Zo vind je jouw droombaan: de ultieme sollicitatiegids

De stap naar mijn huidige baan markeerde het einde van een uitgebreide oriëntatie op een passende vervolgstap in mijn carrière. Hierin wisselden optimisme, teleurstelling en leermomenten elkaar af. Hoe dan ook was lange tijd niet duidelijk waar de tocht eindigen zou. De belangrijkste lessen heb ik hieronder in concrete tips gegoten voor wie ook in de markt is voor een nieuwe baan. In dit artikel vind je handreikingen voor een strategische manier om je carrière naar een volgend niveau te tillen en te solliciteren. Aan het einde lees je hoe LinkedIn hierbij kan helpen.

Ik had de luxe dat ik flink de tijd kon nemen voor dit proces. En de lat zo hoog kon leggen als ik zelf wilde. Wie met haast ergens anders moet tekenen, heeft waarschijnlijk wat minder vrijheid om te kiezen. Maar de belangrijkste punten helpen nog steeds om jezelf te beschermen in dit proces en jezelf de beste kans te gunnen.

Als je de banenmarkt wil gaan betreden, is een sterke voorbereiding van essentieel belang. Er zijn belangrijke vragen die je moet kunnen beantwoorden, en het liefst in 1 zin.

Tip 1. Weet wat je wil

De eerste uitdaging is om te gaan ontdekken wat je wil. Vind je dat lastig? Zorg dan in ieder geval dat je weet wat je niet wil. Want als jij het niet weet, dan kan zelfs de meest empathische recruiter je niet helpen.

Laat je niet tegenhouden als je misschien wel een heel nieuw vak wil gaan doen of een heel nieuwe sector wil betreden. Veel van je vaardigheden en kennis zijn namelijk transferable. Dus ook in een heel nieuw werkveld kan jouw ervaring van grote waarde zijn. Bekijk dit lijstje eens om een idee te krijgen van de mogelijkheden die je misschien al hebt.

Om een beeld te krijgen van het soort werk dat bij je zou passen zijn dit de hoofdvragen:

•       Welke werkzaamheden vind ik momenteel het leukst?
•       Wat zou ik willen doen en wat absoluut niet?
•       Waar ben ik goed in?
•       Waar krijg ik energie van?

Ik weet bijvoorbeeld dat ik het liefste werk als strategische generalist die anderen in beweging krijgt. Een rol als specialist die de hele dag in isolatie werkt zou mij dus minder goed passen.

Om concreter voor ogen te krijgen wat voor functie jou trekt, kun je nadenken over vragen die meer tot de verbeelding spreken.

•       Werk ik het liefst achter de computer of juist met mensen?
•       Houd ik van verrassingen of meer van structuur?
•       Wil ik landen in een gespreid bedje of krijg ik er energie van om zelf mijn weg te moeten vinden?

Type organisatie

Ten slotte is het belangrijk om te denken over het type organisatie waar je zou willen werken. De structuur, visie en grootte van een onderneming hebben natuurlijk ook gevolgen voor de manier van werken. Stel jezelf eens de volgende vragen:

•       Leef ik op in een complexe, internationaal georiënteerde corporate, of sluit ik beter aan bij de bruisende energie en compacte setting van een start-up?
•       Wat voor bedrijfsculturele waarden vind ik belangrijk?
•       Hoe belangrijk vind ik maatschappelijke impact?

Natuurlijk is het prima als je niet overal een antwoord op hebt, maar door de tijd te nemen om over dit soort dingen na te denken kun je wel een stuk gerichter op zoek gaan.

Het helpt ook enorm om hierover met anderen in gesprek te gaan. Collega’s of vrienden die jou goed kennen, kunnen helpen om inzicht te krijgen in wat jou zou passen of hoe jouw professionele achtergrond aansluit bij de sector of functie die je op het oog hebt.

Als je al iets beter weet in welk werkveld je zoekt, is het ook raadzaam om eens met professionals uit de sector in gesprek te gaan. Je kunt hen alle vragen stellen die je mogelijk nog hebt en je kunt meteen je verwachtingen en aannames toetsen.

Tip 2. Doe je voordeel met een goede recruiter

Een andere manier om missende antwoorden te vinden, is door het gesprek aan te gaan met een recruiter. Gelukkig zijn er oneindig veel werving- en selectiebureaus en recruitment agencies. Een goede recruiter (m/v/x) is een zegen. Hij stelt jou op je gemak en helpt je te ontdekken wat het beste bij je past. Hij ziet relaties tussen delen van je cv en achtergrond die jij nog niet ontdekt had, en helpt je zo om een narratief te construeren waarmee jij je als professional in de markt kunt zetten.

Onderschat nooit de kracht van een sterk verhaal. Niemand anders heeft immers jouw combinatie van ervaring, expertise, opleiding en karakter. Twee recruiters die mij enorm goed hebben geholpen legden een heel sterk verband tussen mijn marketingachtergrond en mijn werk als regisseur van onafhankelijke filmproducties. Zo werd de ogenschijnlijke kloof tussen deze twee velden van expertise ineens overbrugd en eindigde ik met een nog veel sterkere invalshoek voor mijn komende gesprekken.

100% eerlijk

Wat ook mooi is aan een kennismakingsgesprek met de recruiter is dat je 100% eerlijk kunt zijn. Als je op gesprek zit bij een mogelijke werkgever dan is de verleiding groot om je verhaal net iets meer aan te passen op de functie, mindere eigenschappen van de rol toch maar voor lief te nemen en soms de gewenste antwoorden te geven of je gesprekspartner naar de mond te praten. Als je echter zonder baan op tafel tegenover een onafhankelijke recruiter zit kun je alles vertellen hoe het echt is. Benoem de dingen die je absoluut niet wil doen en het soort organisatie dat je voorkeur geniet. Geef aan waar je in je huidige baan tegenaan loopt. Benoem je gewenste salarisniveau en doe hier niets aan af.

Wanneer je eenmaal een recruiter hebt gevonden met wie je een goede klik hebt, dan ga je daar enorm veel profijt van hebben. Met zo iemand aan je zijde kun je aan tafels komen te zitten waar je anders misschien nooit de kans toe had gehad, en dan vaak ook nog zonder de zoveelste motivatiebrief te hoeven schrijven. De recruiter is jouw ingang en persoonlijke ambassadeur.

Tip 3. Breng iets extra’s mee

Als je eenmaal bent uitgenodigd voor een gesprek, is het vanzelfsprekend dat je goed voorbereid op je afspraak verschijnt. Maar verdiep je niet alleen in de functie en je gesprekspartners. Besteed ook aandacht aan de actualiteit rond de organisatie en relevante sectoren. Neem dit allemaal mee en laat het op een natuurlijk moment vallen in het gesprek. Leg hierbij intelligente verbanden of plaats het in een verrassende context. Praat in ieder geval niet letterlijk het persbericht of de journalist na.

Een ander waardevol moment tijdens je gesprek vindt plaats aan het einde, wanneer er de gelegenheid is om vragen te stellen. Maak daar gebruik van! Dit is namelijk niet eens zo zeer bedoeld als moment om opheldering te vragen, maar vooral om je nog een laatste gelegenheid te geven om te tonen dat je je goed hebt voorbereid en de beste kandidaat bent. Met een goede vraag kun je namelijk blijk geven van strategisch inzicht, persoonlijke visie of een fris perspectief op de markt. Als je niet de moeite steekt in het bedenken van minstens één sterke vraag, is dat echt een gemiste kans.

Als je net boven je niveau reageert, is het absoluut noodzakelijk om iets extra’s te brengen. Dit kan zijn in presentatie of vorm, een goede aanbeveling, interne connectie of een heel erg sterk verhaal. Het kan bijvoorbeeld goed zijn om ongevraagd een inhoudelijke presentatie voor te bereiden. Zo kun je een complexe case uitdiepen waar je bijzonder trots op bent. Dit kun je erbij pakken als er wordt gevraagd naar concrete voorbeelden van relevante ervaring.

Tip 4. Kleed je naar de rol, én naar je ambitie

Wat de voorbereiding betreft is het tenslotte belangrijk om even research te doen wat je kleding betreft. Niet alle gesprekken en organisaties vragen om een pak of naaldhakken, maar een spijkerbroek en hoodie kun je ook niet overal maken. Als je niet precies weet waar het redelijke midden ligt, ga dan voor safe. Dus zorg voor geklede schoenen en een nette jas voor de eerste indruk. Ga daaronder voor verzorgd en net wat meer dan casual, maar niet overdreven chique.

Let op: kleed je ook niet alleen op de baan, maar ook op je eigen ambitie. Natuurlijk kun je bij een start-up in je sneakers en slobbertrui aankomen, maar vraag jezelf wel even af of dat ook past bij de arbeidsvoorwaarden die je wil onderhandelen of de status en autoriteit die je al hebt opgedaan in het vakgebied. Daarnaast kan het zo zijn dat iedereen op kantoor casual gekleed gaat, maar jij langskomt voor een representatieve rol waarbij je op bezoek gaat bij opdrachtgevers. Laat dan tijdens je gesprek zien dat je weet hoe je jezelf in zo’n rol presenteert. En hoe jij het bedrijf zou vertegenwoordigen.

Heads up: solliciteren kost tijd, veel tijd

Tip 5. Heb geduld. Alles duurt langer

Natuurlijk duurt de zoektocht naar een nieuwe baan niet voor iedereen even lang, maar over het algemeen ben je goed af met een gezonde dosis geduld. Sollicitatieprocedures duren namelijk bijna zonder uitzondering lang. Tussen elk contactmoment van brief tot onderhandeling zit een moment van overweging bij de mogelijke nieuwe werkgever waar meerdere belanghebbenden bij betrokken zijn.

Daarnaast moeten er ook bij elke ronde weer vele agenda’s naast elkaar worden gelegd, inclusief die van jou. En ook dan zijn er mensen die onverwacht ziek worden, recruiters die op vakantie gaan, HR-managers die toch meer tijd nodig hebben, directieleden die plotseling besluiten de procedure over een andere boeg te gooien, en zo verder. Bescherm jezelf dus en ga consequent uit van een significante uitloop om teleurstelling te voorkomen.

Tip 6. Leer vroeg keuzes maken

Omdat een procedure gemiddeld zes weken duurt, is de verleiding natuurlijk groot om op meerdere vacatures tegelijk te reageren. Zo was het de afgelopen tijd niet gek voor mij om op 4 plekken tegelijk gesprekken te voeren. Toch kwam ik er al redelijk snel achter dat dit niet heel fijn werkte. Omdat ik naast het solliciteren namelijk ook nog gewoon werkte, werd tijd al snel een schaars goed.

Het kan dus goed zijn om al vroeg in het proces keuzes te leren maken. Voelt een vacature niet spannend genoeg? Wijkt de salarisindicatie teveel af? Spreekt de organisatie je onvoldoende aan? Heb je twijfels over de morele achtergrond van het bedrijf? Bescherm jezelf dan en kijk verder. Toch een brief geschreven en nu een uitnodiging ontvangen? Ook dan kun je gewoon nog vriendelijk bedanken en doorpakken.

Volg hierin ook vooral je gevoel. In mijn geval is creativiteit en ondernemerschap een goede indicator. Bij vacatures waar ik enthousiast over was, schreef ik meteen pagina’s vol met strategische vraagstukken en creatieve ideeën om te onderzoeken. Als ik op die manier in beweging gebracht werd door een vacature wist ik dat ik absoluut een brief wilde schrijven. Ontbrak deze natuurlijke reactie? Dan was het duidelijk dat ik er beter aan deed om de rol over te slaan.

Haal het meeste uit je gesprek

Tip 7. Begin op het juiste moment over het salaris

Om nog heel even te blijven bij het vroeg maken van keuzes, kunnen we hetzelfde zeggen over de financiën. Als er oneindig veel tijd was, zou mijn eerste aanbeveling altijd zijn om zo laat mogelijk in het proces over het salaris te beginnen. Je hebt dan immers maximaal de tijd gehad om jouw waarde voor de organisatie te onderstrepen. Wanneer ze eenmaal weg van je zijn, heb je een veel sterkere onderhandelingspositie.

Dit wordt alleen wel anders wanneer je krap in je tijd zit en moeite hebt om de sollicitatiegesprekken nog in te plannen. Dan ga je niet zomaar vrijblijvend drie gesprekken uitzitten om er vervolgens achter te komen dat je er financieel überhaupt nooit uit ging komen. Als tijd dus schaars is, is het raadzaam om nog voor het schrijven van je brief even te bellen en te vragen naar een salarisindicatie. Dit zegt natuurlijk nog niet alles, maar geeft wel een idee of het zinvol is om überhaupt te reageren. Hier wordt ook helemaal niet raar over gedaan. Sterker nog, het getuigt ervan dat je jezelf en ieders tijd serieus neemt.

Tip 8. Wees niet wanhopig, maar onderzoekend

Het is gemakkelijk om een sollicitatiegesprek te verwarren met een eenzijdige gelegenheid. Alsof het alleen gaat om de mogelijke werkgever die bepaalt of jij de baan krijgt. Niets is minder waar. Je doet er goed aan om het gesprek te zien als een onderzoek. De vraag is namelijk niet alleen of je geschikt bent voor de baan. Maar ook of de functie en organisatie bij je passen. Of je er gelukkig gaat worden en er voldoende op vooruit gaat. Of je er kunt doorontwikkelen. Bovendien heb je net zoveel leverage in het gesprek als de wederpartij, want zij zoeken een geschikt talent en jij kunt dat bieden.

Daarnaast zijn er momenteel meer vacatures dan beschikbare kandidaten, zelfs met aanhoudende loonstijgingen tot gevolg. Je onderhandelingspositie is wat dat betreft dus optimaal. Zo slaagde ik er soms zelfs in om de rollen subtiel om te draaien in het gesprek en mijn gesprekspartners de baan aan mij te laten verkopen. Als je niet zeker bent van de fit is dat een goede manier om te toetsen hoe positief je echt bent over de baan. Het moet voor jou ook echt een volmondige ja zijn. Als dat niet zo is, kun je je misschien maar beter terug trekken.

Tip 9. Blijf bij de les, juist als het perfect gaat

Soms loopt een gesprek perfect en is de klik zo goed dat je vergeet dat je het aan het opnemen bent tegen andere slimme kandidaten met elk hun eigen persoonlijke verhaal en waarde. Hoewel dat voor het ontspannen gevoel heel fijn is, is het toch belangrijk om alert te blijven en je hoofd erbij te houden. Als je namelijk te veel op vertrouwen gaat navigeren of dankzij de prettige sfeer al uitgaat van een goede uitkomst, dan kun je in je antwoorden soms net even wat minder scherp of concreet zijn dan in je voorbereiding.

Een moment om in het bijzonder op je hoede te zijn, is wanneer de interviewer een mogelijk bezwaar bevraagt. Ik heb wel eens meegemaakt dat me bijvoorbeeld werd gevraagd of ik geen moeite zou hebben met een organisatie waar een sterke overlegcultuur heerst en beslissingen over veel schijven gaan. Het antwoord was nee. Maar simpelweg nee zeggen is natuurlijk niet afdoende. Op zo’n moment moet je je antwoord dus heel goed kunnen motiveren om de zorgen definitief weg te nemen.

Gevoelsmatig is het heel oneerlijk dat je je best moet doen om je gesprekspartners te overtuigen dat een hypothetisch probleem niet bestaat. Het is heel lastig om deze onterechte aannames volledig weg te nemen, maar het is essentieel dat je het wel zo goed mogelijk probeert. Anders sta je sowieso al met 1-0 achter namelijk.

Bonustip 1. Wees actief online en profileer jezelf als professional

Toen ik me serieus ging richten op de arbeidsmarkt begreep ik dat ik mijn LinkedIn-game echt naar een hoger niveau moest tillen. Ik nam eerst de tijd om een goede samenvatting te schrijven en zorgde er voor dat de beschrijving van mijn werkervaring zo goed mogelijk geënt was op het soort werk dat ik zocht. Daarnaast voegde ik relevante links, publicaties en projecten toe om het beeld compleet te maken.

Vervolgens ben ik met enige regelmaat inhoudelijke bijdragen en artikelen gaan plaatsen. Denk aan observaties over relevante ontwikkelingen in mijn werkveld en industrie en gedachten over vakinhoudelijke vraagstukken. Op die manier kon ik mezelf profileren als professional en mijn persoonlijke visie op het vak communiceren. Wat daar ook aan bijdraagt is om commentaren te plaatsen onder bijdragen van anderen, of deze te delen. Bij mij werkte dit echt, want bij de kennismaking voor mijn huidige positie kwam er daadwerkelijk een inhoudelijke bijdrage van mijn hand ter sprake.

Bonus tip 2. Laat het je makkelijk maken

LinkedIn biedt verschillende laagdrempelige manieren om je tocht naar een nieuwe baan makkelijker te maken. De eerste is om op je profiel aan te geven dat je beschikbaar bent voor een nieuwe baan. Dit is namelijk zichtbaar voor recruiters. Met een compleet en actief profiel kun je dan ook heel wat berichten verwachten. Dit zorgt mogelijk voor extra selectie werk, maar zo kun je soms wel worden benaderd voor kansen die anders nog niet online te vinden zijn.

Verder is er natuurlijk de vacaturebank op LinkedIn die dagelijks wordt aangevuld met flink wat banen. De zoek- en filteropties zijn voldoende geavanceerd om snel een idee te krijgen van het aanbod en natuurlijk kun je notificaties krijgen als er nieuwe vacatures worden toegevoegd die passen bij je zoekopdracht. Op die manier heb je toegang tot een grote verzameling vacatures en wordt een hoop zoekwerk uit handen genomen.

Drempel tot solliciteren verlagen

Nog iets waar LinkedIn je leven als werkzoekende een stuk makkelijker mee maakt is de Easy Apply-optie. Dit is een optie waar werkgevers voor kunnen kiezen bij het plaatsen van een vacature om de drempel tot solliciteren flink te verlagen. In plaats van sollicitanten weer naar een andere website te sturen en te vragen om een mailtje met motivatiebrief in de bijlage, volstaat nu één druk op de knop waarmee je LinkedIn-profiel en cv ingestuurd worden. Dit scheelt natuurlijk een hoop tijd en moeite voor jou en de werkgever en LinkedIn stelt je netjes op de hoogte als je inzending is bekeken.

Tenslotte is LinkedIn bij uitstek geschikt om research te doen naar de organisatie waar je mogelijk wil solliciteren. Op de bedrijfspagina vind je allerlei actualiteiten en content wat helpt om een mening te vormen over het bedrijf en natuurlijk om je gesprek voor te bereiden. Bovendien kun je de werknemers ook op de pagina vinden. Zo kun je zien of er connecties werkzaam zijn die je inside information kunnen geven, en krijg je bijvoorbeeld een indruk hoe de afdeling er ongeveer uitziet waar je zou komen te werken.

Zet de eerste stap richting je droombaan vandaag nog

Al met al is er best een hoop om over na te denken als je overweegt om de arbeidsmarkt te betreden, maar je komt al een heel eind als je je gevoel volgt. Het is bovendien zeer de moeite waard om hier echt goed de tijd voor te nemen. Als je van baan wisselt, wil je zeker weten dat je erop vooruit gaat, wat dat voor jou dan ook precies betekent.

Het kan natuurlijk zijn dat je onderweg teleurstellingen te verwerken krijgt, maar dat hoeft uiteindelijk niet erg te zijn. Als je wordt afgewezen kun je altijd vragen om feedback wat soms heel behulpzaam is. Helaas zul je soms ook gewoon pech hebben. Zo heb ik tot twee keer toe meegemaakt dat ik alle inhoudelijke rondes met goed gevolg door kwam maar de hele procedure werd stopgezet om redenen waar ik geen invloed op had. Dat soort momenten zijn demotiverend, maar ze kunnen bij alle soorten organisaties voorkomen en horen er soms gewoon bij jammer genoeg.

En toch, als het lukt om je geduld te bewaren en je gevoel te volgen, dan is het met bovenstaande benadering in gedachten echt heel goed mogelijk om vandaag nog een stap te zetten richting je droombaan. Misschien heb je de brief al wel geschreven.