Succesvol innoveren kun je leren! [10 stappen]

Nederland is succesvol in innovatie. Ons land staat zelfs in Europa op de eerste plek als meest concurrerende economie. Er is bijna geen organisatie die niet innoveert. Toch levert die innovatie niet altijd (het gewenste) resultaat op. Hoe pak je het aan? Waar begin je? En hoe maak je je innovatiestrategie tot een succes?

Bedrijven leggen vaak te veel nadruk op de creatieve kant van innovatie. Maar de zakelijke kant laten ze onderbelicht. Waar moet het toe leiden? Hoe kom je daar? Hoe meet je de voortgang? Zonder de zakelijke component wordt innovatie een doel op zich: iets dat een eigen leven gaat leiden, inspirerend is, maar vaak tegen te hoge kosten. De resultaten vallen dan ook vaak tegen.

Innovatie is een buzzword dat ook voor veel spraakverwarring zorgt, zowel in organisaties als in de media. Vaak is onduidelijk of het gaat om een individueel innovatietraject (de innovation journey), of over het organiseren van innovatie in haar totaliteit. Wat het ook lastig maakt: innovatie is een containerbegrip. De een heeft het over samenwerking met start-ups, een ander over de inzet van nieuwe technologieën en weer een ander over de ‘innovatiecultuur’. De vraag is dan ook: valt dit ‘ongrijpbare’ proces wel te managen?

Het succes van innovatie hangt af van verschillende elementen die onderling sterk verbonden zijn, legt innovatiemanager Jasper Baggerman uit in zijn boek ‘Grip op innovatie’ (aff.). Innovatie is geen doel op zich, maar een (complex) middel. Met een duidelijke structuur kan iedere organisatie dat middel succesvol inzetten. De methode die Baggerman hiervoor hanteert is de ‘Cycle of innovation’. In tien logische, opeenvolgende stappen komen de belangrijkste elementen van innovatie aan bod.

The cycle of innovation: stappenplan voor innovatie

1. Open up

Open je blik naar buiten. Wat speelt er bij je klanten, concurrenten, leveranciers en bij kennisinstellingen met wie je samenwerkt of wil werken? Welke trends spelen er? Welke technologieën zie je opkomen? Breng het volledige ecosysteem waarin je actief bent in kaart.

Om succesvol te kunnen innoveren moet je naar het totale plaatje kijken en voeling blijven houden met het ecosysteem waarin je acteert. Je kunt een mooie uitvinding hebben, maar als de omgeving er niet voor warmloopt, is die niets waard. – Herman Wories, DSM

2. Why

Waarom moet je innoveren? Baken het domein af dat je wil veranderen: bepaal de scope van je innovatie-inspanningen. Wie is de belangrijkste sponsor voor vernieuwing? Is hij of zij het eens met jouw why?

3. What

Wat moet je innovatie opleveren en wanneer? Bepaal wat de innovatie minimaal moet opleveren om als succesvol te kunnen aanmerken. Doe dit ‘smart’: specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdsgebonden. Leg de lat voor deze ‘primaire innovatiedoelen’ niet te hoog, anders loop je het risico later in te boeten op geloofwaardigheid.

Stuur strak op proces en ontwikkel zo nodig een eigen toolbox, die past bij jouw organisatie. Zo is bij elke stap helder wat deze moet opleveren en kun je de voortgang volgen. – Marie-Jose van den Boomgaard en Joyce van de Grade, KPN

4. How

Nu komt een van de moeilijkste stappen: wat is je innovatiestrategie en hoe ga je je doelen behalen? Ontwikkel verschillende toekomstscenario’s waarbij je het halen van je primaire innovatiedoelen uit de derde stap centraal stelt. Gebruik hierbij de trends uit de eerste stap en verplaats je in de klant van de toekomst. Het beste scenario biedt kansen, lijkt haalbaar en is veelbelovend. Kies dat scenario als je innovatiestrategie.

5. Plan

Nu je weet waar je naartoe wil, onderzoek je hoe je daar gaat komen en maak je een eerste schets van een businesscase. Wat zijn de speerpunten van de verandering? Zonder dit overkoepelende masterplan blijft verandering uit en zullen resultaten zich beperken tot losse successen van individuele innovatieprojecten. Verlies je in deze fase niet in details: speed is key.

Be focused. Verspreid de aandacht niet en richt je op het wegsnijden van onnodige ballast. Om zo snel resultaat te leveren. – Giacomo Manca en Stephanie Sievers, Philips

6. Check

In de voorgaande stappen heb je relevante informatie verzameld en een plan gesmeed. Nu is het tijd om te checken: is het plan haalbaar? Zijn je belangrijkste aannames juist? Kun je de belangrijkste stakeholders meekrijgen? Gebruik het onderzoek en de feedback die je krijgt om je plan nog beter maken. Dit kan betekenen dat je eerdere stappen opnieuw moet doen, maar het levert je een gedragen masterplan op waarmee je vooruit kunt.

7. Engage

In deze fase ga je je omgeving betrekken bij de invulling van je masterplan. Begin met je aandeelhouders en het management: hen overtuigen is cruciaal voor het slagen van je plan. Betrek daarna je collega’s en nodig iedereen uit om met suggesties te komen om je plan in te kunnen vullen. Ga vervolgens ook met klanten en leveranciers in gesprek over je plan en de uitvoering: ook hun steun, kritiek en ideeën kun je goed gebruiken.

Mensen vinden het fijn om gehoord te worden. Geef een terugkoppeling als een medewerker een idee aandraagt. – Bas de Glopper, KLM

8. Organize

Schep de voorwaarden voor de mensen die de verandering moeten brengen: maak bij het organiseren én belonen van je organisatie onderscheid tussen bestaande en nieuwe business. Doe je dit niet, dan mis je focus en loop je het risico dat nieuwe initiatieven volgens oude maatstaven worden beoordeeld. Dan komt innovatie niet tot stand.

Beleg verantwoordelijkheden. Het is raadzaam de verantwoording voor innovatie bij één persoon in de directie te beleggen. Stel daarnaast een Innovation Board in: een periodieke bijeenkomst met de belangrijkste stakeholders, waarin alle innovatieteams hun voortgang presenteren en feedback ontvangen. Zo creëer je sturing en draagvlak.

9. Execute

Het moment van de waarheid: je gaat je plan daadwerkelijk uitvoeren. Dit is een proces van continu onderzoeken, uitproberen, bouwen, leren, verbeteren, opschalen en exploiteren. Geef – binnen de gestelde kaders en doelen – de ruimte om te improviseren: stap 4, ‘how’, is nu van minder belang. Selecteer mensen met de juiste innovatiecompetenties: innovatieafdelingen vragen om andere competenties dan bij het werken aan bestaande producten en diensten.

Trek de discussies over realiseerbaarheid en marktacceptatie uit elkaar. Vraag niet aan een technisch ontwikkelaar of het product een succes in de markt zal worden. En vraag niet aan een marketeer of verkoper of het gemaakt kan worden. Het vergt verschillende expertises. – Herman Boom, ASML

10. Monitor

Hoe weet je of je innovatie-inspanningen effectief zijn? Wanneer bepaal je dat je moet stoppen of juist moet doorpakken? Monitor de kosten en opbrengsten, maar ook de verworven inzichten en de impact die zij hebben op toekomstig succes. Deel de inzichten in de Innovation Board, zodat duidelijk is of de organisatie op koers ligt of dat bijsturing nodig is.

Daarna richt je de blik weer naar buiten en start de cyclus opnieuw.

Van theorie naar praktijk

Het boek bevat een checklist als bijlage, met voorbeeldvragen en verwijzingen naar literatuur en sites waarmee je tot een gedegen plan kunt komen. Tot zover de theorie: boeiend een leerzaam, maar zelf keek ik vooral uit naar het tweede deel van het boek. Hierin vertellen vijf succesvolle bedrijven (Philips, DSM, ASML, KPN en KLM) hoe zij omgaan met innovatie. Wat zijn hun ervaringen met het organiseren van innovatie? Wat hebben zij gaandeweg geleerd? En welke tips hebben zij voor andere organisaties?

Innovatie vanuit een noodgebouwtje

Neem het verhaal van ASML. Gestart in een noodgebouwtje bij Philips, is dit bedrijf uitgegroeid tot wereldleider van chipmachines, met ruim 24.000 medewerkers en een omzet van 11 miljard euro per jaar. Het grootste deel van die omzet is afkomstig van producten die 10 (of 5) jaar geleden nog niet bestonden.

Alles wat ASML doet, begint met de wensen van de klant. Ook tijdens het ontwikkeltraject houdt het bedrijf klanten goed op de hoogte. Het bedrijf heeft een enorm ecosysteem om zich heen gecreëerd met wie ze nauw samenwerken. ASML heeft een luxe probleem: ze zien meer kansen dan ze kunnen ontwikkelen. Samen met de klanten en het ecosysteem bepaalt ASML welke innovaties ze kiezen.

Het mag duidelijk zijn: innovatie is meer dan geeltjes plakken, domweg iets proberen of roepen dat fouten maken mag. Een lerende organisatie die de voortgang van innovatie goed monitort en nieuwe inzichten weet om te zetten in acties, is in staat snel in te springen op veranderingen in haar omgeving en waar nodig bij te sturen. Wil je ook grip op innovatie? Dan geeft dit boek je alle informatie en inspiratie om tot een succesvolle aanpak te komen.

Over het boek

Titel: Grip op innovatie: de balans tussen creativiteit en daadkracht
Auteur: Jasper Baggerman
Uitgever: Mediawerf
Jaar: 2019
ISBN: 978 94 90463 69 4
Mediatype: boek, 150 bladzijdes
Prijs: €24,95
Bestellen: via Managementboek.nl (aff.)