Opvallende communicatie in 2020: deze 10 momenten blijven hangen

Ah, 2020. Het jaar dat de geschiedenisboeken in zal gaan als het jaar van massale ‘social distancing’, waarin het woord van het jaar ‘anderhalvemetersamenleving’ was en waarin mensen massaal de straat op gingen om te protesteren. 2020 was niet alleen een jaar met veel opvallende communicatiemomenten, het was ook een jaar waarin is gebleken hoe cruciaal heldere communicatie is.

Sterker nog, het communicatievak staat in het lijstje cruciale beroepen. En dat is niet zo gek: in tijden van crisis is communicatie cruciaal en hard nodig om iedereen te informeren, te betrekken, je waarde te tonen en waar nodig tot actie aan te zetten.

Ook dit jaar – misschien wel júist dit jaar – houden we van lijstjes die het jaar samenvatten en enigszins orde kunnen brengen in the chaos that was 2020. En wat is er nou leuker dan een lijstje met de meest opvallende pr- en communicatiemomenten van 2020?

1. Megxit: Harry en Meghan verlaten The Royal Family

Op 8 januari maakten Prins Harry en Meghan Markle via Instagram bekend “een stap terug te doen als ‘senior’-leden” van de Britse koninklijke familie. Deze stap werd gedoopt tot Megxit, een term die snel wereldwijd werd overgenomen op social media en nieuwsmedia, die smulden van het schandaal. Hun aankondiging brak namelijk alle koninklijke protocollen. De koningin had hen strikt opgedragen niets naar buiten te brengen, maar het koppel besloot hun plannen toch bekend te maken via hun eigen Instagramkanaal, uit angst dat deze zouden uitlekken.

2. Covid-19 werd een wereldwijde pandemie

Een van de grootste mediamomenten van 2020: op 9 januari maakte de Wereldgezondheidsorganisatie bekend dat er een nieuw en dodelijk coronavirus was opgedoken in Wuhan, China. Terwijl het land in de weken erna duizenden nieuwe gevallen vaststelde, riep de WHO op 30 januari officieel een “noodsituatie op het gebied van de volksgezondheid van internationale zorg” uit. Hierdoor werd directeur Tedros Adhanom Ghebreyesus in één keer een bekend gezicht.

Een dag erna kondigde president Trump aan dat de VS reizigers vanuit China zouden weren. Het coronavirus verspreidde zich razendsnel met de eerste gerapporteerde doden in China, de Filippijnen, en in Europa in Frankrijk en Italië.

3. Stoppen met handen schudden

Op 9 maart maakte Mark Rutte bekend dat we in Nederland moesten stoppen met handen schudden. “We zijn een nuchter landje, maar toch vragen we u opnieuw om scherp te kijken naar algemene hygiënemaatregelen.” Opvallend aan deze persconferentie was dat hij deze maatregel vervolgens zelf meteen na de aankondiging leek te zijn vergeten.

Op 16 maart veranderde de toon van de premier echter enorm. Hij gaf live vanuit het Torentje in Den Haag een historische toespraak waarin hij de grootste beperking van onze vrijheden sinds de Tweede Wereldoorlog aankondigde. “Ik heb geen gemakkelijke boodschap.” Hij omschreef de opgelegde maatregelen als “ongekend voor landen in vredestijd”. Er werd gesproken over groepsimmuniteit, zwarte scenario’s op de IC’s en een intelligente lockdown. Alle horeca en scholen moesten op 15 maart de deuren sluiten.

4. Klappen voor de zorg

 Een ontroerend moment: op 17 maart klapte heel Nederland om het zorgpersoneel een hart onder de riem te steken. Een evenement op social meida ging viral. Dat is een mooi voorbeeld van hoe social media een groot deel van het land in een kort tijdsbestek kan samenbrengen.

 

5. “I can’t breathe”

I can’t breathe. Dit waren de inmiddels beroemde laatste woorden van George Floyd. Op 25 mei stierf de 46-jarige zwarte Amerikaan nadat een witte politieagent hem bij een arrestatie minutenlang in een nekklem hield. De afschuwelijke arrestatie die tot de dood van Floyd leidde werd gefilmd. Deze beelden leidden tot grote internationale protesten onder de naam en het motto Black Lives Matter.

Ook in Amsterdam werd op 1 juni op de Dam gedemonstreerd. Iets waar burgemeester Femke Halsema zich later moest verantwoorden. In plaats van de verwachte lage opkomst protesteerden er – weliswaar met mondkapjes – duizenden mensen tegen institutioneel racisme en politiegeweld.

Burgemeester Halsema kwam zelf langs op de Dam om de situatie te bekijken – beelden die het hele land doorgingen. De burgemeester moest zich verantwoorden in de Tweede Kamer voor haar beslissing de demonstratie niet te onderbreken, omdat er door de hoge opkomst geen coronamaatregelen gehandhaafd werden. Ook werd er een WhatsApp-gesprek tussen Halsema en de minister van Justitie en Veiligheid Ferd Grapperhaus openbaar gemaakt.

6. #Ikdoenietmeermee

Het motto dat de rijksoverheid aan het begin van de coronacrisis lanceerde was ‘Alleen samen krijgen we corona onder controle’. In september, nadat alle maatregelen in de zomermaanden grotendeels werden ingetrokken, spraken verschillende BN’ers zich openlijk uit tegen deze maatregelen. Onder anderen Thomas Berge, Bizzey,  Famke Louise en Tim Douwsma waren er helemaal klaar mee. Onder het motto #ikdoenietmeermee spraken ze via social media hun volgers toe. Een riskante boodschap, omdat deze influencers door hun grote aantallen volgers een voorbeeldfunctie bekleden, vooral voor jongeren.

Famke Louise schoof als enige van deze groep protesterende BN’ers aan tafel bij Eva Jinek om te praten over het statement. Daar bleek dat ze het virus wel degelijk serieus neemt, en vooral de politiek wakker wilde schudden. “Ik heb superveel respect voor corona, de zorg, de doden en de mensen die dierbaren verloren zijn.” Een zin waar ze in de dagen daarna enorm om bespot werd.

Een dag later bood Famke Louise haar excuses aan voor de protestactie. Na twee weken schoof ze opnieuw aan bij Jinek, samen met IC-arts Diederik Gommers, om te praten over het beter voorlichten van jongeren.

7. President Trump kreeg corona

Op 2 oktober werd er een heel opmerkelijk nieuwsbericht de wereld ingestuurd. Via zijn eigen Twitter-account maakte President Trump bekend dat hij en zijn vrouw Melania het coronavirus habben opgelopen. Dat was slechts 33 dagen voor de Amerikaanse verkiezingen. Media rapporteerden dat de besmetting de grootste bedreiging voor de gezondheid van een Amerikaanse president was, sinds de mislukte aanslag in 1981 op president Ronald Reagan.

Het nieuws kwam zeer onverwacht: tijdens een politiek diner op de avond voor zijn positieve uitslag zei Trump nog dat het einde van de pandemie ‘in zicht’ was. 2021, aldus Trump die avond, wordt “één van de geweldigste jaren uit de geschiedenis van ons land”. De Amerikaanse president bagatelliseerde het coronavirus meerdere keren. Zo voorspelde hij dat het virus vanzelf zou verdwijnen, twitterde hij dat bleekmiddel een effectieve behandeling zou kunnen zijn, droeg hij zelf bijna nooit een mondkapje en bezwoer hij herhaaldelijk dat het virus onder controle was.

De president was niet de eerste wereldleider die het virus opliep. Eerder raakten ook de Braziliaanse president Jair Bolsonaro en de Britse premier Boris Johnson besmet.

8. Dé vlieg

In het debat tussen de Amerikaanse vicepresident Mike Pence en zijn Democratische rivaal Kamala Harris gebeurde iets opmerkelijks: een bromvlieg landde op het hoofd van Pence en bleef daar minutenlang zitten. Op social media ging het niet meer over de inhoud van het debat, maar over ‘de vlieg’. Binnen de kortste keren ontstonden er talloze grappen en memes over het insect:

Het team van Joe Biden speelde razendsnel in op het moment door de verkoop van vliegenmeppers aan te bieden. Nog geen uur na het debat werden op de site van de campagne van Biden vliegenmeppers te koop aangeboden. Volgens een woordvoerder van het campagneteam waren de 35.000 exemplaren binnen een paar uur uitverkocht.

9. Joe Biden en Kamala Harris winnen de Amerikaanse verkiezingen

Op 7 november was de kogel eindelijk door de kerk. Na dagenlang stemmen tellen werd bekendgemaakt dat democraat Joe Biden tot de 46e president van de Verenigde Staten is gekozen. De inauguratie van de 77-jarige Biden is in januari, en daarmee wordt hij de oudste president in de Amerikaanse geschiedenis.

Een onvergetelijk mediamoment was de speech die zijn vice-president Kamala Harris gaf. Zij schrijft geschiedenis als eerste vrouwelijke, zwarte vice-president van Indiaas-Amerikaanse afkomst.

10. Nederland gaat op slot

Op 14 december sprak premier Mark Rutte het land toe vanuit het Torentje. Door de dramatisch oplopende corona cijfers viel er aan een harde lockdown niet meer te ontkomen. ‘Nederland gaat op slot.’

Na de ‘intelligente lockdown’ en de ‘beperkte lockdown’ kondigde Rutte de harde lockdown aan, die tot in het nieuwe jaar duurt. De premier had zelfs bijna tien minuten nodig om alle maatregelen, inclusief de uitzonderingen, op te sommen, maar eigenlijk was het in vier woorden samen te vatten: ‘Nederland gaat op slot.’

Er is veel gebeurd in 2020, en eigenlijk is een top 10 lang niet genoeg. Welk communicatiemoment is jou het meest bijgebleven?