Waarom de nieuwe Nokia 3310 slechts een symptoombestrijder is

Column – En daar was ie weer. De Nokia 3310, het oeroude apparaat, de mobiele telefoon zoals de mobiele telefoon ooit bedoeld was. ‘Tele’ betekent ‘ver’, ‘phonè’ betekent ‘geluid’. Met een telefoon kun je dus geluid op afstand overbrengen. Maak er een mobiele telefoon van en je hebt een draagbaar apparaat waarmee je elkaar op afstand kunt spreken. En verder helemaal niets. Oké, een berichtje sturen, vooruit dan maar.

Dat we tegenwoordig een draagbare computer hebben opgetuigd waarmee we kunnen bellen, fotograferen, werken, bestanden delen, stappen tellen, trollen, nepnieuws maken, betalen, auto- en huizensloten openen, films kijken, muziek afspelen… noem alles maar op. Dat we een dergelijk apparaat in de wandelgang nog steeds telefoon, of mobieltje noemen, is een schromelijke onderschatting van wat het ding in werkelijkheid kan.

De nieuwe Nokia 3310

Hoe dan ook, in Barcelona werd tijdens het Mobile World Congres de nieuwe Nokia 3310 gelanceerd, net zoals 17 jaar geleden. Een plastic apparaatje, het kost zo’n vijftig euro, en je kunt er inderdaad mee bellen. En er staat Snake op, het klassieke spelletje. Met een volle accu kun je 22 uur lang bellen. En als je niet te veel doet, ben je er één maand lang mee bereikbaar. Geen Facebook, WhatsApp, Snapchat, touchscreen, 3G, geen Maps. Wel sms natuurlijk, dezelfde sms die telco’s als KPN jarenlang op een snoeperige manier tegen woekertarieven in de markt hielden, daarmee juist de deur voor gratis vervangers als WhatsApp ruim openzettend.

De Nokia 3310 is er dus weer. Het apparaat schijnt in trek te zijn voor ‘erbij’. Een apparaat voor in het weekend, als je even lekker onbereikbaar wil zijn. Of juist een apparaat voor door de week, om te verhinderen dat je ook nog ’s avonds mails van je werkgever leest (”Sorry, meneer de baas, ik heb nog een Nokia 3310”). Een ‘detox’-hulp, zo kon je ergens lezen. Daarmee de impliciete aanname dat de grote broer de smartphone ‘tox’ is, gif. Het retro apparaat als hulpverlener, en we verwelkomen de redder met groot enthousiasme, als je de drukte rond de Nokia-stand in Barcelona moet geloven.

Een plastic apparaatje, het kost zo’n vijftig euro, en je kunt er inderdaad mee bellen. En er staat Snake op, het klassieke spelletje.

Waarom geen app?

We kunnen natuurlijk ook gewoon een app maken, de ‘Nokia3310-look-alike’-app. Fluitje van een cent. Installeer die op je moderne mobiel, en als je ‘m aanzet ziet hij eruit als een Nokia en kun je even helemaal niets anders meer dan bellen, sms’en en lelijke foto’s zoals vroeger maken. Touchscreen is uit, alle apps zijn weg, Siri luistert niet meer, je krijgt de Nokia cijfertoetsjes aangeboden. Wil je de c? Druk dan drie keer op de 1, zo simpel kan het zijn. De app is gratis, wordt gesponsord door de telco’s die de sms-omzet weer zien toenemen. Het downloaden van de app scheelt je de aanschaf van een retro Nokia, en je hoeft ook geen tweede simkaart te hebben.

Een vergelijkbare app wordt overigens al gemaakt voor autorijders. Het wordt aangemoedigd door het ministerie van Infrastructuur en Milieu. Minister Schultz van Haegen-Maas Geesteranus timmert overal langs de snelwegen bordjes van 130 km, laat zich graag vereeuwigen met het bewijs, en constateert gelijktijdig dat het wel link wordt om met die snelheid te gaan Facebooken op je smartphone. “Verbieden is een optie”, zegt ze in het AD. En dus wil ze een functie waarmee het autorijders onderweg onmogelijk wordt gemaakt om de toetsen te bedienen. Handsfree mag wel, een betrouwbare Siri kan ook helpen, maar vingers af van de toetsen. SafeDrivePod is een voorbeeld: de app blokkeert het scherm van de smartphone tijdens het rijden.

We kunnen natuurlijk ook gewoon een app maken, de ‘Nokia3310-look-alike’-app. Fluitje van een cent.

Als kan, dan zal, schreef ik ooit. Als de technologie het mogelijk maakt dat de meest geavanceerde functies in een super klein apparaat als een smartphone kunnen worden gestopt, zal dat ook gebeuren. Maar blijkbaar ervaren sommigen het als een onontkoombaar gif.

Spotify in de wc en Netflix in de badkamer

”Netflix in het torentje”, zei CDA-Buma als wens, mocht hij ooit veel tijd op die locatie gaan doorbrengen. ”Spotify in de wc en Netflix in de badkamer”, adverteert KPN. Tuurlijk. Tijd voor jezelf is net zo link als twitteren terwijl je 130 rijdt.

En straks hebben we Netflix in het torentje en in de badkamer, en straks is overal Spotify in alle wc’s. Sterker nog, mijn Spotify klatert uit de speakers in ruimtes waar ik alleen ben (de wc, de Uber-taxi). En dan komt er een moment waarop de mens beschermd moet worden tegen de voortdurende verleiding van de mogelijkheid om iets te kunnen. Daarom zal die ‘Nokia3310-look-alike’-app ook niet werken. De verleiding om terug te gaan naar de vertrouwde alleskunner-smartphone is veel te dichtbij. Een afkickende junk met een shot in zijn binnenzak is maar heel kort een afkickende junk.

Het zal wel in het innerlijk zitten

De hype in Barcelona rond de introductie van de Nokia zegt misschien wel twee dingen. De top van de smartphone-markt heeft moeite om het verschil te maken. Typerend is een foto in de Guardian waarop te zien is hoe een vertegenwoordiger van Sony de nieuwe Xperia XZ Premium aankondigt. Op de foto is te zien dat een tiental smartphones de smartphone fotografeert. Er verandert niets in het uiterlijk, dan zal het wel in het innerlijk zitten.

Maar, het tweede: de vraag is of we langzamerhand niet in een fase zijn aangekomen waarin mens en apparaat elkaar uitdagen. Dat er een blijkbaar moeilijk definieerbare en niet zo stoere behoefte is in de mens die aangeeft dat er een verzadiging van afleiding is in het brein. Of dat het brein, het gemoed, de mens, ergens het podium gunt aan een stil sluimerend protest. Ray Kurzweil, de technologie-Jehova van de Singularity-beweging zei: “Onze technologie, onze machines maken deel uit van onze menselijkheid. We ontwikkelden ze als verlengstuk van onszelf, en dat is wat ons mensen zo uniek maakt.”

Maar wat ons mensen nog unieker maakt, is dat we in staat zijn om – in tegenstelling tot technologie – te stoppen. Moore’s law heeft er heel lang over gedaan om in de buurt van ons niveau te komen. Maar meneer Moore, voor zover hij nog gelijk heeft, moet vooral niet denken dat we mee kunnen of willen gaan met zijn exponentiële ambities.

De Nokia 3310 is slechts een symptoom

De technologie is druk bezig om de limieten van de menselijke behoeften te testen. Maar dan moet de technologie het ons gunnen om daar zelf ook even over te mogen nadenken.

De Nokia 3310 is een symptoom. Onschuldig misschien, maar het feit dat sommigen hem inzetten als ‘detox-phone’ is veelzeggend.