Gebruik de heldenreis voor je volgende presentatie

Titanic, James Bond, Star Wars en Harry Potter… Totaal verschillende films, maar toch hebben ze één ding gemeen: de structuur die is gebruikt voor het schrijven van het verhaal. Meer dan de helft van de best bekeken TED-talks en bekende toespraken van Al Gore, Margaret Thatcher en Martin Luther King hebben gebruikgemaakt van de hero’s journey van hoogleraar in de mythologie Joseph Campbell. In dit artikel bespreek ik de stappen die je kunt zetten in jouw heldenreis voor een volgende presentatie.

Op één uitzondering bij NASA na, zijn er gelukkig nog geen mensen overleden aan powerpoints. Maar we kennen allemaal de eindeloze, technische, data-overladen slidedecks die overlopen van bulletpoints, die het publiek wel mentaal ‘death by powerpoint’ maken.

Of ik nu zelf spreek op een event of een training geef, het vertellen van een verhaal staat altijd centraal. Je wil het publiek raken, verrassen en een boodschap meegeven die bijblijft, wordt doorverteld en het startpunt van iets is. Ik hoor vaak dat je in een zakelijke setting geen verhalen kan en zou moeten vertellen. Maar mensen herinneren zich de verhalen, niet de cijfers. Dit laten verschillende onderzoeken zien, vooral rondom de werking van de hersenen.

The most powerful person in the world is the storyteller. The storyteller sets the vision, values and agenda of an entire generation that is to come. – Steve Jobs

Activeer de happy hormones

In de breingebieden van Broca en Wernicke wordt volgens Harvard de informatie van jouw voordracht verwerkt. Als deze niet goed is omlijst door de spreker, dan gaat het brein dit zelf doen. Dit kan volgens de onderzoekers het verhaal juist in een verkeerde richting brengen. Het vertellen van een verhaal is daarnaast de enige manier om de hersenen op bepaalde gebieden te activeren. Zo kan het publiek de boodschap zich eigen maken, laat onderzoek van Princeton zien.

Niet alleen onderdelen van het brein, maar ook hormonen als cortisol, dopamine en oxytocine spelen een rol. Ze worden tijdens het luisteren naar een verhaal in jouw brein losgelaten, volgens onderzoek van Nature. Oxytocine zorgt voor empathie, wat belangrijk is voor de goede connectie met de spreker. Dopamine zorgt voor de emotionele reactie en daaruit vloeiende betrokkenheid bij het verhaal. En cortisol zorgt voor het opslaan van herinneringen, wat uiteraard handig is als je als spreker een verhaal wil vertellen dat tot actie aanzet.

De heldenreis

Feiten en cijfers zijn er genoeg, toch zie ik veel sprekers nog moeite hebben met het samenstellen van een verhaal. Het gebruik van de heldenreis kan in mijn optiek een geweldige structuur geven aan een verhaal, wat niet alleen het publiek inspireert, maar ook activeert.

Campbell ontwikkelde de hero’s journey in 1949 als framework van 17 stappen. Scriptschrijvers van Hollywood hebben dit teruggebracht tot 12. Het is een geweldige structuurtemplate voor het schrijven van verhalen die indruk maken, die bijblijven en die worden doorverteld. Niet alleen voor het schrijven van een filmscript, maar juist ook voor het samenstellen van een verhaal voor een presentatie.

De heldenreis uitstippelen

Campbell begon met 17 stappen, Hollywood maakte er 12 van en voor het geven van een presentatie heb ik het aantal stappen terug gebracht naar 6. De afgelopen jaren heb ik veel geëxperimenteerd met sprekers met de verschillende stappen en je ziet dat bepaalde elementen perfect in een boek of een film passen, maar écht niet in een presentatie.

De truc bij de heldenreis, is om niet jezelf als held neer te zetten, maar het publiek zich dat te laten voelen. Je stippelt de reis vervolgens met de volgende stappen uit.

1. De aftrap

Elk goed verhaal begint met de ‘why’. Waarom vertel je dit verhaal? Wat is de situatie die je daartoe heeft aangezet? Wat is jouw doel van het vertellen van dit verhaal: het publiek informeren, tot actie aanzetten, …?

2. De start van het avontuur

De echte trigger die jouw avontuur heeft gestart. Je ziet dit bij veel TED-talks, maar ook toespraken van bijvoorbeeld Al Gore en Steve Jobs terug in de persoonlijke anekdotes waarmee men altijd begint. Dit kan een positieve spark zijn die je opdeed op het werk, maar ook een bijna-doodervaring. Dit is hét moment dat het publiek moet vastlijmen aan de stoel en de telefoons laten wegleggen.

3. Kwetsbaarheden

Kwetsbaarheid is in mijn optiek een van de belangrijkste eigenschappen die je als spreker moet laten zien, om jouw verhaal en jezelf te verbinden met het publiek. In deze derde stap van de heldenreis bespreek je de spannende veranderingen, jouw onzekerheid bij deze reis en de stappen die je moet zetten buiten jouw comfortzone. Je zorgt niet alleen gelijk voor de goede verbinding met het publiek, maar geeft ook gelijk de kaders mee voor de rest van het verhaal.

4. Meet the mentor

Je gaat het avontuur niet zomaar starten zonder de juiste ervaring en wijsheid, die jou kan begeleiden tijdens de reis. Gandalf in The Lord of the Rings, Q in James Bond en Alfred in Batman zijn dit in de bekende films, maar volgens Campbell kan dit juist ook een symbool zijn.

In storytelling is autoriteit ontzettend belangrijk, dus in deze stap is het belangrijk om jezelf te positioneren als die fijne mentor, die graag inzichten, training, advies en vertrouwen geeft om de reis te maken en de uitdaging aan te gaan. Veel sprekers gebruiken deze stap om aan te geven wat hun achtergrond is bij het onderwerp.

5. Tegenslagen, Tegenwerpingen en Tegenstellingen

Overtuigen om iets te doen heeft vaak te maken met verandering. Verandering heeft vaak te maken met nieuwe manier van zijn, van werken en/of denken. Maar, je moet wel het publiek mee krijgen. De zesde stap in de heldenreis is ontzettend belangrijk, om het publiek voor te schotelen wat voor verandering er plaats zal vinden.

Je ziet dit terug in de meeste films: de verandering van het karakter van de hoofdpersonage, maar ook in veel bekende toespraken. Als je de toespraken van grootheden als Martin Luther King, Elon Musk en Steve Jobs analyseert, dan zie je dat ze vol zitten met contrasten. Positieve en negatieve krachten, die het publiek voors en tegens laten zien. Volgens onderzoek van Berkeley zijn mensen van nature aangetrokken door contrasten en stimuleert het de hersenen op verschillende plakken, waardoor je als luisteraar niet alleen beter betrokken raakt bij het verhaal, maar het ook nog eens beter onthoudt.

6. Bestemming bereikt

Je hebt de top van de berg bereikt! Tijdens bergbeklimmen heb ik geleerd om niet alleen vooruit, maar juist ook veel achteruit te kijken. Om te kijken welk pad je hebt gevolgd, te genieten van en te reflecteren op wat je allemaal al hebt afgelegd. Aan het einde van een presentatie is het altijd belangrijk om jouw verhaal goed af te ronden. Goede presentaties eindigen altijd met een duidelijke samenvatting van het afgelegde pad, de positieve en negatieve kanten en het uiteindelijke resultaat: de beloning.

De heldenreis is natuurlijk helemaal af met een krachtige ‘call-to-action’ op het einde, die uitnodigt voor het volgende avontuur!