Moeten roofdieren Facebook & Amazon hun prooi laten leven?

Column – Het begon met die clean sweep op de eerste dag van de winterspelen. Iedereen was tevreden en heel erg blij. De koning danst op de tribunes, de minister-president klapt en lacht, in de studio wordt gesproken over wereldprestatie, de minister van Buitenlandse Zaken gaat hallucineren en moet even later aftreden, alles ademt grote tevredenheid.

De clean sweep bij de dames, 3000 meter. Favoriet Antoinette de Jong won ‘slechts’ brons, titelverdedigster Irene Wüst het zilver en Carlijn Achtereekte, een 28-jarige debutant uit Lettele (bij Deventer) pakte het goud.

Nogmaals, een prachtresultaat. Maar, zo vroegen ook de Noren zich af na de clean sweep op de skiathlon, is het verstandig? Bedreig je het olympische karakter van je sport door bij herhaling met zoveel overmacht te winnen? Is er nog genoeg uitdaging voor de tegenstanders? Nederlandse dames kunnen op onvergelijkbaar hoog niveau trainen met Nederlandse mannen. Alles wat Nederlands is brengt elkaar op een hoger niveau. Daar kan geen buitenland tegen op.

Predator-prey of winner-take-all?

Een toelichting.

Predator-prey gaat over het roofdier en zijn prooi. Een roofdier eet zijn prooi. Als er veel prooi is, gaat het goed met de roofdieren. Maar als er weinig prooi is, zullen de roofdieren uitsterven. En als er weinig roofdieren zijn, gaat het weer goed met de prooien. Zo houden de twee elkaar in evenwicht (volgens de Lotka-Volterra-vergelijking).

Zie de grafiek, de blauwe lijn is de prooi. De rode lijn is het roofdier.

Er zullen prooien moeten zijn om het roofdier in leven te houden. En dus moeten we als de wiedeweerga schaatsers gaan exporteren naar andere landen. Het was een gouden zet om Ted-Jan Bloemen naar Canada te laten gaan. Bob de Jong is coach van Zuid-Korea. Koen Verweij traint met de Russische schaatsers. Johan de Wit trainde de Japanse dames die in de finale-achtervolging de Nederlanders versloegen. Allemaal heel verstandig. Voed je prooi. Het goede nieuws bijvoorbeeld: geen Nederlander te bekennen op het podium van de 500 meter sprint bij de mannen. Dat was vier jaar geleden anders: toen stonden er drie Oranje-mannen op het podium in Sotsji.

De kern van predator-prey: een roofdier moet altijd ruimte laten voor zijn prooi. In een groter verband geldt dit ook voor een grotere kringloop, bijvoorbeeld een eenvoudige voedselkringloop. Plant – muis – wezel – buizerd – aaseter – bacterie – plant et cetera. Haal je uit deze keten een schakel weg, dan komt de hele keten in gevaar.

Winner take all

En nu Winner take all. In een ‘winner-take-all-market’ pakt een dienst of product dat maar een beetje beter is dan haar concurrenten, een disproportioneel groot aandeel in de markt. Het heeft alles te maken met het netwerk-effect. Je gaat appen omdat bijna iedereen met een smartphone WhatsApp heeft. Je gebruikt Facebook omdat bijna iedereen bereikbaar is op Facebook. Als een speler in een markt eenmaal een bepaald marktaandeel heeft, is het nauwelijks interessant voor een concurrent om tot diezelfde markt toe te treden.

De vraag nu is de volgende.

Moet – bijvoorbeeld – Facebook een prooi in leven laten om zelf te kunnen overleven?  

De prooien van Facebook

Een paar voorbeelden.

In 2010 verwierf Facebook alle intellectuele eigendommen en patenten van haar voorganger concurrent Friendster. 40 miljoen dollar werd betaald.

In 2012 kocht Facebook Instagram. Slechts 1 miljard dollar.

Toen was er aandacht voor virtual reality. Dus werd in 2014 Oculus ingebed, 2 miljard dollar. Mooi bedrag voor een brilletje. In 2015 werd 60 miljoen neergeteld voor het Israëlische Pebbles, een startup gespecialiseerd in het volgen van menselijke handbewegingen en virtual reality. En, bijna vergeten, tussendoor werd voor 19 miljard WhatsApp verworven.

Het zijn maar getallen.

De prooien van Amazon

Dezelfde vraag: moet Amazon prooien in leven laten om zelf te kunnen overleven? Moet Amazon ruimte geven aan lokale of internationale webwinkels? Rupsjenooitgenoeg Amazon eet alle blaadjes op die ook maar in de buurt komen.

Een paar voorbeelden.

Amazon gaat de gezondheidszorg in. De uit-de-pan-rijzende gezondheidskosten in de Verenigde Staten hebben Amazon verleid om – met herverzekeraar Berkshire Hathaway en bankier JPMorgan Chase – gezondheidszorg aan te bieden. In eerste instantie aan het personeel van de drie oprichters. Amazon, Hathaway en JPMorgan hebben gezamenlijk 1,2 miljoen mensen in dienst, toch een aardige start.

Amazon gaat de logistiek in. Onlangs werd bekend dat Amazon met een eigen dienst de pakjes gaat afleveren. Prompt daalden de koersen van Fedex en UPS met 5 procent. Is het een bedreiging voor de logistieke marktspelers? Het zou wel eens mee kunnen vallen, zegt de Washington Post, want die logistieke markt is nog knap ingewikkeld. Saillant detail: de Washington Post is eigendom van Amazon.

Derde voorbeeld van Amazon. Amazon wilde Wish kopen, meldt RTLNieuws. Wish is een e-commerce-app waar je goedkope producten rechtstreeks uit China kunt kopen. Opgericht in 2010. Nu meer waard dan Sears, Macy’s of JC Penny. Rupsje Amazon legde 10 miljard dollar cash op tafel. Nee dank u, zei discounter Wish. Voor straf lanceerde Amazon nu een discount-aanbod met producten van onder de tien dollar die gratis worden thuisgebracht. Kijk hier.

Geldt predator-prey ook voor winner-take-all?

Het zijn maar voorbeelden, van twee bedrijven, Facebook en Amazon.

De vraag is of het predator-preybeginsel ook van toepassing is op de winner-take-allspelers. De bekende Big Five, The Frightful Five, oftewel FAMGA, FAAMG, ofwel het lijstje Facebook-Apple-Amazon-Microsoft-Google.

Anders gezegd: zou Facebook (marktwaarde 500 miljard) er goed aan doen om ruimte te laten of te geven aan spelers die een bedreiging zijn voor de advertentie-inkomsten van Facebook? Zou Amazon (marktwaarde 600 miljard) moeten stimuleren dat concurrenten als eBay, Netflix, Best Buy, Sears en Walmart, Alibaba, Overstock het goed blijven doen?

Blockchain als bedreiging voor Facebook

Andere overweging.

Mag je het sociale netwerk Facebook beschouwen als een lijstjesmaker? Iedere letter loopt via de registers van Facebook tenslotte. Facebook is een enorm sociaal, getrechterd, boekhoudprogramma. Iedere advertentie wordt in de trechterhals verkocht. En zoals we weten is blockchain een bedreiging voor iedere trechter, dus waarom ook niet voor Facebook? Blockchain als grote verstoorder van de markt van online ads. Het geruststellende nieuws: je kunt blockchain niet kopen.

Of, iets heel anders, is de toewijding van de mens de grote bedreiging in de Facebook-kringloop? Zou in de menselijke evolutie geleidelijk het besef komen dat gefragmenteerde aandacht aan erosie onderhevig is, daardoor minder scherp wordt, daardoor afneemt en van karakter verandert?

Predator-prey en winner-take-all. Ze komen elkaar tegen, ze stoten elkaar af. En altijd komt er een evenwicht.