Pak met deze 5 stappen de pijnpunten in je organisatie aan

“Even door de zure appel heen bijten.” We kennen dit spreekwoord allemaal. Die zure appel is onze pijn: dat nare gevoel dat we het liefst uit de weg gaan. Als je als leider in een organisatie besluit de pijn van mensen, teams en van jezelf niet te vermijden maar toe te laten, gebeurt er iets krachtigs. Op de langere termijn zorgt pijnmanagement namelijk voor effectievere besluitvorming, vergroting van je innovatievermogen én verbetering van je veranderkracht.

Toch is dat nog niet zo makkelijk. Hiervoor is niet alleen solide leiderschap met een sterke focus op pijnmanagement vereist. Je hebt daarbij vooral ook een goed plan van aanpak nodig. Dat laatste, daar help ik bij in dit artikel.

Van pijn vermijden naar pijnmanagement

“We hebben ons best gedaan de wereld en ook het werk zo comfortabel, zo pijnvrij, in te richten. Maar dit heeft zijn prijs, want dit primaire vermijden van pijn leidt in teams en organisaties tot stagnatie, omdat cruciale pijnlijke punten of pittige processen worden omzeild. En stagnatie leidt per definitie niet tot succes.”, aldus Mathilde Maas Kuper, organisatieadviseur/ondernemer/spreker én schrijver van ‘De verfrissende smaak van zure appels. Pijnmanagement: onmisbaar voor succesvol leiderschap‘ (affiliate). Met haar boek roept ze leiders op om pijnmanagement op te pakken. Je kunt er gelijk mee aan de slag: in het boek zet ze haar slimme pijnmanagementmethode uiteen met een praktisch stappenplan.

“Er zit winst in pijn”: waarom pijnmanagement jou veel oplevert

Als je dit boek leest, besef je het: de redenen om voor de makkelijke weg van pijnvermijding te kiezen vallen weg. Je hebt geen excuus meer om pijn nog langer te vermijden als je beseft dat pijn in feite een middel is waarmee je kunt werken aan tal van positieve veranderingen op individueel-, team- en organisatieniveau. De voordelen zijn immers heel waardevol voor je:

✅ Pijnmanagement biedt je waardevolle managementinformatie.

✅ Goed pijnmanagement stuurt het gedrag van mensen naar de gewenste situatie waar ruimte is voor leren en presteren.

✅ Besluitvorming en samenwerking wordt beter door een toename aan transparantie.

✅ Verandermanagement zal hierdoor soepeler verlopen.

✅ Jouw eigen leiderschap verbetert: je leert jezelf beter kennen, sterkt jouw fundament en jouw veer- en daadkracht. Jouw leiderschap wordt robuuster en toekomstbestendiger.

Pijnmanagement: de methode

Maar hoe ga je vervolgens aan de slag? Hoe krijg je helder waar de pijn zit en bij wie? En hoe kun je hiermee gaan werken aan verbeteringen? Werk aan de volgende onderdelen.

Onderdeel 1. Taal geven aan pijn

Pijn speelt zich af op verschillende niveaus in de organisatie. Elk mens heeft ermee te maken. Elke dag. Om pijn te begrijpen is het zaak helder te hebben bij wie wat speelt. Zo blijkt pijn vaak te ontstaan uit verlies (destructiepijn) of uit een onvervuld verlangen (illusiepijn). Hierbij is nog een verschil te maken tussen pijnen in de realiteit en pijn die door beeldvorming is ontstaan. Om dit helder te krijgen kun je werken met het pijnkwadrant uit het boek.

Onderdeel 2. Begrijpen hoe pijn werkt

Zoals eerder gezegd, zijn we van nature geneigd om pijn te vermijden. We plakken pleisters, focussen op het positieve en kijken (on)bewust weg. Pijn bij onszelf of bij anderen proberen we zoveel mogelijk weg te houden.

Pijn uit zich bij iedereen anders in organisaties. Jouw opvoeding (hoe werd er thuis omgegaan met pijn, mocht het er zijn?) speelt hierbij een rol, maar ook de huidige organisatiecultuur met daarin de pijncultuur is van belang. Is er een psychologische basisveiligheid om je kwetsbaar op te kunnen stellen? Dit is van belang om te kunnen werken met pijn. Pijn van individuen heeft diverse effecten op de omgeving.

Hier zijn een paar pijnprincipes van belang:

• Mensen geven voorrang aan hun eigen pijn voordat ze andermans pijn kunnen ‘handelen’.
• Er is een max aan empathie voor andermans pijn.
• Oude pijn reist mee. Dit kan betekenen dat pijn uit een ver verleden in het heden en in de toekomst van invloed kan blijven. Bijvoorbeeld als de onderliggende boodschap van de pijn niet opgepakt wordt en de functie van deze pijn niet benut wordt (de pijn blijft net zo lang opspelen totdat er iets mee gedaan wordt).

Onderdeel 3. Aan de slag! Een praktisch stappenplan

Stap 1. Observeren

Word bewust van de pijn bij jouw mensen, bij jezelf en in teams. Dit betekent dat je soms als afstandelijke observant zal moeten kijken wat er speelt op systemisch vlak. Op andere momenten zal je juist ook naar binnen moeten kijken bij jezelf. Hoe reageer jij? Hoe ga jij om met jouw leiderschapsspagaat tussen aan doelen werken en omgaan met de pijn in de organisatie?

Stap 2. Entameren

Ga de pijn aan. Zorg dat de olifant in de kamer benoemd wordt en dat alle relevante stakeholders de oorzaak van de pijn kennen. Dit betekent dat je werkt aan het uitstellen van primaire emoties en vermijdingsstrategieën, maar inzet op het vinden van een positieve focus. Zo werk je aan de bereidheid om met de pijn aan de slag gaan. De insteek hierbij is om de oorzaak van de pijn helder te krijgen en te laten zien dat dit winst oplevert. Het leidt tot verbetering van de situatie.

Stap 3. Ontrafelen

Nu de pijn en de problemen helder zijn, ga je de situatie opsplitsen: je brengt in beeld wat je wel en niet kunt veranderen. Je ontdekt waar de bewegingsruimte, de groeiruimte zit. Wat je niet kunt veranderen, daarvoor werk je aan acceptatie in de organisatie. Wat je wel kunt veranderen, daar werk je met nieuwe dynamieken: je gaat werken aan interventies. Dit is stap 4.

Stap 4. Regisseren

Het ontwerpen van de interventies. Wat is nodig en hoe doe je dit? Hierbij gaat het om actie- en acceptatie-interventies. Je krijgt helder wat je gaat doen en hoe. Ook werk je hierbij al aan het ontwerp voor het verbeteren van de pijncultuur.

Stap 5. Realiseren

Hierbij ga je de interventies daadwerkelijk uitvoeren en uitrollen. Hier gaat het om actie ondernemen, acceptatie faciliteren en vooral ook: bouwen aan een gewenste pijncultuur binnen de organisatie. Zorg voor een psychologische veilige cultuur waarin mensen zich veilig voelen om hun rouw- en acceptatieproces te doorlopen en werk aan een gezonde pijncultuur in de organisatie. Geef mensen ruimte om hun pijn te ervaren, maar stuur bij op ongezond pijngedrag zodat oude pijn niet mee blijft reizen.

Concluderend: pijn is nog steeds niet fijn. Maar nu je weet wat pijnmanagement kan opleveren en je een stappenplan hebt, is er geen enkele reden meer om pijn nog te vermijden. Ben jij klaar voor de uitdaging?