‘Waarom werk je hier nog?’ Het belang van betekenisvol werk

Steeds meer organisaties profileren zich met de impact die ze maken. En juist dat is ook wat medewerkers motiveert: betekenisvol werk. Maar hoe faciliteer je dat als organisatie?

Het besef dat organisaties niet louter bestaan om zoveel mogelijk winst te maken maar vooral ook om ergens waarde toe te voegen, is in de meeste organisaties wel neergedaald. Hoogleraar Theresa Amabile van de Stanford Universiteit doet al jaren onderzoek naar de innerlijke werkbeleving van mensen. Dit doet zij via de ‘dagboekmethode’, met de vraag: wat is je van de afgelopen werkdag het meeste bijgebleven?

Een grote groep professionals nam deel aan het onderzoek van Amabile en wat bleek, het waren niet de momenten van plezier maar momenten van zingeving die de grootste impact hadden en professionals de meeste energie bezorgden gedurende een werkdag. Het gaat volgens Amabile om: ‘making progress in meaningful work’. Maar hoe faciliteert een organisatie betekenisvol werk, zodat medewerkers het ook echt als zodanig gaan ervaren?

Impact maken met betekenisvol werk

Grote kans dat jouw organisatie met KPI’s werkt. Hoe vertaal je deze KPI’s naar iets dat mensen elke dag inspireert? Hoe omschrijf je organisatiedoelstellingen zo, zodat ze medewerkers het gevoel geven bij te mogen dragen aan iets dat groter is dan zijzelf? Alledaagse werkzaamheden zorgen ervoor dat mensen met plezier over het werk praten. Bij mogen dragen aan iets dat groter is dan zijzelf, maakt medewerkers trots.

De noodzaak hiertoe wordt ook steeds groter. De reden dat we werken verandert namelijk. Een aantal decennia geleden ging werk om status, aanzien en geld. Nu ontdekken we dat we voornamelijk zingeving en voldoening kunnen ervaren als we ons inzetten voor zaken die ons eigenbelang overstijgen. Organisaties worden hier – gelukkig – ook meer en meer op afgerekend.

Een missie, purpose of why is niet voldoende

Ik wil het even met je hebben over voetbal. Wellicht ben je een liefhebber, wellicht niet. Hoe dan ook, het spelletje is alleen interessant omdat er een scorebord aanwezig is. Zou de score niet worden bijgehouden, dan is de spanning ver te zoeken.

Nagenoeg elke organisatie heeft anno nu wel een inspirerende missie. Maar dit formuleren en uitdragen is niet voldoende. De missie bij een voetbalwedstrijd is als winnaar van het veld te stappen, alleen de wil hiertoe uitspreken is ook niet voldoende. Er moet gespeeld worden en we willen – publiek én spelers – weten wat de uitslag is. Dit geldt ook voor organisaties. Het verschil wordt pas gemaakt als een organisatie niet alleen voor de buitenwereld een inspirerende missie formuleert, maar dit ook doet voor haar eigen medewerkers.

Het scorebord is onmisbaar

Hier zit de crux, medewerkers moeten worden meegenomen in de voortgang van het realiseren van dit hogere doel en kunnen inzien op welke manier hier aan wordt bijgedragen. Dat betekent concreet dat ze hier frequent over worden ingelicht. Dit kan een collega of leidinggevende zijn die met enige regelmaat terugkoppelt op welke manier deze medewerker heeft bijdragen aan het realiseren voor een missie. En, is dat bij jouw organisatie al het geval?

Net als bij het voetbal het scorebord in organisaties onmisbaar. Toch is het ‘scorebord’ bij zeer weinig organisaties prominent aanwezig. Medewerkers moeten weten hoe het staat met de voortgang, zodat ze kunnen zien waar ze aan bijdragen. Het is dus meer dan ooit van belang dat organisaties medewerkers inzicht geven in de impact die ze maken. Wat is daadwerkelijk het verschil dat ontstaat doordat zij zich dag in, dag uit inzetten voor een bepaald doel? Communiceer dit veel, vaak en creatief.

Talent-gedreven werken

Werk als betekenisvol ervaren heeft dus enerzijds te maken met het leveren van een bijdrage aan iets dat jezelf overstijgt. Aan de andere kant moet het wel iets zijn dat bij je past als persoon. Ik durf de uitspraak aan dat er nog nooit in de geschiedenis van werk er een baan is geweest die voor de volle 100% aansloot bij de passies én talenten van een medewerker. Dit is altijd het uitgangspunt, maar dat het ook daadwerkelijk lukt is een utopie.

Ondanks het nobele streven werken nog veel te veel organisaties vanuit functies/functiehuis. Een functie omvat werkzaamheden om bij te dragen aan het verwezenlijken van de missie van een organisatie. Daar is niets mis mee zou je zeggen, maar dit is vanuit het oogpunt van de organisatie opgetuigd en er niet zozeer op berust om het beste uit mensen te halen.

Er zijn ook organisaties die laten zien dat het anders kan. Hier wordt niet vanuit een functie gewerkt, maar vanuit talent. Als onderdeel van de organisatie gaan medewerkers samen kijken hoe talenten het beste kunnen worden ingezet. En zo ontstaan geen vaste functies maar losse rollen die ook van tijd tot tijd kunnen wijzigen, om maar te zorgen dat iedereen iets doet wat daadwerkelijk bij hem of haar past. Op deze manier draagt een professional niet alleen bij aan het verwezenlijken van een missie, maar doet hij of zij dat ook nog vanuit intrinsiek talent.

Wat levert het op?

We blijven even in de hoek van het voetbal. Wat is het doel van een potje voetbal? Dat is winnen. Wat is het doel van de aanvaller? Scoren! Het doel van de keeper? Ballen tegenhouden!

Toch klopt dit niet. Ik leg je zo uit waarom, maar in veel organisaties wordt wel zo gewerkt. Er is een organisatiedoel (missie, purpose, why), maar individueel zijn medewerkers – vanwege werkdruk, verandering – voornamelijk met eigen doelen bezig. Zingeving ontstaat juist als wordt bijdragen aan een hoger doel.

Bij voetbal is dat net zo. Het doel van de aanvaller is niet om te scoren en dat van de keeper niet om de ballen tegen te houden. Hun doel is om het team te helpen winnen, daar gaat het uiteindelijk om. Als aanvaller verdedig je daarom mee als je in de blessuretijd nog voor staat. Je gaat niet doodleuk wachten op een kans voor nog een doelpunt. En dat is ook de reden dat de keeper mee naar voren gaat bij een corner in de dying seconds. Een voetbalelftal is echt succesvol als iedereen bijdraagt aan het hogere doel in plaats van zich puur te focussen op hun eigen doel.

Iedereen draagt bij aan het hogere doel

Dit geldt voor organisaties net zo. Worden medewerkers gegrepen door de waan van de dag of overzien ze het geheel en werken ze vanuit overzicht aan het realiseren van een missie? Je moet ze wel de kans geven om echt vanuit missiebesef te werken. Medewerkers willen niets liever, maar als ze niet werken vanuit hun eigen talent en niet regelmatig terugkoppeling krijgen over hun zinvolle bijdrage, zal het betekenisvolle aspect niet als zodanig ervaren worden.

Het mooiste voorbeeld van iemand die duidelijk wist aan welk hoger doel hij bijdroeg, was de schoonmaker van het NASA Space Center in 1962. President John F. Kennedy sprak tijdens zijn bezoek aan het NASA Space Center aan de schoonmaker wat hij aan het doen was. De man antwoordde met: “I’m helping to put a man on the moon, Mr. President”. Hoe klein zijn bijdrage ook, hij draagt bij en ervaart dat ook zo en is daardoor bijzonder gemotiveerd.

De check…

Toekomstgerichte organisaties ontstaan doordat ze betekenisvol werk faciliteren. Ze creëren waarde door wat ze doen en ze motiveren hun medewerkers. Maar betekenisvol werk is nooit een constante. Hoe groot de impact van een organisatie ook is, er is nooit een garantie dat medewerkers ook daadwerkelijk het betekenisvolle aspect ervaren. Het is daarom cruciaal om regelmatig met elkaar in gesprek te gaan of men nog het gevoel heeft ergens aan bij te mogen dragen.

Voelt een medewerkers zich echt een teamspeler of is het langzamerhand toch een individu geworden die voornamelijk bezig is met het schoonvegen van zijn of haar eigen straatje? De vraag die je gaat helpen om hierachter te komen is de volgende eenvoudige vraag (en stel deze minimaal één keer per jaar aan álle medewerkers): waarom werk je hier eigenlijk nog?

Dit artikel is onderdeel van de blogreeks met trends over toekomstgerichte organisaties. Alle artikelen in deze serie vind je hier terug: Toekomstgerichte organisaties serie.