Schrijf je wel wat je bedoelt?

Schrijven is niet makkelijk. Schrijven wat je bedoelt*, is nog minder makkelijk moeilijker.

Japke-d Bouma vult er hele boeken mee en haalt op Twitter regelmatig ontzettend ingewikkelde zinnen aan. Maar ook teksten die er in eerste instantie goed uitzien, kunnen een onbedoelde betekenis hebben.

Een voorbeeld van mezelf. Laatst mailde ik iemand ‘dit is eigenlijk niet mogelijk’. Zo hield ik figuurlijk een deur open, terwijl ik bedoelde: ‘dit is niet mogelijk’.

Nog een voorbeeld: een vacaturetekst (niet helemaal uit de lucht gegrepen, daar kom ik zo op). Beschrijf je daarin écht wat je zoekt? Stel dat je iemand flexibele werkuren biedt. Voor mij betekent dit dat ik ook weleens een middag vrij kan nemen om ‘s avonds te werken. Jij bedoelt er misschien écht mee dat ik kan kiezen tussen beginnen om 8 of om 9 uur.

Redactietijgers, verzamelt u

Bij Frankwatching schreven we in onze redactie-vacatures lange tijd dat we een ‘redactietijger’ zochten. Wat betekent dat? Ik weet het zelf (eigenlijk) ook niet.

Onlangs kwam ik weer zo’n mooie omschrijving tegen: we hadden een ‘operationele glansrol’ in de aanbieding. Wat bedoelen we daarmee? Ik zou mijn wenkbrauwen fronsen en afvragen wat ze hiermee proberen te verdoezelen. Betekent dit dat ik als veredelde stagiair de rotklusjes op kantoor ga opknappen?

Bereikt je tekst wel je doel?

Het geldt voor elke soort tekst: door (wan)smaak, stopwoorden en concessies ontstaan teksten die hun doel niet bereiken. Ook als je er je best op hebt gedaan. Je steekt veel tijd in het ‘componeren’ van woorden, met als resultaat een tekst die door de lezer anders opgevat wordt dan wat je ermee bedoelt.

Hoe voorkom je dat? Door terug te gaan naar de basis. Wie zoek je écht voor die vacature? Welke boodschap wil je écht meegeven met je tekst?

Hoe vaker je je teksten uitpluist, hoe sneller je het ziet. Deze drie tips helpen je op weg.

1. Schrijf niet zoals je praat

‘Schrijf zoals je praat.’ Een mooi advies, maar niet altijd waar. Neem eens een willekeurig gesprek op en schrijf dat woord voor woord uit. Hoe vaak gebruikt een spreker stopwoordjes, wisselt hij halverwege de zin van richting of hoor je het woordje ‘eh’? Ik gebruik liever: schrijf zoals je het je vrienden zou uitleggen. Of je moeder, als dat relevanter is in de context.

2. Wat betekent het écht?

Blijven er dan nog ingewikkelde zinnen over? Stel de vraag: wat betekent dit? En als dat antwoord nog niet duidelijk genoeg is: wat betekent dat antwoord dan? De voorwaarde is hierbij dat jij wel weet wat je bedoelt (zo niet, dan heb je een ander probleem).

Je lezer weet het nog niet, want die leest het voor het eerst. Daarom is het belangrijk om te weten voor wíe je schrijft, en hoe diegene je tekst zal lezen. In een Frankwatching-tekst kan ik prima het woord ‘customer journey’ gebruiken, maar mijn vrienden zien me aankomen met die ‘opgeklopte marketingtaal’.

3. Verwijder ‘smurfwoorden’ en oubollige benamingen

Tevreden met je tekst? Pak er dan dit lijstje met ‘smurfwoorden’ erbij. Woorden die meerdere betekenissen hebben, zoals ‘aangeven’, ‘realiseren’ en ‘faciliteren’. Als je dan toch bezig bent: verwijder ook meteen deze woorden. Deze gigantische lijst met oubollige woorden en alternatieven is ook een aanrader.

Ik wil je uitdagen. Pak een tekst, bijvoorbeeld van je website. Staat daar echt wat je bedoelde toen je het schreef? Of als jij het niet schreef: staat daar wat je écht bedoelt als organisatie?

*De zin ‘Schrijf wat je bedoelt’ heb ik niet zelf bedacht. Het is de titel van een boek van Joep Luycx (dat tegenwoordig ‘Jippie, ik schrijf een joepie’ heet).

Deze column verscheen eerder in de Frankwatching Weekly. Wil je ook deze zaterdageditie in de mailbox ontvangen? Schrijf je hier in.