Hoe ga je de confrontatie aan? 3 vertrekpunten voor een prettig gesprek

Een confrontatie kan je veel opleveren. Je onderzoekt wat de vertrekpunten en drijfveren van de ander zijn. En van daaruit kun je zoeken naar mogelijkheden voor een realiteit waarin plaats is voor beide perspectieven: een win-winuitkomst. Verder kan een prettige confrontatie ook je relaties verdiepen. Maar hoe pak je een confrontatie aan? Ik deel drie vertrekpunten die kunnen helpen bij het prettig confronteren van anderen.

Wat is een prettige confrontatie?

Raymond de Looze bespreekt in zijn boek DIY Goeroe (affiliate) twaalf thema’s die je leren wat jou drijft, hoe je meer uit jezelf en je carrière haalt en hoe je jouw relaties met anderen versterkt. Prettig confronteren is één van de thema’s. Een thema dat mij erg is bijgebleven, omdat ik confrontaties zelf maar al te graag uit de weg ga. Ik wil het liefst dat iedereen blij is. Als er harder gepraat gaat worden en er her en der een stem verheft wordt, dan voel ik de rode vlekken in mijn nek al opkomen. Terwijl ik weet dat een prettige confrontatie vaak heel waardevol is, maar hoe pak ik dat nou aan?

Het is goed om eerst even te kijken naar de definitie van prettig confronteren. Het bestaat uit twee elementen, namelijk prettig en confronteren (had je niet gedacht hè?). De kracht ligt volgens De Looze in de combinatie van beide. Je benoemt waar de ander niet blij mee is, met behoud van de relatie. Je hoeft het niet met elkaar eens te worden, het belangrijkste is dat de confrontatie op een goede manier verloopt, voor beide kanten. Het gaat dus om hoe je het aanpakt.

Drie vertrekpunten om prettig te confronteren

Er zijn drie vertrekpunten die je helpen om anderen prettig te confronteren.

1. Je onthoudt je van een oordeel
2. Je houdt het bij jezelf
3. Je geeft ruimte aan de ander

Onthoud je van een oordeel

Een opmerking komt veel sneller over als een bedreiging als deze een oordeel bevat. Het is dus verstandig om feitelijke observaties te delen. Dat is best lastig, want die twee kunnen heel dicht bij elkaar liggen. De Looze geeft een mooi voorbeeld:

‘Ik zie dat je geïrriteerd bent’, klinkt heel feitelijk. Je ziet bijvoorbeeld dat iemand zijn armen over elkaar slaat en hoort hoe iemand steeds harder gaat praten. Toch is het geen feitelijke opmerking. Het is jouw interpretatie van wat je ziet. Je ziet niet dat iemand geïrriteerd is, wel dat iemand zijn armen over elkaar slaat en harder gaat praten. Dat is wat je kunt benoemen in een prettige confrontatie, zodat je geen aannames gaat doen en de ander de ruimte geeft om toe te lichten.

Laten we nog een paar voorbeelden bekijken: ‘Ik zie dat je er geen zin meer in hebt’ bevat een oordeel. De feitelijke opmerking die je beter kunt maken is ‘Ik zie dat je aan het gapen bent en onderuit gezakt bent gaan zitten.’ ‘Je hoeft je niet te verdedigen’ bevat ook een oordeel. Om deze opmerking feitelijk te maken kun je bijvoorbeeld zeggen ‘Jouw antwoord op mijn laatste drie vragen begon met de woorden ‘ja, maar…”.

Hou het bij jezelf

Tijdens een prettige confrontatie benoem je het effect dat iets op jou heeft. Maar niet welk effect jij denkt dat het op de ander heeft en je legt de oorzaak van jouw gevoel ook niet bij de ander.

Je zoekt juist de confrontatie op om perspectieven te verhelderen. Daarom is het heel belangrijk dat je deelt wat het effect van een situatie op jou is. Het helpt als je begint met ‘ik merk’, ‘ik heb het gevoel dat’ of ‘ik voel’. Let wel, dat geeft geen garantie dat je wat je daarna zegt, bij jezelf houdt. Zeker als de emoties hoog oplopen zijn we geneigd om snel in de aanval te gaan ‘Als jij niet…, dan’.

Laten we weer even naar een paar voorbeelden kijken. Met de opmerking ‘Dat geeft me het gevoel dat je me niet goed genoeg vindt’ leg je de oorzaak van jouw gevoel bij de ander. Dit verandert als je bijvoorbeeld zegt ‘Ik heb het gevoel dat ik niet goed genoeg ben’. Ook de opmerking ‘Je had vast al gemerkt dat dit bij mij niet echt lekker landt’ legt de oorzaak van jouw gevoel bij de ander neer. ‘Ik heb het idee dat ik vastzit en ik kan nog niet precies benoemen waar dat door komt’ klinkt heel anders.

Zie je het verschil? Draai de situatie maar eens om. Bedenk hoe jij je zou voelen als iemand zegt dat zij denkt dat een situatie niet belangrijk voor je is. Waarschijnlijk wil je je gaan verdedigen, word je verdrietig, want heb je enorm je best gedaan voor iemand, of word je boos dat zij dat niet ziet. Als iemand benoemt dat iets haar raakt, dan begint de confrontatie op een heel andere manier. Je voelt je misschien alsnog vervelend, want dat was niet de bedoeling. Maar je voelt je niet (onterecht) beschuldigd en het gesprek ligt open.

Geef ruimte aan de ander

Nu je gedeeld hebt wat je feitelijk waarneemt en wat het effect daarvan op jou is, kun je ruimte laten aan de ander. Je kunt bijvoorbeeld een vraag stellen als ‘Herken je dat?’ De ander kan zijn perspectief met je delen en dat is het vertrekpunt voor vinden van een oplossing die voor beiden goed is.

Op deze manier een prettige confrontatie aangaan, lukt alleen als je er echt ingaat zonder specifieke verwachtingen. Als voor jou maar één uitkomst acceptabel is, dan kun je dat beter direct zeggen en meedelen. Anders word je een soort quizmaster, die blijft vissen naar het gewenste antwoord.

Oefenen met confronteren

De Looze geeft een mooie oefening die je helpt om inzicht te krijgen in de manier waarop jij confronteert. Denk aan een confrontatie die je recentelijk hebt gehad en die niet gewenst verliep. Beantwoord deze zeven vragen:

1. Wat was de situatie?
2. Wat maakte dat de kans bestond dat de ander er negatief tegenover stond?
3. Wat heeft degene die confronteerde feitelijk gezegd?
4. Wat was het effect op de ander?
5. Hoe beoordeel je wat feitelijk is gezegd op de volgende punten:
   Onthoud je van een oordeel
   Houd het bij jezelf
   Geef de ander de ruimte
6. Wat had degene die confronteerde anders kunnen doen?
7. Doe de confrontatie nog een keer, op basis van de vertrekpunten bij zes.

Het is mooi als je deze oefening samen kunt doen met degene met wie je de confrontatie had, dan kun je vraag zeven samen doen. Als dat niet mogelijk is, dan kun je de gewenste confrontatie bijvoorbeeld uitschrijven.

DIY Goeroe

In het boek DIY Goeroe vind je geen stappenplannen en De Looze vertelt je niet precies wat je moet doen. Daarmee onderscheidt het zich echt van andere boeken. De thema’s worden in het boek gangpaden genoemd en zo kun je het ook zien: als een grote bouwmarkt waarin jij kunt uitzoeken welke tools je nodig hebt. De Looze geeft veel (achtergrond)informatie, tips en oefeningen waarmee je kunt experimenteren en jezelf verder kunt ontwikkelen. Wat mij betreft een aanrader, omdat de besproken thema’s relevant zijn voor iedere professional – denk aan patronen, betekenis en geluk en focus. Het is echt zo’n boek dat je op je bureau (lees: nu waarschijnlijk keukentafel) hebt liggen en er regelmatig eens bij pakt.

Ik ben trouwens heel benieuwd hoe jij denkt over confrontaties. Ga je ze uit de weg of zoek je ze op? En wat helpt jou om een confrontatie prettig te maken?