De 5000 twitteraars van John de Mol

Toen John de Mol in het tv-programma DWDD werd geconfronteerd met kritiek van twitteraars op zijn nieuwe tv-show Zes Inside, beet hij zichtbaar gepikeerd van zich af. “Op Twitter zitten maar 5.000 mensen, he?”, zei hij, tot twee keer toe. Alles wat nog op Twitter zit, hing natuurlijk meteen in de hashtags. Maar… Heeft De Mol misschien ook een punt?

Als we kijken naar waarschijnlijk het bekendste onderzoek naar sociale media in Nederland, namelijk dat van Newcom, lijkt de bewering van De Mol onzinnig. Het onderzoeksbureau legde ook in 2018 een – naar eigen zeggen – representatieve groep van bijna 7.000 Nederlanders een vragenlijst voor over hun socialmediagebruik. De cijfers voor 2019 volgen binnenkort.

2,8 miljoen gebruikers

Volgens Newcom kende Nederland in 2018 2,8 miljoen twittergebruikers. We weten niet precies wat daarmee wordt bedoeld, maar waarschijnlijk zitten daar ook lurkers tussen: mensen die alleen lezen. Enfin, de leeftijdscategorie tussen de 20 en 40 jaar is het best vertegenwoordigd en van die 2,8 miljoen twitteraars zouden er 1 miljoen dagelijks actief zijn.

350.000 actieven

Coosto, gespecialiseerd in socialmedia-management, meldde op basis van daadwerkelijk geplaatste tweets dat deze maand 350.000 Nederlandse accounts actief waren. Daar kunnen ook wat bots en bedrijven tussen zitten, blijkt bij navraag. En, let wel, voor Coosto zijn alleen openbare tweets indexeerbaar, dus alles wat zich achter ‘slotjes’ afspeelt is niet meegerekend.

Nou ligt het aantal van 350.000 actieve gebruikers in een maand weliswaar substantieel lager dan de 1 miljoen actieven per dag die Newcom ziet – Volg je het nog? – het zijn er nog altijd veel meer dan de 5.000 van De Mol. Waar haalt ie dan dat cijfer vandaan? Om een antwoord op die vraag te vinden, moeten we net wat verder kijken.

Duizenden invloedrijken

Begin 2018 presenteerde de Utrecht Data School onderzoek in opdracht van Vrij Nederland en Nieuwsuur naar de invloed van Twitter. Uit het VN-artikel ‘Hoe de boze twitteraar het debat bepaalt’ blijkt een zekere invloed van een hechte groep van zo’n 15.000 actieve, overwegend rechtse twitteraars. Daar tegenover staat een veel minder homogene groep van zo’n 40.000 actieve, gematigd linkse accounts.

1.200 topics

Uiteindelijk zijn het met name deze duizenden twitteraars die met regelmaat hun stempel drukken op de krantenkoppen en het debat in de Tweede Kamer. De onderzoekers identificeerden zo’n 1.200 topics. Populair zijn onder andere voetbal, boswachters en de Efteling. De vervolgvraag is hoeveel van die 1.200 topics raken aan het werk van De Mol, en hoeveel twitteraars zijn er binnen die topics actief?

300 twitteraars over Zes Inside

Toen ik ging zoeken naar openbare tweets die sinds de start van Zes Inside over dat programma verschenen, zag ik een totaal van ongeveer 1.200 berichten afkomstig van een paar honderd Twitter-accounts. Tot een dag na de eerste uitzending twitterden zo’n 300 accounts over het programma. Zo bezien is ‘5.000 mensen op Twitter’ in de context van de discussie nog ruim geschat.

‘Totaal niet representatief’

Nee, voor wie dacht dat Twitter best een leuke afspiegeling biedt van de maatschappij, is onderzoeker Mirko Tobias Schäfer duidelijk. Twitter is ‘absoluut niet’ representatief voor de Nederlandse bevolking: “De twitteraars in het rechtse cluster al helemaal niet.” Toch berichten traditionele media regelmatig over twitterdiscussies. Als dit gebeurt, krijgt een onderwerp vaak veel meer aandacht en impact dan het daarvoor had, zo toont het onderzoek.

Hijgerigheid

Dit vraagt van media dat zij zuiver afwegen waar ze aandacht aan geven. Claes de Vreese, hoogleraar politieke communicatie, stelt in Vrij Nederland vast dat dit lang niet altijd goed gaat. “In de VS moet de eerste krant nog opstaan die zegt: 9 van de 10 tweets van Trump slaan we over.” In Nederland ziet hij dezelfde trend.

Overigens treft niet alleen journalisten blaam, ook politici duiken vaak te vroeg de discussie in. In zijn column van 19 januari 2019 beschrijft politiek columnist Jos Heymans hoe media én politici in de kwestie rond Ans Boersma direct op Twitter ageerden. Lang niet alle feiten waren op dat moment bekend. Heymans: “Bezorgdheid uitspreken en om opheldering vragen. Dat voorkomt gênante toestanden.”

De waarde van een tweet

Wat betekent dit alles nou voor de waarde van een tweet? Alleen al omdat Twitter nog wel eens het gesprek van de dag bepaalt, doen bedrijven er goed aan het medium scherp in de gaten te houden. Het is de kunst de signalen in de gegeven context zo goed mogelijk te duiden. Maar wie gefundeerde uitspraken wil doen over wat Nederland beweegt, zal naar mijn idee veel en veel breder moeten kijken.

In het geval van Zes Inside zag ik bijvoorbeeld een redelijk positieve beleving. Zo vond een aantal twitteraars het programma ‘relaxter’ dan Boulevard en is er aardig wat tevredenheid over de terugkeer van Albert Verlinde

Newsrooms

Niet voor niets werken veel organisaties tegenwoordig met newsrooms waarin de signalen uit sociale media en traditionele media naast die uit onder andere telefonie, woordvoering, betrokken collega’s en publieksonderzoek worden gelegd. Als zich dan een duidelijk signaal openbaart, is diepere analyse gewenst, indien nodig gevolgd door actie. Het lijkt me dat je John de Mol daarmee overigens niets nieuws vertelt.

Dus…

Had De Mol in paniek moeten raken van de nauwelijks nader geduide berichten van een paar honderd mensen op een stevig gepolariseerd platform waarvan de representativiteit ernstig wordt betwist? Niet direct. Is zijn reactie begrijpelijk? Je bent als baas van een succesvol miljoenenbedrijf niet echt te benijden als ‘de mening van Twitter’ je voor het oog van 1,5 miljoen tv-kijkers zo voor de voeten wordt gegooid. Ik vond zijn ietwat overdrachtelijke woorden wel aardig, eigenlijk. Maar daar zullen de meningen vast over verdeeld zijn. Zeker op Twitter.