Emotie boven technologie: waarom de roze bril af moet

Column – Voor het eerst is een baby geboren met DNA van drie ouders. Hoe gaan we om met deze nieuwe realiteit? De belangrijkste conclusie is even eenvoudig als lastig te accepteren: technologie is helemaal niets, totdat wij het gebruiken. Niet de techniek zelf, maar onze emoties zijn de sleutel.

Dat klinkt logisch. Toch zijn er maar verdomd weinig mensen die tegenwoordig nog objectief naar technologie kijken. We leven in een tijdperk van geloof in technologie.

Stel jezelf voor de grap maar eens de vraag welke Mark het meeste invloed heeft op jouw leven: Rutte of Zuckerberg?

Het gevaar van technologie

Waar je vroeger de blits maakte als je werkte bij een bank of politieke partij, is nu de populairste beroepskeuze onder jongeren de tech-startup. Het bedrijfsleven omarmt inmiddels massaal big data en social media. En de meest invloedrijke mensen op aarde komen tegenwoordig uit Silicon Valley.

De recente golf aan technologie heeft ons enorm veel gemak, gezondheid en plezier gebracht. Er dreigt echter ook een gevaar. In de wervelstorm van techniek lijken we de menselijke maat soms kwijt te raken. Van de tientallen tracking cookies actief op je telefoon, de massale hacks, de overlast van Airbnb tot de opkomst van de burn-outs; we lijken geen grip op ons technologiegebruik te krijgen.

In de wervelstorm van techniek lijken we de menselijke maat soms kwijt te raken.

Dat komt omdat we iets vergeten zijn: op zichzelf staand betekent technologie helemaal niets. Enkel jouw gebruik bepaalt of het ‘goed’ of ‘slecht’ is. Neem de bijl als voorbeeld. Dat oudere stukje technologie heeft pas relevantie als je haar gebruikt. Zo kun je er oorlog mee voeren. Of hout mee hakken voor het haardvuur. De keuze is aan jou.

Hoe ver kun je gaan?

Vooruitgang is niet tegen te houden. Maar wat is vooruitgang eigenlijk? Heus niet alle vooruitgang is technologisch. Denk maar aan zaken als emancipatie of democratie. Dat komt voort uit wat we voelen en denken, niet uit wat we hebben. Dus ondanks de voortschrijdende technologie, bepalen wij zelf nog altijd wat wenselijk is.

Zo is het ons bijvoorbeeld gelukt om de privacy-killer Google Glass (voorlopig) tegen te houden. Al gebeurt het al vaker bij dieren, DNA-manipulatie van mensen is niet in alle landen toegestaan, mede omdat we de gevolgen nog niet kunnen overzien.

Kunnen een kritische blik en emoties samengaan met technologie?

Toch zijn dit soort kritische momenten nog steeds erg zeldzaam. Dat terwijl technologische discussies barsten van ongefundeerde aannames. Zo zou artificiële intelligentie straks slimmer zijn dan wijzelf. We willen zo graag geloven in deze zogenaamde Singularity dat we vergeten dat deze stelling een geloof is, en geen feit.

We zouden ook 50 procent van alle banen verliezen in de komende twintig jaar, aldus Oxford en Cambridge. De belofte is dat we allerlei mondaine zaken straks laten opknappen door drones en robots. Maar het emotionele aspect van zo’n ontwikkeling wordt door deze bèta georiënteerde wetenschappers volledig overgeslagen. Ondanks dat het technisch gezien al kan, wil je toch niet bediend worden door een robot in de kroeg?

Er kan bovendien een wetenschappelijk feit tegenover worden gezet: 80 tot 90 procent van al onze beslissingen zijn op basis van emotie, aldus Harvard en Nobelprijswinnaar Kahneman. Dat suggereert dat menselijk contact het allerbelangrijkste is in ons werk, waardoor het schrappen van de helft van al onze banen ineens toch wat vergezocht lijkt.

Mijn punt moge duidelijk zijn: wees eens wat objectiever als we praten over technologie.

De opkomst van the outerweb

Dat besef is in toenemende mate belangrijk, omdat ons begrip van technologie ook zo sterk is veranderd. Tegenwoordig kunnen we immers alles op alles aansluiten. Naast de traditionele ‘metalen’ techniek, maken we nu ook connectie met chemische en biologische zaken. Ik noem dat de opkomst van het buitenweb, of the Outerweb.

Dat buitenweb communiceert straks ook met zaken op, rond en in het dierlijke en menselijke lichaam. Er bestaan al op afstand bestuurbare kakkerlakken. En de eerste gevallen van digitale telepathie, waarbij we zelfs in staat zijn om motoriek van andere mensen te sturen, zijn al bekend.

Dit brengt ons uiteindelijk terug op DNA-manipulatie. Ook dit nieuwe technologische veld zal in rap tempo een grote impact ontwikkelen. We kunnen immers nu de heilige graal gaan onderzoeken: sleutelen aan ons eigen lichaam.

De roze bril moet af

Dat is zowel fantastisch als angstaanjagend. In het geval van deze eerste baby, die werd gemanipuleerd om een vreselijke erfelijke ziekte tegen te gaan, zou je kunnen zeggen: de belofte is fantastisch. Maar wat gebeurt er met een baby als we straks het agressie-gen weghalen?

Zet dus een keer die roze bril af. Technologie is emotieloos. Haar makers en gebruikers allemaal mensen. En niets menselijks is ons vreemd. Het zijn enkel onze eigen emoties die ons de goede of verkeerde richting van haar gebruik op kunnen sturen. Laten we dat goed in het achterhoofd houden. Voor als we straks aan bionische baby’s gaan sleutelen.