Kleuren en karakters: stel het ultieme team samen

Erger jij je dood aan die collega die constant het hoogste woord heeft? Of juist aan die types die alleen maar observeren en nauwelijks iets zeggen? Waarom heeft de één genoeg aan een half woord en lijkt de ander het maar niet te willen begrijpen? Een veelgebruikte methode die inzicht geeft in gedrag, is de indeling van gedragsstijlen met kleuren: de IPU-profielanalyse of DISC-methode.

Ons eigen gedrag vinden we volkomen logisch. Toch kan het gedrag van een ander verbazing, onbegrip of zelfs irritatie opwekken. In zijn boek Omringd door idioten (affiliate) geeft Thomas Erikson tips om de DISC-kleurenmethode toe te passen, zodat je beter leert communiceren met collega’s, vrienden en familie. DISC staat voor Dominant (rood), Inspirerend (geel), Stabiliteit (groen) en Correct (of Consciëntieus, blauw).

De ontvanger bepaalt

In alle communicatie is de ontvanger bepalend, legt Erikson uit. We hebben allemaal onze referentiekaders, vooroordelen en vooropgezette ideeën. Die filteren alles wat we horen. Wat uiteindelijk overblijft als je iets tegen iemand hebt gezegd, is de opgevatte boodschap. Je kunt niets veranderen aan de manier waarop de ontvanger functioneert. Door je aan te passen aan de manier waarop andere mensen behandeld willen worden, maak je je communicatie effectiever. De ontvanger kan zijn energie besteden aan het begrijpen en hoeft niet bewust of onbewust op jouw manier van communiceren te reageren.

Een andere bekende methode om persoonlijkheidstypes in te delen is het MBTI-model (Myers-Briggs Type Indicator). Van origine beschrijft dit model 16 verschillende persoonlijkheden. Romy Woldring en Eddy Lindeboom vertellen hoe je jouw activiteiten op het gebied van Google AdWords en conversieoptimalisatie kunt inrichten om de dialoog met bezoekers te verbeteren. Hiervoor hanteren ze een model met 4 kwadranten, waarbij ze bezoekers indelen in 4 basistypes: de competitieve bezoeker, de spontane bezoeker, de methodische bezoeker en de humane bezoeker. Het MBTI-model biedt – evenals de DISC-methode – kansen om gepersonaliseerde content te maken.

We zijn geen Excelsheets

Tegelijkertijd waarschuwt Erikson: mensen zijn geen Excelsheets. We zitten te ingewikkeld in elkaar om volledig beschreven te kunnen worden. Maar wie de basisprincipes van menselijke communicatie begrijpt, kan de grootste blunders vermijden.

De 4 kleuren van de DISC-methode in het kort

Rode mensen

Rode mensen nemen graag de leiding en lopen voorop. Ze zijn ambitieus, daadkrachtig, direct en ongeduldig. Stilzitten is tijdverspilling, het zijn gestreste prestatiewonderen. Ze luisteren alleen als het hen iets oplevert, komen snel tot de kern en houden van uitdagingen. Voorbeelden die Erikson noemt zijn Barack Obama, Moeder Theresa en uit eigen land: Louis van Gaal. Zijn uitspraak ‘Ben ik nou degene die zo slim is, of ben jij zo dom?’ is kenmerkend.

Gele mensen

Gele mensen zijn de creatieve fuifnummers. Ze hebben een onbegrensd optimisme en enthousiasme. In feite is niets een probleem, ze laten zich niet snel ontmoedigen. Ze denken ook snel en graag buiten de kaders. En ze verstaan de kunst om mensen met behulp van taal aan hun kant te krijgen – maar luisteren zelf slecht. Personen met gele eigenschappen zijn volgens het boek bijvoorbeeld Paul de Leeuw of Jan Versteegh.

Blauwe mensen

Blauwe mensen zijn perfectionistische Excel-fanaten. Ze gaan grondig en methodisch te werk en zijn zeer georganiseerd. Ze zien de fouten en de risico’s – en zullen daar ook, als iedereen is uitgeraasd en vaak pas als je erom vraagt, rustig op wijzen. Wat een blauw persoon zegt klopt meestal. Feiten en details, daar draait het om. Bekende blauwe personen zijn de tennissers Björn Borg en Richard Krajicek, aldus Erikson.

Groene mensen

Groene personen zijn het gewoonst: eigenlijk zijn zij een doorsnee van de andere kleuren. Zij bieden dan ook een goed tegenwicht tegen de andere extreme persoonlijkheden: ze kunnen gele mensen kalmeren en blauwe ontdooien. Ze zijn behulpzaam, evenwichtig, stabiel en echte teamspelers. Ze houden van voorspelbaarheid, luisteren van nature en vermijden conflicten. Alleen bij het koffieapparaat, als de persoon in kwestie niet in de buurt is, hoor je wat ze ergens van vinden. Als Nederlandse voorbeelden noemt de auteur Lieke Martens en Tom Dumoulin.

Hokjesdenken

Sommigen keren zich tegen het idee om mensen in verschillende persoonlijkheidstypes in te delen. Toch doet de meerderheid het, volgens Erikson. We nemen allemaal onze onderlinge verschillen waar. Volgens hem kan het positief uitpakken om dat te benadrukken, als het maar op de juiste manier gebeurt.

Als je de gedragsstijl, en communicatiewijze, van een ander kent en begrijpt, kun je beter inschatten hoe die persoon in bepaalde situaties zal reageren. Dit inzicht vergroot je vermogen om echt verbinding te maken enorm. Erikson besteedt een apart hoofdstuk aan hoe je je gedrag kunt aanpassen aan dat van een ander. Hij laat zien wat elke kleur van je verwacht en met welk gedrag je de beste resultaten bereikt.

Groepsdynamiek

In de ideale wereld bestaat een groep uit alle kleuren, om zo de best mogelijke dynamiek te creëren. De gele komt met een nieuw idee, de rode neemt het besluit, de groene voert het uit en de blauwe zorgt voor kwaliteitsborging. Maar zo is het meestal niet, waarschuwt Erikson. Veel mensen zitten op de verkeerde stoel: ze hebben niet de juiste eigenschappen die hun baan vereist.

Ook recruiters zouden vaker succesvolle matches bereiken door gebruik te maken van de DISC-methodiek. Wat voor ‘kleur’ persoon heeft het team nodig om succesvoller te worden in het bereiken van team- en organisatiedoelen? Het begint al bij het opstellen van de vacaturetekst, maar ook selectiegesprekken zijn effectiever als je aansluit op de communicatiestijl van je kandidaat.

Een mens heeft meerdere kleuren in zich

Wat mij ergerde aan het boek, is dat Erikson het vooral heeft over rode, gele, groene of blauwe personen (of gedrag waar een bepaalde kleur aan gehangen kan worden). Toegegeven, er zijn mensen die sterk een bepaalde kleur uitstralen, zoals Van Gaal. Maar uit andere (online) publicaties blijkt dat de meeste mensen een combinatie van meerdere kleuren zijn. Zo meldt professioneel coach en DISC-trainer Patrick Schriel, dat we alle stijlen in ons hebben. De combinatie hiervan bepaalt onze eigen persoonlijke stijl. Wel heeft iedereen een voorkeursstijl. Zijn de omstandigheden gunstig? Dan passen we ons gedrag aan op basis van de rol die we vervullen. Zijn de omstandigheden niet optimaal? Dan zijn we geneigd om onbewust te reageren volgens onze primaire stijl.

Kracht van een team zit in de diversiteit

Wat kunnen we leren van dit boek? Het helpt je om (primair) menselijk gedrag beter te leren begrijpen en geeft inzicht in waarom sommige combinaties werken, en andere combinaties veel meer een uitdaging zijn. Zeker als je beseft dat mensen een voorkeursstijl hebben, is het zaak om te zorgen dat je hen op de juiste manier benadert en inzet. Als je daarin slaagt, zal je het beste uit je collega’s (en jezelf) kunnen halen. De kracht van een team zit in de diversiteit: elke stijl heeft zijn waarde. Zorg dus altijd voor een paar idioten om je heen!

Over het boek

Titel: Omringd door idioten
Auteur: Thomas Erikson
Uitgever: Harper Collins
Jaar: 2018
ISBN: 978-94-027-0144-9
Mediatype: Boek, 320 bladzijdes
Prijs: € 20 euro
Bestellen: via Managementboek (affiliate)