Val op met video: realiteit is de nieuwe kwaliteit

De komende jaren neemt de groei van video enorm toe. Om op te vallen in de ‘contentshock’ die op ons af komt, zijn twee videotrends belangrijk: zelf filmen met je smartphone en interactie in je video. In tijden van nepnieuws is het belangrijk dat je geloofwaardig bent en als kijker zelf de regie kunt nemen.

De tijd dat je als kijker alles gelooft wat je ziet, is allang voorbij. Realiteit is de nieuwe kwaliteit. Daarom kijkt het publiek graag naar vlogs met gewone mensen, gefilmd met de smartphone. Ook de populariteit van interactieve video’s groeit. Het geeft kijkers het gevoel dat ze zelf de verhaallijn mogen bepalen. Toch houden grote organisaties achter de schermen de touwtjes nog wel zelf in handen. Bij het congres ‘De kracht van beeld’ van de communicatieprofessionals van Logeion, vertellen sprekers hoe:

• Albert Heijn met vlogs, gefilmd door jongeren zelf, leeftijdgenoten werft voor bijbaantjes
• De Onderzoeksraad voor Veiligheid al vlak na een ramp zoals MH17, begint met nadenken over de inzet van beeld
• Medewerkers van het UMC Utrecht steeds vaker filmen met de smartphone en daarmee het televisienieuws halen
• Dankzij interactieve video het aantal telefoontjes naar de Belastingdienst en Vliegtickets.nl enorm is gedaald
• Uit onderzoek van de NOS blijkt dat de nieuwsbehoefte van de consument verder gaat dan beleven en emotie alleen

Vloggende medewerkers

Verhalen die zijn gefilmd met de smartphone worden geloofwaardiger gevonden. In tijden van nepnieuws willen mensen echte verhalen zien. Dat vloggende medewerkers een contenttrend zijn, schreef Kirsten Jassies eerder ook al.

Dat het echt moet zijn geldt voor iedereen, maar nog meer voor jongeren. Daarom is Albert Heijn op zoek gegaan naar vloggers onder het eigen personeel.

Nu het aantal jongeren afneemt, verwacht Albert Heijn een tekort aan vakkenvullers en caissières. Dat valt niet mee. Jongeren zijn lastig te bereiken: van volwassenen nemen ze niets aan en ze zijn mediawijs genoeg om reclames op social te omzeilen. De enige die ze serieus nemen zijn leeftijdgenoten. Daarom vervullen eigen medewerkers de hoofdrol.

André Freyssen van VideoAgency, die dit concept samen met Albert Heijn heeft ontwikkeld, vertelt waarom het zo belangrijk is eigen medewerkers in te zetten: “Wij vinden dat je met eigen personeel in de hoofdrol de authenticiteit en daarmee de relevantie, enorm vergroot. Hierdoor worden de filmpjes geen megafoon van Albert Heijn.”

Maak je eigen redactie

De hoofdpersonen worden inhoudelijk dan ook vroeg in het proces betrokken. Albert Heijn wil dat de onderwerpen door de vloggers zelf, vanaf de werkvloer worden aangedragen. In een redactievergadering bedenken ze samen de onderwerpen. De manier van werken lijkt op die van televisieredacties:

1. Redactievergaderingen met vloggers
2. Brainstorm
3. Research en planning
4. Opnames en montage
5. Eindredactie
6. Plaatsen en meten
7. Evalueren en coachen

Opvallend hierbij is dat de eindmontage in handen van professionals blijft, waardoor de filmpjes er strak en flitsend uitzien. Door voor echte personages te kiezen, scoren ze hoger op geloofwaardigheid dan in een volledig geregisseerde corporate movie. Maar honderd procent authentiek (dus de jongeren naast filmen ook zelf laten monteren) gaat blijkbaar nog een brug te ver. Freyssen: “Wij kiezen in het eindproces wel voor onze professionals, omdat die hierin zijn opgeleid en beter en sneller inhoudelijke keuzes kunnen maken.” Met andere woorden: de basis is authentiek, maar in de uiteindelijke verwerking van het ruwe materiaal gebeurt door professionals. Freyssen: “Het blijft tenslotte wel een vak.”

Ook interactieve video speelt bij Albert Heijn een steeds grotere rol, vertelt Freyssen tijdens ‘De kracht van beeld’:

De kijker beslist zelf in interactieve video

Video’s waarin mensen zelf door kunnen klikken, geven ze het gevoel dat ze zelf de verhaallijn bepalen. Kijkers zijn actief in het verhaal betrokken en klikken sneller door dan weg. Vooral in organisaties waar veel dezelfde telefoontjes binnen komen werkt dit goed. Volgens Tom Ruijgrok, van online videoplatform  Blue Billywig, wordt het aantal telefoontjes na inzet van interactieve video tot 20 procent verminderd.

Natuurlijk bepaalt de kijker het niet helemaal zelf. De video biedt een beperkt aantal opties: de kijker ziet alleen wat voor hem op dat moment relevant is. Ook hier neemt de organisatie zelf de regie, want die bepaalt wat relevant is.

Nieuwsbehoefte van de consument

Dat kijkers en lezers het waarderen als ze zelf invloed hebben op wat ze willen bekijken, blijkt ook uit de veelgeprezen specials van de NOS-redactie. Kijkers kunnen dan meer zelf kiezen of ze audio willen beluisteren, tekst willen lezen of video willen kijken.

Media-expert Maike Olij heeft bij de NOS onderzoek gedaan naar de nieuwsbehoefte van de consument. En wat blijkt? Het veelgehoorde argument dat de consument vooral geraakt wil worden en wil beleven, is te makkelijk.

De moderne nieuwsconsument wil:

• Bijblijven met de traditionele nieuwsjournalistiek
• Informatie kunnen toepassen, stap ik wel of niet in de bitcoin?
• Een mening vormen op basis van onafhankelijke bronnen
• Beleven door geraakt te worden met emotie, een VR-bril of goed nieuws

De kijker wil dus serieus genomen worden met echte verhalen uit betrouwbare bronnen. Natuurlijk speelt emotie een rol, maar dat is niet het enige.

De vraag is alleen: hoe echt mag het zijn?

• De hoofdpersonen moeten van de eigen werkvloer komen
• De onderwerpen waarover ze praten geloofwaardig
• Stabiele shots en een snelle montage verhogen de kijkbaarheid

Conclusie: zet je eigen personeel in de hoofdrol, laat hen mee beslissen over de inhoud, maar zorg wel dat de filmpjes er goed uit zien. Door dit uit te besteden aan professionals of ze een training ‘Filmen en monteren met smartphone’ te geven krijgt je video een professionele boost. Niemand kijkt graag naar wiebelige shots of angstig in de camera kijkende mensen. Dat vinden we irritant of zielig en in ieder geval niet geloofwaardig.

Zelf de regie houden over nieuwsverhalen

De verhalen van de Onderzoeksraad voor Veiligheid zijn altijd echt. De Raad doet onafhankelijk onderzoek naar grote rampen als MH17, de ingestorte brug in Alphen aan den Rijn en het mortierongeluk in Mali, waarbij twee militairen omkwamen. Als het onderzoek klaar is wordt bij de presentatie altijd met beeld gewerkt om te begrijpen wat er precies is gebeurd. Hoofd communicatie Wim van der Weegen vertelt op het congres hoe ze dit aanpakken. Beeld speelde een grote rol bij de presentatie over het onderzoek naar MH17.

De Onderzoeksraad houdt hiermee zelf de regie over de communicatie en is daarmee vaak de opening van het NOS Journaal. Logisch, want de nieuwswaarde is altijd hoog. Van der Weegen: “Een indringend beeld vergeet je nooit.”

Ook het UMC Utrecht Hersencentrum kiest er steeds vaker voor zelf het eigen nieuws te filmen, al dan niet met smartphone. Hun eigen opnames over het plaatsen van een 3D-schedel haalden de wereldpers, maar ook klein nieuws kan interessant zijn voor regionale media.

Rick Hunink, van Videonieuwsbericht, monteert het eigen nieuws van veel grote organisaties. Voor kleinere organisaties zijn er trainingen om in een dag beter te leren filmen en monteren met smartphone door slimme apps te gebruiken. Hunink vindt het een voordeel dat je zo zelf de controle houdt over de boodschap en je filmpje er beter uit ziet. Zowel NOS als RTL nemen hun beelden regelmatig over.

Een ander voorbeeld: een video gemaakt voor NS is op de site van RTL Nieuws overgenomen, ook hier met bronvermelding.

Realiteit is de nieuwe kwaliteit

Het is begrijpelijk dat organisaties zelf de regie willen houden. Toch heb ik er als mobiel journalist wel moeite mee dat een basisprincipe als onafhankelijke berichtgeving onder druk komt te staan. Kijkers moeten weten wie de beelden heeft gemaakt en welk belang dat dient. Journalisten op nieuwsredacties zullen dus altijd de bron willen vermelden. Wees hier als bedrijf dus ook eerlijk over.

Wat dat betreft is mijn vertrouwen in de jonge generatie groot. De millennials en de digital natives van generatie Z hebben feilloos in de gaten of ze gemanipuleerd worden. De mobiele journalisten Sumaiya en Yusuf Omar reizen de wereld over om te vertellen dat realiteit de nieuwe kwaliteit is. Daarmee bedoelen ze dat een verhaal er niet perfect uit hoeft te zien, als het maar echt is. Met Hashtag our Stories geven ze communities in opkomende landen, die zelden het nieuws halen, een stem.

Geloofwaardigheid gaat verschil maken

Het is een journalistiek basisprincipe: de waarheid achterhalen. Zeker nu nepnieuws zo’n vlucht lijkt te nemen wordt het alleen maar belangrijker geloofwaardig te zijn. Wie of wat de afzender ook is. Een verhaal moet kloppen, echt zijn. Niet voor niets laten organisaties beetje bij beetje de controle los. Omdat het publiek erom vraagt. Omdat het publiek serieus genomen wil worden. Vertel verhalen die niet perfect zijn, omdat niemand perfect is. Met geloofwaardigheid ga je het verschil maken en het publiek aan je binden.

Benieuwd naar jullie mening en ervaringen hierover. Worden er al genoeg geloofwaardige verhalen gemaakt, of moeten bedrijven altijd de controle blijven houden?

En als toetje dan ook een videoverslag gefilmd met de smartphone door medewerkers van Logeion, gemonteerd door… De professionals van Videonieuwsbericht.