W8 ff: ken je deze chattaal nog?

Chattaal, MSN-taal, sms-taal, twittertaal, internettaal, turbotaal… Er bestaan best veel aanduidingen voor het gebruik van digitale afkortingen of verkortingen. Waarom gebruiken we afkortingen zoals w8 ff, idd en brb? Een trip down memory lane.

Lekker snel: turbotaal

Een van de voordelen van het afkorten of verkorten van woorden, is natuurlijk omdat het lekker snel typt. Zat je te chatten op MSN Messenger en moest je even naar de wc? Dan typte je niet ‘Ik ben zo weer terug’, maar ‘brb’ (be right back). En een gesprek startte vrijwel nooit met ‘Hee, hoe is het met jou?’ maar met ‘Hoest’. En dan kon je een berichtje terug verwachten als ‘gmj’ (goed, met jou?).

Een paar voorbeelden:

• ff = even
• hw = huiswerk
• idd = inderdaad
• lama = laat maar
• mss = misschien

Als je woorden afkort om je boodschap sneller over te brengen, dan wordt dat ook wel turbotaal genoemd. Maar volgens Encyclo gaat turbotaal om nog net iets meer dan alleen snelheid: turbotaal is ‘modieus taalgebruik uit de jaren tachtig van de 20e eeuw’. Het gaat dus om een combinatie van snelheid en hipheid.

Ik herken deze verkortingen zelf vooral van MSN, maar dit taalgebruik bestaat dus al veel langer. Halverwege de jaren 80 werd het al populair, vooral onder jongeren. Dit is later overgegaan in sms-taal.

Weinig tekens

Sms-taal ken ik vooral door m’n zus, want zij had in die tijd al een vriend. Het kostte natuurlijk 50 cent per sms’je. Dat is behoorlijk wat op die leeftijd! M’n zus propte met afkortingen dat ene sms’je dan ook zo vol mogelijk. Dat ging zelfs zo ver, dat er gewoon geen klinkers meer werden gebruikt.

• drm = daarom
• gwn = gewoon
• lkkr = lekker
• wrm = waarom
• wss = waarschijnlijk
• zkr = zeker

Het allereerste sms’je werd verstuurd in 1992. En pas sinds eind jaren 90, toen de mobiele telefoon echt populair werd, werd het gebruik van chattaal steeds ‘normaler’.

Het gebruik van weinig tekens schijnt inmiddels ook in de smaak te vallen bij ouderen. Het kan natuurlijk lastig zijn of veel moeite kosten om een berichtje te sturen, als je zonder smartphone bent opgevoed. Het kost dan veel minder moeite om ‘w8’ te typen dan ‘wacht’, of ‘g1 ID’ in plaats van ‘geen idee’.

Leuk weetje: Sofie Cerutti bedacht het sms-gedicht. Dat is een gedichtje dat bestaat uit exact 160 tekens, inclusief spaties en leestekens.

“Er was eens een juffrouw sofie die bedacht pardoes vanuit het blote niets een compleet verse versvorm voor mobiele telefonie en de rest? tja, de rest is geschie”

Ook op fora als Reddit en socials als Twitter vind je veel chattaal terug. Hoe minder tekens er mogelijk zijn, hoe meer verkortingen er worden gebruikt.

MSN-taal = tof

Op MSN was het niet alleen makkelijk en snel om verkortingen te gebruiken. Het was ook gewoon heel tof. Want er waren ook verkortingen waar je (naar mijn mening) bijna langer over doet om te typen dan als je het uit zou typen.

Een voorbeeld:

• wjnmk (wil je nooit meer kwijt).

Om deze afkorting te typen moet je best wel even nadenken. Hetzelfde geldt voor brb. Als je blind typt met 2 handen, is brb niet de allermakkelijkste afkorting. Alledrie de letters typ je namelijk met je linker wijsvinger, en er zit een behoorlijke ruimte tussen de b en de r. Niet alle MSN-taal is dus automatisch turbotaal.

Deze chattaal beperkte zich niet tot alleen de MSN-chats. Ook in MSN-namen en beschrijvingen werden veel verkortingen gebruikt. In mijn bubbel voornamelijk om aan te geven wie je beste vrienden waren of wie je (stiekeme) liefje was. Weet je nog? Dan ging je even offline en daarna weer online, zodat iedereen die online was daar een melding van kreeg.

Denk aan:

• bff = best friend forever
• hvj = hou van je
• bf4l = best friends for life

Chattaal is natuurlijk geen Nederlands fenomeen, ook in andere landen zijn dit soort verkortingen ontstaan. En daar hebben wij er ook een aantal van overgenomen:

• lol = laughing out loud
• omg = oh my god
• lmao = laughing my ass off
• yolo = you only live once
• wtf = what the fuck
• idk = I don’t know
• tbh = to be honest

Leuk weetje: in 2004 verscheen de eerste update over MSN Messenger op Frankwatching.

Het gebruik van cijfers

Chattaal beperkt zich niet tot alleen het gebruik van letters. Ook cijfers worden gebruikt, waarbij vooral de 8 handig blijkt te zijn. Dit noem je ook wel een numeronym. Kijk bijvoorbeeld maar eens naar dit rijtje:

• d8 = dacht
• w8 = wacht
• w88 = wachten
• w817 = wacht eens even
• suc6 = succes

Maar dit soort afkortingen met cijfers zijn niet (allemaal) pas ontstaan in de sms-tijd. Zo schrijft Onze Taal op Twitter: “Denk ook aan liedtitels als ‘I would die 4 U’ van Prince.” Ook Prince gebruikte hiervoor al het cijfer ‘4’ in de titel. Maar dat zal hij niet hebben gedaan vanwege het aantal tekens.

Als we het over het gebruik van cijfers hebben, moet ik ook denken aan rekenmachine-taal. Deed jij dat ook, met je rekenmachine? (lol + lol = hihi)

Emoticons en emoji

En dan hebben we natuurlijk nog het gebruik van emoticons en emoji. Emoticons zijn typografische afkortingen als 😉 en <3. Emoji zijn de pictogrammen waaruit je kunt kiezen als je bijvoorbeeld aan het Whatsappen bent, zoals 👍️ en 🙋‍♀️.

Rosanne van Staalduinen schreef een leuk artikel over de invloed van emoji op onze taal. Hierbij gaat ze onder andere in op de vragen: kunnen we emoji als universele taal zien? En neemt onze kennis van taal juist toe of af door ze veel te gebruiken?

Welke verkortingen gebruik(te) jij?

Ik gebruik nog regelmatig een aantal verkortingen, zoals ‘ff’, ‘sws’, ‘tnx’ en ‘np’ (no problem). Vooral als ik chat via m’n laptop. We communiceren bij Frankwatching veel via Slack. Op m’n telefoon heb ik de autocorrectie aan staan, waardoor ik minder geneigd ben om woorden af te korten. Als ik terug scroll in een aantal WhatsApp-gesprekken kom ik alleen ‘ff’ tegen.

Welke verkortingen gebruik jij nog, of gebruikte je vroeger, die echt niet in dit throw-back-lijstje mogen missen?