7 dingen die je moet weten als je een boek wil schrijven

Een boek schrijven staat bij veel mensen op de bucketlist. Vaak voorafgegaan door de woorden: ‘Ooit nog eens een keer.’ Ik schreef in 2020 mijn eerste boek en deel mijn ervaringen in dit artikel.

Dat je iets te melden moet hebben, dat het lekker leesbaar moet zijn en dat het goed is om aan te sluiten bij je doelgroep, dat had je waarschijnlijk al wel bedacht. Maar waar moet je aan denken als je een boek schrijft? Wat heb je er nou eigenlijk aan? En wat zijn de valkuilen? In dit artikel deel ik mijn zeven belangrijkste leerpunten.

#1. Als je niet typt, komt er geen boek

Mijn belangrijkste les: begin met typen. Anders komt er geen boek. It’s that simple. Ik had al veel langer het idee om een boek te gaan schrijven. ‘Ooit nog eens een keer.’ Maar had daarbij altijd het idee dat dat heel erg moeilijk was. Dat op elke pagina dan parels van teksten moeten staan. Dat alles moest kloppen, omkleed met bestaande theorieën. En dat ik de wereld en omstreken erin zou moeten vangen.

Terugkijkend denk ik dat dit perspectief mijn grootste belemmering was. Want het waren voor mij ijzersterke argumenten om er niet aan te beginnen. ‘Nu nog even niet’. Tot ik aan mezelf toegaf dat ik het ook gewoon eng vond. Want is het dan wel goed genoeg? En wat gaan lezers en reviewers ervan vinden? Moet ik dan dingen over mezelf laten zien? Wat nou als ik geen uitgever kan vinden? Heb ik wel iets te melden? Is het niet stiekem een egotrip?

Toen ik dat allemaal los kon laten, begon ik heerlijk met typen. Gewoon, vanuit mijn kennis en ervaringen op een zo goed mogelijke manier delen wat ik te delen heb. Het schrijfproces is me daarna heel gemakkelijk afgegaan.

#2. Als je niet schrapt, komt er geen goed boek

‘Kill your darlings.’ Het is vaak een goed idee: afstand nemen van dingen die op zichzelf misschien goed zijn, maar het geheel uiteindelijk niet ten goede komen. Zeker ook als je een boek wilt schrijven. Voorbeelden zijn erg belangrijk om je lezers mee te nemen. Maar het tweede en derde voorbeeld voegen misschien wat minder toe. Ook als het heel goede voorbeelden zijn.

Voor mij was dit de belangrijkste uitdaging in de revisieronde na de input van de redacteur. ‘Je hebt een verhalende stijl, en dat maakt het erg makkelijk leesbaar. En soms is het best veel.’ Dus wat kon ik schrappen, met behoud van de waarde van mijn verhalende stijl?

Mijn check-vraag: wat raakt mijn lezer kwijt als ik dit stukje eruit haal? Niks of niet zoveel? Weg ermee!

#3. Na het schrijven zit pas de helft van het werk erop

Ik had me nooit gerealiseerd dat er nog zoveel te doen is na het afronden van het manuscript. Nog even los van de revisie- en correctierondes op de tekst. Zo hebben bij mijn eerste boek de illustraties bijvoorbeeld veel aandacht gevraagd. Want ik wist wel wat ik wilde, ongeveer, maar kan het zelf niet maken. Het moet strak en eenvoudig, maar wel uitnodigend. Genderneutraal. Met een heel eigen vibe. En natuurlijk wel een beetje arty. Dus.

Dan heb je de keuzes over de vormgeving van het binnenwerk, de papiersoort, de cover, flaptekst, oplage, typografie, prijszetting, en zo verder.

En je wil natuurlijk graag dat je boek gelezen wordt. Door het liefst zoveel mogelijk mensen. Dat vraagt promotie. Doet de uitgever dat dan niet? Jazeker wel. Maar als auteur speel je hier een grote rol in. Door zichtbaar te zijn op de socials, om je boek onder de aandacht te brengen. Lezers uit te nodigen hun ervaringen te delen. Door media en reviewers aandacht aan je boek te laten besteden (zoals hier op Frankwatching). En door input te leveren aan de boekenplatforms, te reageren op uitnodigingen voor podcasts. Dat vraagt doorlopend aandacht.

#4. Een boek is geen businessmodel. Of toch?

Met een boek verdien je niet veel geld. Dus daar hoef je het niet voor te doen. En nu denk je misschien: ‘Ook niet als je er 200.000 verkoopt?’ Ehh ja, dan wel. Maar als je een managementboek schrijft, dan mag je over het algemeen echt tevreden zijn als er enkele duizenden in omloop zijn.

Wat je daaraan overhoudt? Ik kan voor elk boek dat ik verkoop een ijsje kopen. Dus dat plaatst het in perspectief. Overigens gaan verschillende uitgevers hier anders mee om. Bij de één neemt de uitgever alle aanloopkosten voor zijn rekening, en dan dus ook het leeuwendeel van de inkomsten. Bij de ander investeer je als auteur mee aan de voorkant, en is het daarna echt een joint venture. Dat laatste is mijn model bij Uitgeverij Haystack.

De grote winst zit uiteindelijk in de spin-off. Want er gebeurt echt wel wat als je een boek uitgeeft, zeker als het goed landt. Het heeft voor mij persoonlijk een grote bijdrage geleverd aan mijn expert-status over persoonlijke ontwikkeling. Of dat nou voor individuen is of voor organisaties. En het heeft een grote boost gegeven aan mijn persoonlijk profiel. Gewoon omdat het tot heel veel exposure leidt. Wat dat precies oplevert in economische zin is moeilijk te zeggen, maar het effect is voor mij in elk geval serieus de moeite waard.

#5. Eigen beheer of een uitgever?

Je kunt een boek altijd in eigen beheer uitgeven. Kwestie van schrijven en laten drukken. Dan houd je volledige controle, en houd je meer euro’s over per boek. Allemaal waar. Waarom dan toch een uitgever?

Hulp van een uitgever

In de eerste plaats ben ik ervan overtuigd dat je boek er beter van wordt. Iedereen kent wel iemand die goed is in taal, of communicatiewetenschappen heeft gestudeerd. En die willen met plezier tegenlezen. Maar waardevolle input geven bij het maken van een goed boek vraagt toch heel specifieke kennis en ervaring. Een uitgever zit erop, heeft waardevolle contacten en neemt je ook veel werk uit handen. Ik vond het overigens heel spannend om voor het eerst mijn teksten naar mijn uitgever op te sturen. Dat voelt toch een beetje alsof je in je onderbroek op de foto moet. Jouw teksten, waar je hard aan gewerkt hebt, met veel persoonlijke elementen. En dan iemand die daar wat van gaat vinden. En er nog verstand van schijnt te hebben ook. Bevestiging of einde luchtkasteel?

Daar komt bij dat er echt anders tegen jouw boek wordt aangekeken als een uitgever het op de markt brengt. Het is een kwaliteitslabel, naar mijn smaak dus vaak terecht. Toen ik naar een boekhandel in de stad liep om eens te informeren of ik een boekpresentatie kon doen, veranderde het gesprek direct van toon toen duidelijk werd dat mijn boek door een bekende uitgever werd uitgebracht.

Heft in eigen hand

Dat wil niet zeggen dat in eigen beheer uitgeven niet waardevol kan zijn. Bijvoorbeeld als je het als marketing tool voor je business-propositie gebruikt. Of als je een zodanig specifiek onderwerp hebt, dat het voor een heel kleine groep mensen super interessant is. Misschien ook als je zelf al een enorm groot bereik hebt, vanuit jouw bekendheid, klanten of volgers. Of als je het gewoon lekker vindt om met niemand iets te maken te hebben. Ook helemaal goed.

#6. Als het op papier staat is het waar

Het schrijven van een boek dwingt je om je gedachten heel strak neer te zetten. In een gesprek kun je nog bijsturen. ‘nou, wat ik daarmee bedoel is dus….’. In een boek staat het er zoals het er staat. So it better be clear. Ik vond die gedachte in eerste instantie best intimiderend, maar heb ervaren dat het vooral heel erg helpt. Je kunt het maar op één manier opschrijven.

Daar komt bij: een boek draagt bij aan je autoriteit op je vakgebied. Enerzijds omdat iets gewoon meer ‘waar’ lijkt te zijn als je het hebt opgeschreven. Anderzijds omdat het heel veel deuren opent naar interessante professionele gremia en platforms. Wat ik trouwens ook gewoon echt leuk vind om te doen.

Na het schrijven van mijn boek had ik zaken voor mezelf nog veel helderder in mijn hoofd dan daarvoor. Want schrijven dwingt tot structureren. En keuzes. Over hoe dingen met elkaar samenhangen. En wat de allerbeste voorbeelden zijn. Die werk je zorgvuldig uit, en heb je dan dus nog makkelijker paraat. Dat verhoogt ook je effectiviteit en overtuiging in gesprekken die je na het schrijven van je boek hebt. Je hebt namelijk altijd je grabbelton met goede voorbeelden naast je liggen. Altijd lekker.

#7. Het belang van titel, cover, achterflap

Wat bepaalt uiteindelijk nou of je het boek het goed doet of niet? Natuurlijk: of het een goed boek is. Of het mensen verder helpt, vermaakt, inspireert of uitdaagt. Als je te veel slechte reviews krijgt, dan ben je in onze vijfsterren-maatschappij natuurlijk snel af.

Maar de meeste mensen kopen het boek niet op de inhoud. Want die krijg je vaak pas te lezen als je het in huis hebt. Misschien los van een korte pre-read, of even bladeren in je favoriete boekwinkel. Waarom besluiten mensen dan een boek te kopen? Op de titel, de cover en de achterflap. Die drie zijn heel belangrijk. Zelf was ik in eerste instantie vooral bezig met de inhoud van mijn boek. De tekst, de woordkeus, de indeling. Heel belangrijk natuurlijk, maar niet per se voor de vraag of iemand jouw boek bestelt.

Ga maar na de volgende keer dat je zelf een boek bestelt. Of besluit het niet te doen. Wat maakt dat je het wel of niet koopt?

Tot slot

Ik vind schrijven geweldig. Het is een mooie manier om mezelf uit te dagen, en contouren te geven aan een eindeloze stroom gedachten en ideeën. Het is ook een heel persoonlijk proces. Want je krijgt vooral lezers mee als je ook bereid bent jezelf te laten zien in je werk. Dat maakt het authentiek, en voor degenen die zich erin herkennen waardevol. En het is echt tof om reacties van lezers te krijgen. Over hoe mijn boek hen verder geholpen heeft. Geïnspireerd heeft. Of dat ze er heel hard om gelachen hebben. Toegegeven: daar zit ongetwijfeld ook een stuk ego in. Maar dat maakt het niet minder fijn.

De punten hiervoor zijn enkele van mijn leerpunten en ervaringen. Andere schrijvers kunnen dingen heel anders zien of ervaren. En dat is natuurlijk helemaal goed. Deel ze vooral hieronder in de comments.

Waar het om gaat is dat jij jouw eigen weg vindt. Als je je boek gaat schrijven. Ooit nog eens een keer.