Nieuws-moe? Zo houd je je dagelijkse portie binnen de perken

We konden, en kunnen er haast niet omheen: stijgende en dalende besmettingscijfers, kritische columns, persconferenties, een bontgekleurde landkaart die de vakantieplannen bepaalt… Om nog maar te zwijgen over het verwelkomen en afscheid nemen van de vol enthousiasme aangekondigde summer of love binnen twee weken. Vermoeiend? Ja. In dit artikel een aantal tips om op de hoogte te blijven van het nieuws in de wereld, en tegelijkertijd optimistisch én kritisch te blijven.

De coronapandemie legt een fenomeen bloot dat er natuurlijk al langer was: een overschot aan informatie. Al in mei 2020 rapporteerde BBC dat de nieuwsconsumptie wereldwijd enorm was gestegen sinds maart dat jaar. Deze toename heeft er volgens psychologen voor gezorgd dat steeds meer mensen worstelen met chronische vermoeidheid en stressklachten. Familieleden of collega’s zijn binnen korte tijd virusexperts geworden, waardoor de gemoederen soms hoog kunnen oplopen.

Tijd om deze voortkabbelende nieuwsstroom kritisch onder de loep te nemen. Want hoe blijf je goed geïnformeerd zonder gek te worden van de waan van de dag?

1. Wees geïnformeerd, maar lees met mate

Het klinkt je vast bekend in de oren: je begint de dag met het doornemen van het nieuws en een paar uur later (en een slecht humeur verder) zit je nog steeds door te klikken. In tijden van crisis of onzekerheid besteden veel van ons meer aandacht aan het nieuws, op zoek naar antwoorden. Op zo’n moment is het vaak moeilijk jezelf een halt toe te roepen.

Dit fenomeen van wegzinken in emotioneel drijfzand van slecht nieuws komt zo vaak voor dat er een term voor is bedacht: ‘doomscrolling’. Niet alleen werkt het door het te blijven klikken op negatieve berichten bedroevend, ontmoedigend of deprimerend, het zorgt er ook voor dat we minder productief zijn. En minder in verbinding staan met de mensen om ons heen en onszelf.

Het kan helpen om vaste momenten op de dag aan te wijzen waarop je een half uur het nieuws mag lezen, bijvoorbeeld in de ochtend tijdens het ontbijt of ’s avonds het achtuurjournaal kijken.

2. Herken nepnieuws

Door het overschot aan informatie en in een tijd waarin zelfs de voormalige Amerikaanse president de pers bestempelt als ‘fake news’ en journalisten uitmaakt voor de vijand van het Amerikaanse volk, is het soms moeilijk om berichten eruit te pikken die niet waar zijn.

Maar hoe doe je dat? Stel jezelf tijdens het lezen van een nieuwsbericht deze vragen en je komt al een heel eind:

• Wie heeft het bericht geschreven en wanneer? Wie verspreidt het?
• Is de URL geloofwaardig? Wie kunnen hier nog meer berichten plaatsen?
• Heb ik het hele bericht gelezen en niet alleen de kop?
• Worden er bronnen genoemd in het bericht en zijn die te checken?
• Heeft het artikel een alarmerende titel? Woorden als ‘LET OP’ of ‘OH MIJN GOD’ kunnen afleiden en inspelen op de emotie. Een nieuwsbericht hoort objectief te zijn.
• Heb je me niet laten misleiden door de vormgeving [misbruik van NOS logo] en goed gekeken naar de rest van een bericht of video?
• Heb ik een check gedaan op de journalisten en vergelijkbare artikelen die ze over dit onderwerp hebben geschreven?

Bij twijfelgevallen is de website isdatechtzo.nl ook handig om te gebruiken. Hier wordt bijvoorbeeld ook het verschil uitgelegd tussen nepnieuws en satire, waar website De Speld gebruik van maakt.

3. Kom uit je filterbubbel

Als we iets kunnen leren van de bekende Netflix-documentaire The Social Dilemma is het dat social media er baat bij hebben om je op hun platform te houden. Met algoritmes voorspellen social media welke content je wel of niet interessant vindt en proberen ze je daar te houden door je hier meer van te laten zien.

Als je bijvoorbeeld veel filmpjes over Parijs liked of deelt, dan bieden social media jou nog meer content over Parijs aan (en vaak een paar goedkope treintickets). Tussen de filmpjes en berichten door krijg je advertenties te zien, waar socialmediakanalen vervolgens weer geld aan verdienen. Dit kan handig zijn, maar het kan ook negatieve gevolgen met zich meebrengen.

Je kunt namelijk in een filterbubbel terechtkomen waarbij je veel eenzijdige informatie leest. Zo wordt het moeilijker om een gebalanceerde mening te vormen die gebaseerd is op verschillende bronnen. Algoritmes spelen ook een rol in het verspreiden van nepnieuws, omdat deze geen verschil kunnen maken tussen feit en fictie. Dus hoe ben je die algoritmes te slim af?

• Laat minder gegevens achter door een adblocker of anti-tracker te installeren. Kijk op veiliginternetten.nl welke middelen hiervoor worden aangeboden en surf anoniem met zoekmachine DuckDuckGo.
• Behoud je kritische blik: zoek de andere kant van het verhaal op door meerdere nieuwszenders of kranten te lezen en andere organisaties of mensen dan normaal te volgen. Verkies nieuws op de nieuwswebsites zelf boven social media.

4. Accepteer: je kunt nooit alle informatie tot je nemen (en dat is maar goed ook)

Je kijkt het journaal, leest de krant, kijkt documentaires, praat met andere mensen… Kortom, je weet wat er speelt in de wereld. Deze verschillende informatiekanalen zorgen ervoor dat je meer in verbinding staat met de realiteit, met de status quo.

Via onderzoek is al langer bekend dat het menselijk brein gedijt op nieuwigheid en is ingesteld om hier continu naar te zoeken. Als er te veel nieuwe informatie beschikbaar is, worden de hersenen overbelast omdat ze deze informatie proberen te verwerken én tegelijkertijd op zoek gaan naar meer. De technologie heeft zich veel sneller ontwikkeld dan de fysieke evolutie van onze hersenen die we gebruiken om die technologie te ontcijferen.

Een voortdurende stroom van informatie leidt tot een verhoogd niveau van het stresshormoon cortisol, wat kan leiden tot verwarring, geheugenverlies en een toestand van rusteloosheid. Met andere woorden, in het geval van informatie, kan less zeker more zijn!

Als het niet zo makkelijk is om uit te schakelen…

Journalisten, communicatieprofessionals, overheidsfunctionarissen, artsen, wetenschappers en nog veel meer mensen kunnen minder makkelijk nieuwsconsumptie minderen, omdat ze voor hun werk op de hoogte móeten blijven. Niet alleen in deze sectoren, maar over het algemeen heerst de verwachting dat er op elk mailtje wel een antwoord komt. Voor velen gebeurt dit terwijl ze (nog steeds) vanuit huis werk- en privétaken moeten combineren.

Ook al is de actualiteit een groot onderdeel van je werk, dan nog is het belangrijk is om grenzen te stellen aan de hoeveelheid informatie die je tot je neemt. Dit kan bijvoorbeeld door in je inbox automatisch het kaf van het koren te laten scheiden met de app SaneBox. Of een persoonlijk beleid te voeren dat alle antwoorden op e-mails uit vijf zinnen of minder bestaan. Het kan ook helpen om in te checken bij collega’s in soortgelijke rollen om elkaar te steunen.

Zo kunnen bedrijven helpen

Ondanks dat veel bedrijven nog steeds het probleem van information overload ontkennen, kunnen ze ook een rol van betekenis spelen in het verminderen ervan. Zowel op technologisch gebied, bijvoorbeeld het wel of niet vlaggen van een spoed-e-mail, als het implementeren van een cultuurverandering waarbij er duidelijke afspraken worden gemaakt over van elektronische communicatie.

Denk hierbij aan de post rather than push-methode: het plaatsen van niet-urgente interne e-mails met nieuwsbrieven of aankondigingen op een bedrijfsintranet, waardoor mensen die informatie zoeken worden aangetrokken in plaats van dat ze deze krijgen opgedrongen.

Al met al best veel informatie om jezelf te beschermen tegen… oeps, informatie.  Heb jij nog andere tips?