Don’t be evil: Google leest alles mee, is dat ok?

Column – Het lezenswaardige aan het bericht was natuurlijk niet dat ze ermee stoppen. Nee, het was de vanzelfsprekendheid waarmee ze er ooit aan begonnen waren, maar dat zijn we misschien al weer vergeten. Misschien vonden we het wel normaal, vanaf het begin. Ja, natuurlijk, voor niks gaat de zon op.

Google stopt met scannen Gmail

Google kondigde vorige week aan dat gebruikers van Gmail niet meer bang hoeven te zijn dat, als ze het in een mail hebben over de overweging om te verhuizen en een nieuw huis te kopen, er onmiddellijk een hypotheekaanbieder adverteert aan de rechterkant van het scherm. Of dat als je het over je kat hebt, er een advertentie komt over kattenvoer.

Google stopt met iets waarvan iedereen zich afvroeg of je er wel mee hadden mogen beginnen, zo’n dertien jaar geleden. Google leest iedere mail, ieder woord, probeert te begrijpen waarover het gaat en op basis daarvan worden advertenties aangeboden. We hebben het allemaal goed gevonden. Blijkbaar waren we ooit zo blij met een betrouwbare web-based mailtoepassing, dat we de advertenties er bij op de koop toenamen.

Advertenties

Betekent dit dat Google niet meer adverteert in je mails? Uh, nee, dat blijft bestaan. Daar hebben ze je mails niet voor nodig. Google weet toch al alles van je. Miljarden gebruikers gebruiken de zoekfunctie, miljarden gebruikers kijken regelmatig op YouTube. Je hoeft je dus geen enkele zorgen te maken dat je niet gekend wordt. En op basis van je bekende profiel en gedrag krijg je nog steeds gerichte advertenties op je afgevuurd

E-mails lezen

Betekent dit dat Google je mails niet meer leest? Uh, nee, er wordt vrolijk doorgelezen. Woord voor woord. Voor meerdere doelen. Veelal om je te helpen, want laten we vooral niet vergeten dat Google er is om de wereld beter te maken. Don’t be evil, immers. Minder phishing mails dus, mails die je doen denken dat je bank dingen van je wil weten. Minder spam ook, ongevraagde mails van dolgelukkige Nigerianen die hun erfenis met je willen delen of reupelwillende Russische vrouwen.

Google blijft je mails dus lezen, maak je geen zorgen. Op je telefoon kun je de meedenkende notificatie krijgen dat je vlucht die je over een paar uur moet nemen vertraagd is. Of dat de afspraak die je net in een mail bevestigde, een conflict oplevert met je agenda.

Laat je je collega meelezen?

Constatering: als je collega over je schouder meekijkt naar een mail die je tikt, kijk je raar op. Als die collega je dan ook nog eens wijst op het maken van een dubbele afspraak in de mail, wordt het ongemakkelijk. Waar bemoei je je mee? Gaat je niet aan! Je hebt wel gelijk, daar niet van, maar ik hoef het niet van jou te horen.

Als diezelfde signalering gedaan wordt door een onzijdig computer-medium, is de intimiteit een stuk minder ongewenst, althans zo wordt het ervaren.

Boete voor Google Shopping

Google leest alles mee. Zo grondig, dat precies geweten wordt dat je op zoek bent naar een product dat in meerdere winkels te koop is. Voordat je in een van die winkels terecht komt, blijf je hangen bij Google, en word je geholpen bij het vergelijken. De eigen prijsvergelijker van Google. Niet geheel onafhankelijk natuurlijk. En ook niet onbevooroordeeld. De ‘onafhankelijke’ gids die voorkeur heeft voor een bepaald aantal winkels, omdat er een mooie fooi in het vooruitzicht wordt gesteld. De EU is nu boos en legt Google een boete van 2,4 miljard euro op. Da’s veel geld.

Google laat niets weten

Google leest alles mee. Ook alle computers van de Russische Fifa-leden die via hun gmail-accounts lieten weten niet ongevoelig te zijn voor attenties in ruil voor hun stem op Qatar. Bewijs het maar, zeggen de Russen, want helaas, alle computers die we in die tijd gebruikten waren geleased en hebben we moeten inleveren. Ja maar, denken wij dan, het is bekend dat veel berichten via Google zijn gelopen, dus daar moet meer geweten worden. Sterker nog, Google weet precies wat er gebeurd is, maar Google laat niets weten.

Wat doe je met de kennis?

Google leest alles mee. Met deze droge constatering is niets mis. De grote vraag is wat je doet met de kennis. Hoe slim is de software, die ervoor verantwoordelijk is om de inhoud van de boodschap te interpreteren? Hoe ver gaan de verworvenheden van de kunstmatige intelligentie, die de stap van lezen naar interpreteren naar begrijpen moet maken?

Het is een algemeen filosofisch vraagstuk. Het verkrijgen en vervolgens hebben van kennis, is één. De vraag hoe je handelt naar aanleiding van de kennis is een tweede. Dat geldt voor Google, het geldt voor Tjeenk Willink, het geldt voor de officier van justitie die kroongetuigen laat betalen voor een verklaring, het geldt voor de paus die meer of minder weet van de handel en wandel van zijn Australische kardinaal George Pell.

Ethiek

En zo kom je uit op de ethiek, een van de onderdelen van de kennisleer. Hoe gaat degene die heel veel weet, om met zijn kennis? In dit verhaal: hoe ethisch is Google? Hoe moet je ‘don’t be evil‘ interpreteren? Kan de eigenaar van kennis zijn eigen ethische normen stellen, of moet hij dat overlaten aan een ander, een soort Eerste Kamer?

De boeteclaim van de EU zal wel uitlopen op een schikking. Is ethiek te schikken?

Eens te meer blijkt: hoe meer we elkaar bereiken via digitale netwerken, hoe groter de behoefte wordt aan ethische en filosofische discipline, die van grote invloed moet zijn op de manier waarop we omgaan met de enorme kennisberg die gebouwd wordt.