6 dingen die je nog niet wist over aandacht

Aandacht, iets waar velen van ons (zeker in business) naar op zoek zijn. Een complex onderwerp waar we weinig over weten. Zonde, omdat we aandacht slim kunnen inzetten. In het boek ‘Zo werkt aandacht’ geeft Stefan van der Stigchel uitleg, achtergrond én praktische handvatten voor succes. Plus: een hoop leuke kleine feitjes, waarvan ik graag mijn favorieten met jullie deel!

1. We zien de wereld in vormen en kleuren

Aandacht is een term die moeilijk te kaderen is en waar veel onderzoek naar wordt gedaan. Zelfs de betekenis van aandacht is iets waar nog niet iedereen het over eens is. Waar iedereen het wél over eens is, is dat we leven volgens een visuele blauwdruk. In het dagelijks leven proberen wij continu vormen en kleuren (zogenoemde visuele bouwstenen) te herkennen. We kunnen een rode driehoek onderscheiden van een blauwe cirkel. En gelukkig maar, want zonder dat zouden wij ons waarschijnlijk maar moeizaam redden in deze wereld. Denk eens aan alle verkeersproblemen die we dan zouden hebben…

Everyone knows what attention is. It is the taking possession by the mind in clear and vivid form, of one out of what seem several simultaneously possible objects or trains of thought… It implies withdrawal from some things in order to deal effectively with others. – William James, Principles of Psychology, 1890

2. We volgen de blik van angstige mensen

We volgen eerder de kijkrichting van iemand die angstig kijkt dan iemand die vrolijk kijkt. En de reden hiervoor is logisch, evolutionair gezien. Het is voor ons belangrijk om snel gevaar te kunnen herkennen. Als iemand angstig kijkt zal er wel ergens gevaar zijn, dus daar onze aandacht heen. Zo kunnen we inschatten wat onze reactie zal zijn, met als de meest basale opties fight or flight.

Een ander fun fact: ook politieke voorkeur speelt hierin een rol. Uit onderzoek is gebleken dat mensen met een rechtse voorkeur meer individualistisch zijn en daardoor ook minder de kijkrichting van anderen volgen. Links georiënteerde mensen zijn eerder geneigd de kijkrichting van een ander te volgen.

Je kunt mensen helemaal niet diep in beide ogen kijken. Je zult altijd een oog moeten uitkiezen om naar te kijken. “Ik voel vlinders in mijn buik als ik in één van je ogen kijk” klinkt niet zo romantisch, maar is wel wetenschappelijk accuraat.

3. Waar je kijkt, is niet per se je aandacht

Studies wijzen uit dat er een belangrijk verschil is tussen aandacht en oogbewegingen. Er wordt namelijk vaak gesuggereerd dat je de locatie van aandacht van een persoon kunt weten door naar de oogbewegingen te kijken. Immers, waar het oog op gericht is, zal ook de plek van aandacht zijn. Dit idee klopt niet. We zijn namelijk prima in staat om onze aandacht te verschuiven zonder een oogbeweging te maken. Probeer het maar eens op de volgende netwerkborrel!

4. Verantwoordelijkheid in het verkeer

Slimme aandachtstrucs kunnen het verkeer veiliger maken. Zo is het bewezen dat er minder ongelukken gebeuren als er geen witte streep tussen de twee stroken zit. Dit komt omdat weggebruikers dan de indruk krijgen dat ze de situatie met anderen moeten oplossen en daardoor wordt hun verantwoordelijkheidsgevoel aangesproken. Ditzelfde principe is in meerdere vormen toe te passen: richt straten in als ‘verblijfsruimtes’,  door borden te vervangen door bomen en zet wat bloembakken & bankjes neer. Voilà: veiliger verkeer. Een andere: maak een kruispunt juist minder overzichtelijk, dan zullen mensen hun snelheid verlagen. Of doe zoals de Italianen en zet af en toe een politieauto op een druk kruispunt.

In een relaxte staat krijg je een stuk meer mee van de buitenwereld. Door ontspanning krijgen wij meer aandacht.

5. Informatie-overload is niet enkel slecht

Tussen neus en lippen door heeft Van der Stigchel het in een van de laatste hoofdstukken over de informatie-overload, waar hij een interessante invalshoek geeft. Meer prikkels hoeft niet slecht te zijn. Wellicht worden we juist beter in onze aandacht sturen, doordat we gewend raken aan het negeren van afleidende informatie. Kijk jij bijvoorbeeld nog naar alle banners op websites of heb jij, net als vele anderen, ook bannerblindheid ontwikkeld? En negeer je de linkerpagina’s van de krant of geef je deze net zoveel aandacht als de rechterpagina’s?

6. Aandacht trekken en zorgen dat het blijft hangen

Van der Stigchel geeft graag het voorbeeld van een billboard met vrouwenbillen om dit te verduidelijken. Hierin zit geen enkele visuele blauwdruk die wij herkennen, de kleur en vorm zijn niet opvallender dan bijvoorbeeld een tekst in een verkiezingsslogan. Voor het visuele systeem zijn er zelfs geen vrouwenbillen, totdat de aandacht erheen is gegaan. Toch is dit een krachtige reclame (en op snelwegen zelfs gevaarlijk). Waarom? Omdat we, als we zelf onze aandacht er op hebben gericht, ons moeilijk kunnen losmaken van dit beeld. De aandacht gaat er niet automatisch heen, maar blijft dus wel lang hangen. De les die we hieruit kunnen trekken is dan ook simpel, maar doeltreffend.

Succesvolle communicatie is:

• Op basis van visuele bouwstenen aandacht trekken.
• Zorgen dat de aandacht blijft hangen.

Zou de perfecte reclame dan bestaan uit vrouwenbillen met gekleurde driehoeken ernaast? 😉

Dus, is het boek een aanrader?

Als je geïnteresseerd bent in de wetenschappelijke achtergrond van aandacht én dit gekoppeld wil zien aan concrete praktische voorbeelden, dan is dit boek zeker een aanrader. Het is gevarieerd en staat boordevol sterke voorbeelden en onderzoeken. Ik heb het zelf met plezier gelezen en er een hoop goede anekdotes aan overgehouden. Bijkomend voordeel: van der Stigchel gebruikt een goede dosis humor om het luchtig genoeg te houden, waardoor dit boek ook geschikt is om mee te nemen op vakantie.

Over het boek

Titel: Zo werkt Aandacht
Auteur: Stefan van der Stigchel
Uitgever: Maven Publishing B.V.
Jaar: 2016
ISBN: 978 94 9184 584 0
Mediatype: Boek, 225 bladzijdes
Prijs: 18,50
Bestellen: via Managementboek (aff.)

NB: Dit artikel is gebaseerd op het boek ‘Zo werkt aandacht’, waarin verschillende onderzoeken benoemd worden met de juiste bronnen erbij. Om het artikel leesbaar en concreet te houden zijn enkele nuances weggelaten. Voor de definitieve feiten & bronnen verwijs ik dan ook graag naar het boek. 

Afbeeldingen met dank aan 123RF.