine nu wel achter!

2. Hüftgold

‘Hüftgold’ – wat klinkt dat mooi! Wie de betekenis van dit Duitse woord hoort, moet misschien toch even slikken. Met ‘Hüftgold’ bedoelen Duitsers de extra kilo’s die we op de heupen hebben, een zwembandje dus. Een gevoelig onderwerp in coronatijden.

Eindelijk, de lockdown was voorbij en ik ging er met Patrizia uit Roermond op uit. Lekker een dagje uit in het Duitse Noordrijn-Westfalen. We wilden onszelf trakteren op een taartje met een lekker bakje koffie erbij. We hadden afgesproken in Café Hüftgold. Het was echt genieten en de taart was heerlijk. Dat vond Patrizia ook. Op een gegeven moment vroeg ze mij of de naam van het café iets betekende. ‘Hüftgold’ – ze kende dat Duitse woord niet. Ik begon enthousiast te vertellen over het „goud“ op de heupen, oftewel de extra kilo’s. Die pondjes noemen ze in Duitsland ‘Hüftgold’. Wat ik niet doorhad, is dat Patrizia zelf een paar kilo’s was aangekomen tijdens de coronacrisis. Ze keek me een beetje beteuterd aan. De naam ‘Hüftgold’ had blijkbaar zout in de wond gestrooid.

3. Pferdeäpfel

Nog een breinbreker:

‘Pferdeäpfel’ is het juiste antwoord. De Duitse woorden ‘Äpfel’, ‘Erdäpfel’ en ‘Granatäpfel’ verwijzen naar fruit en groente en zijn dus eetbaar! Dit in tegenstelling tot de term ‘Pferdeäpfel’.

In eerste instantie denken we bij appelen aan fruit. Janneke uit Venlo ook. Zij ging op zoek naar een zomerbaantje bij de Oosterburen. Op een Duitse site zag ze dat er ‘Pferdeäpfelsammler’ in Hiddensee werden gezocht. Appelen plukken – dat kon Janneke wel. Vroeger had ze al vaker geholpen op een fruitbedrijf. Toen ze naar het Duitse nummer belde, kwam ze er al snel achter dat het bij dit baantje om een wel heel speciale appelsoort ging. Paardenmest lijkt qua vorm op appelen. Daarom noemen ze het in Duitsland ook wel ‘Pferdeäpfel’.

Vind je het Duitse woord ‘Pferdeäpfel’ vreemd klinken? Denk dan maar eens aan ons woordje koeienvlaai. Dat klinkt voor een Duitser net zo raar!

4. Tote Oma

Niet iedere Duitser zal ‘Tote Oma’ kennen. De term is namelijk afkomstig uit de voormalige DDR. Daar was het een bekend gerecht dat eruitziet als een soort brei, een echte klassieker met bloedworst. De worst geeft het gerecht een roodbruine kleur en hierdoor ziet het er op het eerste gezicht een beetje luguber uit. Hoe het gerecht aan zijn naam is gekomen? Dat is nu niet meer zo moeilijk te raden! Duitse humor met een knipoog.

Ludwig uit het Duitse Jena vertelde Claudia uit Utrecht dat het tijd was voor ‘Tote Oma’. Toen viel er even een stilte. Claudia vatte de Duitse benaming ‘Tote Oma’ iets te letterlijk op. „Jeetje, de oma van Ludwig ligt op sterven. Wat erg!“ Claudia vond het heel ongepast dat Ludwig zo enthousiast over zijn stervende oma praatte. Wat ze niet doorhad, is dat ‘Tote Oma’ een traditioneel DDR-gerecht is. Pure (n)ostalgie voor Ludwig.

Als we een vreemde taal niet feilloos beheersen, kunnen er allerlei misverstanden ontstaan. Deze kunnen grappig zijn. Maar soms zijn ze ook echt vervelend! Spreek je een vreemde taal op C1-niveau? Dan gaat je gesprekspartner er vaak automatisch van uit dat je elk woord prima begrijpt. Maar er zullen altijd uitdrukkingen zijn waarvan je als non-native speaker de betekenis nog niet kent. Leren is een continu proces. 

5. Außer Gefecht sein

Toegegeven, het is misschien een vooroordeel dat de meeste Duitsers graag een biertje drinken en dat bier in Duitsland vaak rijkelijk mag vloeien. Nederlanders pakken gewoon een onschuldig terrasje. Duitsers weten wat ze willen – zij gaan lekker naar de ‘Biergarten’. Heb je een kater te pakken en ga je daarna je roes uitslapen? Dan ben je volgens Duitsers buiten gevecht (‘außer Gefecht’). 

De mannenavond zat erop. Leonie kreeg achteraf alle sterke verhalen te horen. Haar Duitse vriend had het beschaafd gehouden. De rest van de groep was zogenaamd ‘außer Gefecht’. Er spookte even van alles door Leonie’s hoofd. Ze was geschrokken. De vriendengroep was op de vuist gegaan. Maar waarom? Waren er gewonden gevallen?

Bepaalde uitdrukkingen en gezegdes moet je echt leren in een andere taal. Leonie kende het woordje ‘Gefecht’ wel, maar de uitdrukking ‘außer Gefecht sein’ zei haar helemaal niks. Mijn tip: hou een lijstje bij met Duitse woorden en uitdrukkingen die misleidend zijn en leer deze Duitse woordenlijst uit je hoofd.

Waarom is het belangrijk om misleidende Duitse woorden te herkennen?

De vier belangrijkste redenen op een rij:

1. Je wil niet voor (onaangename) verrassingen komen te staan

Dit geldt zowel privé als in het bedrijfsleven. En laten we eerlijk zijn… iedereen die met Duitsers in contact komt, doet er goed aan om zijn/haar kennis van het Duits bij te schaven. Je wil natuurlijk je gesprekspartner zo goed mogelijk kunnen begrijpen. Het kan zijn dat je met je buurman op de camping wil kletsen. Of misschien heb je veel contact met Duitse zakenpartners, en ben je zelfs van plan om in Duitsland te gaan wonen. Hoe je het ook draait of keert, in al deze gevallen zul je ervoor moeten zorgen dat je kennis van het Duits op peil is. 

Snap je een bepaald Duits woord niet in een informeel gesprekje? Dan kun je makkelijk even om toelichting vragen. In een zakelijke context ligt dit vaak toch wat gevoeliger. Jij bent nu de professional, en extra uitleg vragen is niet altijd gepast. Wordt er in een zakelijk gesprek over ‘das Vorjahr’ gesproken? Dan ben je misschien wel geneigd om te denken dat dit woord gewoon voorjaar betekent. Maar als je gesprekspartner het twee seconden later ook nog heeft over ‘Vorvorjahr’, weet je direct dat ‘Vorjahr’ niet vertaald kan worden met ‘voorjaar‘. ‘Vorjahr’ betekent vorig jaar. ‘Vorvorjahr’ is dus twee jaar geleden.

2. Vaak kunnen automatische vertaalprogramma’s misleidende woorden of uitdrukkingen in het Duits (nog) niet goed vertalen

Toegegeven, automatische vertaalprogramma’s kunnen af en toe best handig zijn. DeepL wordt steeds beter, dankzij het neurale netwerkontwerp. Maar vertalen is momenteel nog steeds mensenwerk. Automatische vertaalprogramma’s zijn dus handig ter ondersteuning, maar het blijft belangrijk om kritisch te zijn en niet klakkeloos alle vertalingen over te nemen.

3. Bij mondelinge communicatie kun je geen moeilijke Duitse woorden opzoeken

Mondelinge communicatie verloopt vaak snel. Heb jij een Duits woord niet goed begrepen en moet je even nadenken? Dan is je Duitse gesprekspartner misschien al drie zinnen verder. Er is ook geen tijd om even in het woordenboek te spieken.

Bellen is natuurlijk het moeilijkst. Alleen als je kiest voor videobellen kun je de meeste non-verbale signalen blijven waarnemen. Denk hierbij aan signalen als houding, gebaren, oogcontact en gezichtsuitdrukking. Bel je zonder beeld? Dan loop je non-verbale signalen mis en dat bemoeilijkt de communicatie. Het begrijpen van misleidende woorden wordt er zo ook niet makkelijker op.

4. In Duitsland is de invloed van het Engels minder sterk aanwezig dan bij ons

Nederlanders zijn over het algemeen goed in Engels. Films en series kijken in het Engels? Voor ons is dit de normaalste zaak van de wereld. In Duitsland is de filmwereld juist vooral gericht op het Duits. Films worden eigenlijk altijd in het Duits ingesproken. Nasynchronisatie is een belangrijk fenomeen in Duitsland.

Of je jezelf bij de oosterburen goed kunt redden met Engels? Mijn antwoord op deze vraag is ‘jein’*! Op Statista zien we de resultaten van een representatieve enquête en een statistische analyse uit 2021. Op basis van deze enquête en analyse heeft men vast kunnen stellen hoe inwoners in Duitsland hun eigen Engelse taalkennis inschatten. De onderzoeksresultaten laten zien dat bijna de helft (!) van de inwoners in Duitsland aangeeft dat hij/zij een geringe of zelfs helemaal geen kennis van het Engels heeft. Daar schrik je als Nederlander dan toch even van.

Engels in Duitsland? Daar kom je dus niet altijd verder mee. Het is belangrijk om Duits te spreken en te begrijpen. En je wil natuurlijk bij het bingewatchen niet de strekking van het verhaal missen. Ook handig om te weten: ‘Krieg der Sterne’ is gewoon Star Wars. Laat je niet misleiden!

Heb jij ook leuke ervaringen met misleidende Duitse woorden?

Ken jij nog meer misleidende woorden in het Duits? Heb je zelf al eens een hilarische situatie meegemaakt en was een misleidend Duits woord de oorzaak? Aarzel niet en laat het weten in de comments!

Leestip: Wil jij meer te weten komen over Duitse woorden met een verrassende betekenis in het Nederlands? Lees dan ook mijn artikel over valse vrienden in het Duits.

* Het Duitse woord ‘jein’ betekent ja/nee. Het kan niet direct naar het Nederlands worden vertaald.