De invloed van emoji 😊 op onze taal ✍🏻 en communicatie 🗣️

Kunnen we het inzetten van emoji als universele taal zien? En neemt onze kennis van taal niet juist af door ze veelvuldig te gebruiken? Over hoe emoji zijn ontstaan en hoe we ze gebruiken, lees je alles in dit artikel.

Mijn eerste mobiele telefoon was een Nokia 3310. Je kon er mee bellen en sms’en, meer opties waren er niet. Op internet kon je een ringtone opzoeken die je dan vervolgens met behulp van enen en nullen kon ‘coderen’ in je telefoon. In dat grijze schermpje met zwarte letters waar verder weinig kleuren of symbolen in te bekennen waren.

Hoe anders is het nu? Sinds de opkomst van de smartphone kunnen we elk nummer instellen als beltoon. En we hebben niet alleen het alfabet om ons uit te drukken, maar ook talloze emoji. Emoji versterken elk bericht dat we willen overdragen. Hoe zijn ze in ons leven gekomen? En welke invloed hebben ze op onze manier van communiceren? Dat lees je in ‘Het zonder-woordenboek’ (affiliate) van Lilian Stolk.

Van smiley naar emoticon en emoji

Nog voordat mobiele telefoons überhaupt hun intrede deden, kenden we de smiley al. De smiley is een gele cirkel met twee puntjes als ogen en een boog als glimlachende mond. De smiley werd in 1963 ontworpen. Dit was in opdracht van een verzekeringmaatschappij die na een fusie wilde dat het personeel blij was op kantoor en dat uitstraalde naar klanten. We zien de smiley nog steeds terug in gekleurde snoepjes en als graadmeter in tevredenheidsonderzoeken.

De smiley werd begin jaren tachtig op ARPANET, de voorloper van het internet, digitaal gemaakt door met leestekens een gezichtsuitdrukking na te bootsen zoals :-), aldus Stolk. Deze emoticons, een samenvoeging van de woorden emotion en icon, werden gebruikt om misverstanden in de digitale communicatie te voorkomen. Zo kon je duidelijk maken dat een bericht bijvoorbeeld als grapje was bedoeld.

Sinds de intrede van de emoji neemt het gebruik van emoticons af. Emoji zijn grafische gezichten en pictogrammen die niet alleen duiding aan een bericht geven, maar de inhoud van het bericht ook aan kunnen vullen. In het Japans betekent e ‘beeld’ en moji ‘karakter’. Emoji betekent dus letterlijk ‘beeldkarakter’. Bekende emoji zijn Pile of Poo 💩 en Tears of Joy 😂.

Ontstaan van emoji

Terwijl wij nog bezig waren om met behulp van leestekens symbolen te creëren in onze mobiele telefoons, werden emoji in 1999 al bedacht in Japan. De Japanse computeringenieur Shigetaka Kurita ontwikkelde de symbolen voor het eerste mobiele internetplatform: i-mode.

Aan de basis van emoji ligt manga. Dit is een Japanse stripverhaalvorm met simpele karakters die gevormd worden door dikke lijnen, ronde hoofden en grote ogen. De druppel speelt een belangrijke rol in Manga.

• Uit de ogen: verdriet of geluk 😢
• Op het voorhoofd: zweet 😅
• Uit de neus: slaperigheid 😪

Deze ‘druppelgrammatica’ kent zijn oorsprong in een oud Japans volksgeloof. Zonder kennis van deze Japanse traditie kunnen sommige emoji totaal verkeerd begrepen worden. Het is dan ook niet verwonderlijk dat een derde van de gebruikers boven de 40 jaar ze links laat liggen uit angst om ze verkeerd te gebruiken. Tieners hebben daar absoluut geen last van. Zij uiten zich juist makkelijker via emoji.

Het feit dat we buiten Japan nu ook emoji kunnen gebruiken, is vooral voortgekomen uit commercieel belang. Emoji werden erg populair in Japan. Grote Amerikaanse bedrijven zoals Apple en Google wilden hun producten in Japan succesvol in de markt zetten. Het probleem was dat je op hun producten geen emoji kon gebruiken. Volgens Stolk overtuigden ze directeur Mark Davis van het Unicode Consortium, de organisatie die talen digitaliseert en beheert, om ook emoji te coderen zodat elk apparaat of taal de karakters zou begrijpen. 

Gebruik van emoji

Emoji worden net als emoticons gebruikt om misverstanden in digitale communicatie te voorkomen. Hiermee kun je iets nuanceren, onderstrepen of ergens op reageren. Ze zijn inmiddels zo ingeburgerd in onze vluchtige communicatievormen dat we er nauwelijks meer bij stilstaan dat we ze gebruiken.

Als je een face-to-facegesprek voert, gebruik je ook non-verbale communicatie. Denk aan handgebaren, blikken, een knik, een glimlach. Hiermee houd je een gesprek op gang en geef je duiding aan je woorden. In een digitaal gesprek vervang je die non-verbale communicatie door emoji. We hebben de link met het echte leven wel nodig om te begrijpen hoe de digitale gezichtjes en symbolen geïnterpreteerd moeten worden. En om te weten dat er soms een diepere of andere betekenis aan vastzit.

Creatievere manier van taal gebruiken

Zelf gebruik ik het woord ‘top’ vaak als antwoord. Maar dat vervang ik ook regelmatig door 🔝of 🏔.. Het laatste symbool toont een berg waarvan de top bedekt is met sneeuw. Dat is ook echt de betekenis van de emoji, maar ik geef er mijn eigen betekenis aan die ook mijn vrienden inmiddels snappen.

Gebruik ik die symbolen omdat ik lui of ongeïnteresseerd ben? Nee, want het woord ‘top’ intypen zou sneller gaan dan het symbool opzoeken. Maar een emoji is een welkome afwisseling van alleen maar tekst. En soms moet je even nadenken om de betekenis te begrijpen. Het is juist een creatievere manier van taal gebruiken. Volgens Stolk is dat een belangrijk deel van de aantrekkingskracht van emoji.

Universeel

Met name rond de Eerste en Tweede Wereldoorlog zijn er, zonder succes, veel pogingen gedaan om een universele taal te ontwikkelen. Volgens Stolk kunnen we emoji zien als de eerste taalvorm die voor de hele wereld even toegankelijk is. Emoji zijn immers op alle apparaten beschikbaar en kunnen op dezelfde manier worden gebruikt.

Op veel internationale platforms, maar ook op social media, vormen symbolen de brug tussen verschillende talen. Taal speelt op Facebook en Twitter nog de hoofdrol, waardoor accounts die in een andere taal communiceren lastig te begrijpen zijn. Op Instagram, waar beeld de hoofdrol speelt, wordt de taalbarrière weggehaald. Beeld begrijpt iedereen en met behulp van emoji, die universeel begrepen worden, kun je reageren. Het is dan ook niet gek dat de helft van de reacties op Instagram alleen uit emoji bestaat. 

Om dit universele gebruik te bevorderen, is het wel van belang dat ze in elke set up met dezelfde intentie ontworpen worden. Grote partijen zoals Google, Apple, Samsung en Microsoft ontwerpen allemaal hun eigen emoji op basis van het ontwerp en de beschrijving van Unicode. Apple wijzigde de pistool naar een waterpistool als verzet tegen het gebruik van geweld, maar de andere partijen deden dat niet. Een uitnodiging voor een waterpistolengevecht kan dan heel verkeerd overkomen.

Niet alleen interpretatie, ook ervaring en cultuur heeft zijn invloed op hoe emoji gebruikt wordt. Als wij het middelvinger-symbool willen gebruiken, gebruiken we de emoji waarbij de middelvinger omhoog wijst, maar in Marokko moet de middelvinger naar beneden wijzen om dezelfde betekenis uit te beelden.

Emoji zijn al veel universeler dan een gesproken taal zoals Engels, maar een echt internationale universele beeldtaal lijkt door culturele verschillen (nog) niet haalbaar.

De invloed op onze taal

Je kunt jezelf niet alleen met emoji uitdrukken omdat abstracte begrippen zoals ‘vertrouwen’ en ‘motivatie’ niet uit te beelden zijn. Ze vormen dus geen op zichzelf staande taal. In digitale communicatie zijn we wel minder afhankelijk van alleen schrift. We gaan daardoor steeds meer communiceren zoals we denken: in beeld. Door het alfabet (tekst) en emoji (beeld) te combineren ontstaat en een soort hybride schrift.

Emoji als bewijs in de rechtbank

Dat emoji echt onderdeel van onze communicatie zijn geworden, blijkt onder andere uit het feit dat emoji al doorgedrongen zijn tot de rechtszaal. Waar rechters steeds vaker moeten beoordelen in hoeverre de symbolen als bewijs gebruikt kunnen worden. Woorden zijn niet altijd eenvoudig te interpreteren, dubbelzinnige emoji al helemaal niet en advocaten maken daar handig gebruik van.

Moeten we vrezen voor ons taalgebruik en kennis van taal door de opkomst van beeldtaal? Stolk beschrijft dat de Amerikaanse Linguïst Andrea Lunsford hier onderzoek naar gedaan heeft waaruit blijkt dat onze kennis van taal door het gebruik van emoji niet afneemt en dat ons brein van alle afkortingen die we tegenwoordig in onze communicatie gebruiken nog steeds de volledige woorden kan maken. Jongeren blijken zelfs steeds meer te schrijven en hun schrijfstijl moeiteloos aan te passen aan hun doelgroep en het doel.

En eigenlijk is dit ook niet verwonderlijk. Als je met je vader of opa praat, gebruik je ook andere woorden dan wanneer je met vrienden of collega’s in gesprek bent. Net zoals we ons in gesproken taal makkelijk aanpassen, doen we dat ook in geschreven taal. 

What’s next?

Dat emoji een enorme invloed op onze manier van communiceren hebben, is een ding dat zeker is. We worden er niet dommer van, ze helpen met name jongeren juist zich nog beter uit te drukken. Door apps als Snapchat en Instagram volgen de ontwikkelingen op het gebruik van emoji zich in hoog tempo op.

In Japan zijn ze al weer een stap verder door stickers te gebruiken die je zelf kunt ontwerpen. Daarin wordt niet alleen beeld, maar ook tekst gebruikt en je kunt zelf bepalen waar je ze plaatst (in plaats van alleen maar in een tekstregel zoals emoji). Al deze ontwikkelingen zullen in de toekomst ook ongetwijfeld van invloed zijn op onze communicatie. Hoe, dat kunnen we alleen maar afwachten.

Leuke weetjes

• De meest gebruikte is de Tears of Joy 😂. Je kunt op emojitracker.com realtime zien hoe vaak verschillende emoji op Twitter gebruikt zijn.
• 17 juli is World Emoji Day. Deze datum is gekozen omdat dit de datum is die op de kalender-emoji van onder andere Apple en Google te zien is 📅.
• Bij Apple hebben ze de poep-emoji 💩 gebruikt als toefje voor het softijsje 🍦 en het flitslicht van de camera 📸 is een verkleinde versie van de botsing-emoji 💥.
• Als iemand een emoji gebruikt die door jouw device niet herkend wordt, krijg je een wit vierkantje te zien. Dit vierkantje heet een ‘tofu’.
• Emoji worden vooral gebruikt voor het uiten van positieve emoties. Er zijn er meer voor positieve gevoelens, terwijl er meer woorden voor negatieve emoties zijn.

Gebruik jij Tears of Joy ook het meest of heb jij een andere favoriet?

Over het boek

Titel: Het zonder woorden-boek, Waarom we steeds meer zeggen met emoji
Auteur: Lilian Stolk
Uitgever: Maven Publishing
Jaar: 2018
EAN-nummer: 9789492493422
Mediatype: boek, 248 bladzijdes
Prijs: € 19,50
Bestellen: via Managementboek (aff.)

Headerafbeelding door Lidya Nada via Unsplash