Echte verandering realiseren? Bouw een ritueel

Tijd voor verandering? Dan moet je oude patronen loslaten en nieuwe omarmen. Rituelen zijn hier een hulpmiddel bij. Rituelen zijn de dragers van verandering en preparen je brein. Ze helpen bij het maken van een overgang. Van leven naar dood. Van ziek naar gezond. Van oud naar nieuw. Maar hoe bouw je eigenlijk een goed ritueel?

Patronen zijn de footprints van het leven

Danielle Braun vertelt in haar boek Patronen (affiliate) alles over, je raadt het al, patronen. Ze laat aan de hand van prachtige verhalen zien wat de impact van patronen is op ons leven en de wereld om ons heen.

Natuurlijk heb je best een beeld bij wat een patroon is, maar ik vond haar definitie het delen waard.

Patronen zijn de footprints van het leven. Een poging van de natuur, de schepper, de logica, het toeval of hoe je dat ook wilt noemen, om orde in de chaos te scheppen. Om wat te groots is om te bevatten toch te ordenen.

Patronen kunnen helpend zijn, maar als ik voor mezelf spreek: vaak maken ze mijn leven ook een stuk lastiger dan nodig. Het is niet eenvoudig om te veranderen. Verandering vindt plaats in het ‘ondertussen’. Oude patronen worden losgelaten, maar de nieuwe zijn nog niet genoeg gestold om alle chaos te bezweren. Dat voelt ongemakkelijk. Antropologen noemen die tussentijd de liminale fase. In die fase vindt de verandering van patronen plaats.

Blijf hangen in het ‘ondertussen’

Het is de kunst om het ‘ondertussen’ niet weg te poetsen of dicht te timmeren met zekerheid. Blijf er even in hangen. Rituelen helpen om de liminale fase goed door te komen. Ze kalmeren ons brein en maken ons alert en adaptief voor nieuwe patronen en gedrag. Rituelen kun je bij verandering bewust inzetten.

Veranderen zonder magie is kansloos volgens Braun. Neem je geen goed afscheid van een leider? Dan zul je merken dat het voor de nieuwe bestuurder lijkt ‘of er nog iemand op de stoel zit’. Je moet geesten uitroken, anders krijg je er last van en vult iedereen nog ‘de oude urenstaatjes van Henk’ in.

Hoe bouw je goed rituelen?

Als je gebruik wil maken van een rituelen bij (organisatie)verandering, is het handig om te snappen hoe rituelen zijn opgebouwd.

Rituelen zijn brein-bewust

Rituelen maken gebruik van biologische triggers in ons tribale oude limbische brein. We weten dat als je elementen van humor, liefde en seks of verwijzingen naar bloed of geweld gebruikt, ons brein alerter wordt en beter onthoudt. Neem deze verwijzingen op in je speeches, slides, uitnodigingen en aankleding.

Weet heel goed wat je doel is

Wat moet het ritueel vertellen? Soms doen we in organisaties iets omdat het in de mode is of ‘je weer eens iets moet doen met elkaar’. Dan zal het nooit meer worden dan een gezellige dagje uit.

Rituelen staan nooit op zichzelf

Een ritueel moet aansluiten bij het narratief van de organisatie. Als je een ritueel ontwerpt doe dat dan ook context-bewust. Onderzoek wat er al leeft aan verhalen en overtuigingen. Verras, maar sluit ook aan bij het bekende.

Help ‘chiefs‘ om het ‘volk’ goed toe te spreken

Het hoort er vaak bij: de CEO die het openingswoord verricht. Maar wees eerlijk: als een leider gewoon niet zo charismatische speecher is, neem dan vooraf een interview af en neem het op.

Prikkel alle zintuigen en leerstijlen

Doe aan goede inbedding en bouw een decor voor visueel ingestelde mensen. Zorg voor muziek voor wie auditief is ingesteld. Plan beweging in voor mensen die hun lijf moeten voelen. Geef breinvoeding voor intellectuelen. En zorg dat praktisch ingestelde mensen iets kunnen maken.

Wees consequent: laat alles kloppen

Practice what you preach. Pretendeer je een nieuwe, strakke organisatie te zijn, zorg dan dat het tijdschema van je event staat als een huis. Claim je de werkdruk te gaan verlagen, werk dan met een makkelijke aanmeldprocedure voor een bijeenkomst.

Zorg voor een goede ‘magiër’

Regel een eventbegeleider met het juiste aanzien, die door iedereen wordt geaccepteerd als ceremoniemeester.

Timing is essentieel.

Een fusiefeest organiseer je, als je zeker weet dat je gaat fuseren en er duidelijkheid is voor de mensen die geen nieuwe plek meer krijgen. Niet in het heetst van de strijd als er nog over zaken onderhandeld moeten worden.

Rituelen en verhalen

Rituelen en verhalen gaan hand in hand. Rituelen preparen dus je brein voor een verandering en verhalen geven de koers aan. De nieuwe richting. Verhalen verleiden en maken zacht. Een verhaal over waar je met de nieuwe organisatie naartoe wil of een verhaal over herstel na je ziekte in je persoonlijke leven, doen veel meer dan een beleidsstuk of presentatie met 30 bullet points.

Nieuwe situatie met meer rust tegemoet

Ik wilde dit gedeelte uit het boek uitlichten, omdat ik denk dat we te snel willen. Ik in ieder geval vaak wel. Sta ik nog genoeg stil bij dat wat ik achterlaat? Van welke situaties, mensen of gedrag ik afscheid neem? Ik wil door. Vooruit kijken. Ik heb helemaal geen zin om stil te staan bij iets waar ik toch afscheid van ga nemen. Dat is ook logisch, maar ik denk dat het waardevol is om door middel van rituelen je heel bewust te zijn van een overgang. Een verandering.

Door ruimte te geven aan al het gevoel wat er bij afscheid komt kijken, positief of negatief, weet ik dat ik een nieuwe situatie altijd met meer rust tegemoet ga. Reminder aan mezelf, en aan jou als je je aangesproken voelt, om rituelen meer te omarmen.

Over het boek Patronen

In eerste instantie werd ik best afgeschrikt door een deel van de titel ‘herkennen en veranderen met antropologische blik’. Is het een soort studieboek? Nee, zeker niet. Vanaf de eerste bladzijde werd ik gegrepen voor de verhalen van Braun. Het leest als een tierelier en daarnaast heb ik écht heel veel nieuwe dingen over patronen geleerd.

Een aanrader voor iedereen die bezig is met verandering: in zichzelf of een organisatie. En voor iedereen die van hele mooie verhalen houdt. Je bestelt het via Managementboek.nl (affiliate).

Welke rol spelen rituelen in jouw (werk)leven?

Ik ben heel benieuwd: welke rol spelen rituelen in jouw (werk)leven? Als je er even bij stilstaat zul je zien dat het er meer zijn dan je denkt. Vaak beseffen we ons alleen niet dat het een ritueel is.