Filter
ChatGPT Foto aanslag Istanbul: hoax of echt? Tijd voor een Handboek Verificatie
Gisteravond zijn we opgeschrikt door het vreselijke nieuws uit Turkije. Op het vliegveld Atatürk in het Turkse Istanbul zorgen aanslagen voor onschuldige doden en slachtoffers. Diverse twitteraars en nieuwsmedia zorgen dat het drama tot ons komt. Ook Hart van Nederland maakt melding van het nieuws en plaatst onderstaande tweet met foto. Dezelfde foto wordt later onder meer bij Nieuwsuur, Le Huffington Post en op het 10 uur journaal van de NOS getoond.
Met een snelle zoektocht via Google Afbeeldingen ontdekken we al vrij snel dat de foto al eerder is gebruikt op internet. Het is een foto van de aanslagen op vliegveld Zaventem in Brussel. Dit kostte ons nog geen 30 seconden. Mogen we verwachten van de nieuwsmedia dat ze aan verificatie doen? Wij vinden van wel! Waarom? Dat leggen we graag in dit artikel uit, evenals wat we daaraan willen veranderen.
Verkeerde weergave van de werkelijkheid
Social media kunnen de impact van een ongewenste gebeurtenis, zoals een aanslag, versterken. Met behulp van social media kunnen berichten en beelden snel onder een grote groep ontvangers worden verspreid. Mogelijk leidt dit tot verkeerde weergave of zelfs toename van de problematiek en onrust, zo blijkt uit onderzoek. Om te achterhalen of het bericht waar is, moet het daarom worden onderzocht. Voor het omgaan met informatie is het Verification Handbook, een werkzaam handboek. Wij pleiten in dit artikel voor het samenstellen van een Nederlandse versie, te weten het ‘Handboek Verificatie’.
Waarom informatie verifiëren?
Social media gaan over het delen van informatie (Handboek ‘Sociale media veranderen het veiligheidsdomein‘). Deze informatie bestaat uit verschillende vormen: teksten, video’s, foto’s of audiofragmenten. Dit alles gebeurt door iedereen die informatie kan delen in een sociale omgeving, zoals Facebook, Twitter, Instagram of Snapchat. De informatie op social media blijft alleen maar toenemen. Bij het vaststellen en interpreteren in een korte tijdsspanne zijn volgens onderzoekers verschillende problemen en oorzaken te benoemen. Het vaststellen van relevantie en betrouwbaarheid van informatie zijn daarbij twee belangrijke zaken. Dit betekent dat het verifiëren noodzakelijk is.
Belang van betrouwbaarheid online informatie
Er is een simpele reden waarom verificatie niet alleen voor nieuwsmedia, maar ook voor andere organisaties van belang is. Neem de politie als voorbeeld. Bij een potentiële online dreiging is de vraag: ”Is de informatie betrouwbaar, zodat ze kan bepalen of de angel eruit moet worden gehaald of niet?” Wat daarbij ook meespeelt, is verantwoording. Want, als achteraf een gerucht waar blijkt te zijn, dan moet de politie kunnen uitleggen waarom ze al dan niet actie heeft ondernomen. Tussen al die dreigingen op Twitter, Facebook en Instagram kan er altijd eentje zitten waarbij de bedreiger serieus is. Denk maar aan de schietincidenten in Amerika en Noorwegen, waar de daders op internet hun daden al kenbaar maakten. Een dader die in New York twee agenten neerschoot, schreef op Instagram dit bericht: “They Take 1 Of Ours….. Let’s Take 2 of Theirs #ShootThePolice #RIPErivGardner [sic] #RIPMikeBrown This May Be My Final Post,” the account @dontrunup posted, along with a picture of a handgun. “I’m Putting Pigs In A Blanket.”
Of neem het bericht van Geert Wilders tijdens het D66 congres.
Blogger Ritzo ten Cate schrijft op een blog over dit bericht, onder de titel ‘Hoe Wilders zijn achterban vals voorlicht met van internet geplukte foto‘. Ten Cate: “Met de foto in deze tweet suggereert Wilders dat er nogal veel hoofddoekje-dragende dames aanwezig zijn. Zijn volgers pikken zijn suggestie op. Ik bekijk de foto eens goed en zie geen overeenkomsten met foto’s die ter plekke op het congres zijn gemaakt. Ik vermoed dat Wilders zomaar een foto ergens van het internet heeft geplukt met groen en hoofddoekje-dragende dames. Lekker gemakkelijk.” In dit blog kun je lezen hoe is aan te tonen dat de foto van het internet is geplukt. “Ik download de foto uit zijn tweet en upload ‘m in omgekeerd zoeken in Google Afbeeldingen. En tada… bingo! De foto komt onder andere voor in een blogpost over International Women’s Day van maart 2015 door Maysa Jalbout.”
In januari 2015 berichtte de Belgische nieuwssite HLN.be over een 85-jarige vrouw die bontjassen zou maken van de katten van haar buren. De bron van dit bericht lag bij de satirische nieuwssite World News Daily Report. Op de Facebook-pagina van De Hoax-Wijzer wordt dit voorbeeld gebruikt om actie te voeren tegen kranten en journalisten die, zoals het op deze pagina wordt verwoord: ‘Niet eens de tijd nemen om de betrouwbaarheid van hun bronnen na te trekken.’ Kortom: het niet verifiëren schaadt simpelweg de betrouwbaarheid van de media.
Menselijke analyse altijd nodig
Om de waarde van een bericht in te kunnen schatten, is de bron van de informatie belangrijk. Neem de media. Alle media, van de NOS tot Hart van Nederland, krijgen graag tips binnen. Op de site van Hart van Nederland staat bijvoorbeeld: ‘Je garandeert dat je bevoegd bent de door jou aangeleverde materialen openbaar te maken en te verveelvoudigen en dat deze materialen op geen enkele wijze inbreuk maken op enig aan een ander toekomend recht, waaronder in ieder geval enig recht van intellectuele eigendom.’ Interessant. Ook in relatie tot de foutieve foto van gisteravond. Maar wat als een anonieme tip binnenkomt via Twitter of Facebook? Dan moet ook een ander aspect spelen. Hoe weten we of de tip betrouwbaar is?
Maar wat als een anonieme tip binnenkomt via Twitter of Facebook? Hoe weten we of de tip betrouwbaar is?
Er is altijd een rol weggelegd voor mensen om het onderscheid te kunnen maken tussen feit of fictie. Markham Nolan legt tijdens een TedX talk over ‘how to separate fact and fiction online’ uit dat de journalist in deze tijd altijd achter de feiten aanloopt. Ondanks alle technologische ontwikkelingen rondom monitoring en analyse blijft hij de mens als de belangrijkste factor zien. “Hoe snel we ook worden met computers, hoeveel informatie we hebben, je zult nooit in staat zijn de mens uit de waarheidsvinding te halen, want uiteindelijk is het een unieke menselijke eigenschap”, aldus Nolan.
Verificatie van informatie is ingewikkeld
De menselijke analyse is de logische stap tussen het verzamelen van informatie (monitoren) en het op basis daarvan beslissen over het handelen van de organisatie. Verificatie van informatie is een ingewikkeld proces. Een deskundige in het Verification Handbook stelt: “Don’t trust even honest witnesses. Seek documentation.” De essentie van verificatie, is de vraag aan de zender van informatie: ‘hoe weet jij dat?’ En de tweede vraag die te stellen is: ‘hoe anders kan jij (hij) dat weten?’ Volgens weer een andere deskundige zijn vier elementen van belang om te checken en te controleren:
- Is dit de originele inhoud?
- Wie heeft het gemaakt?
- Wanneer is het gemaakt?
- Waar is dit gemaakt?
Een andere deskundige hanteert de 5W’s: wie, wat, wanneer, waar en waarom? En dit verschilt weer lichtelijk van nog een andere deskundige in het handboek. Dat is nu net waar de Nederlandse versie wellicht een verbetering zou kunnen betekenen ten opzichte van deze Engelstalige versie: welke methode van verifiëren werkt op welk moment?
De essentie van verificatie, is de vraag aan de zender van informatie: ‘hoe weet jij dat?’
Tips bij het valideren van beelden
De Engelstalige versie staat vol met tips, die veelal in de vorm van vragen worden gegeven. Zo zijn de tips bij het valideren van beelden de volgende:
- Je probeert te achterhalen wie het beeld heeft gemaakt.
- Je wilt weten wat de locatie is, wat de datum is en de tijd van het beeld.
- En vervolgens ook of het beeld ook datgene is wat het laat zien.
- Aanvullend: wie zijn diegene op de foto? Waar zijn ze? Wanneer zijn ze daar geweest? Wat kunnen ze zien? En wat laat de foto zien? Waarom zijn ze daar? Belangrijke aanwijzingen zijn vaak te zien op foto’s, zoals nummerplaten van auto’s, weersomstandigheden, landkenmerken, merken of kleren, belettering, herkenbare winkel of gebouw.
Tips bij het valideren van tekstberichten
- Profiel van de bron: wie, waar en wanneer online gezet? Is bekend wie de afzender is? Is bekend waar deze woont? Is er een profielfoto? Of staat er nog een ei als Twitter-avatar? En is ook bekend wanneer het profiel online is gekomen?
- Welke berichten van de bron zijn er? Welke, wanneer en hoeveel online gezet? Wat voor berichten zijn al gestuurd door de bron? Hoeveel en wanneer zijn deze verstuurd? Is de bron bijvoorbeeld pas begonnen met twitteren nadat het incident is begonnen?
- Relaties (volgers): wie en waar online gezet? Wie staat in relatie tot de bron? Zijn deze personen te benaderen?
- Voor wie en waarom is dit bericht relevant? Wat is het doel? Is het grappig bedoeld? Moet het voor verwarring zorgen? Waartoe kan het leiden? Wat is de impact? Geeft het bericht of de afbeelding de onzekerheid van mensen weer? Schaadt dit het vertrouwen? Is de impact laag, dan is het de vraag of je wilt investeren in het controleren van de juistheid van de informatie.
Al deze vragen en afwegingen laten de complexiteit van verificatie zien. De kwantiteit van informatie mag geen doorslaggevende rol spelen. Kwaliteit wel. Daar ligt ook de uitdaging: het zorgen voor een goede analyse en verificatie van online informatie.
Tijd voor een Nederlands Verificatie Handboek!
Een van de aanbevelingen in het recent verschenen onderzoek ‘Monitoring en analyse informatie op sociale en online media‘ is om een een Nederlandse versie van het het Handboek te ontwikkelen.
Met dit artikel geven we een eerste aanzet om dit handboek tot stand te laten komen. Een handboek over het verifiëren van video’s, van beelden en van teksten. Een handboek met daarin ook tips over hoe de crowd (het online en offline publiek) in te zetten bij het valideren van informatie op social media en welke middelen je daarbij kunt gebruiken. Het Engelstalige handboek is geschreven door journalisten, maar ze geven ook aan dat het een bron van waarde kan zijn voor hulpdiensten. Volgens ons zou de kracht van de Nederlandse versie zijn dat het wordt geschreven door publieke en private partners. Samen!
We sluiten dan af met de praktijkrelevantie van het verifiëren van informatie op social media, zoals in het het Verification Handbook staat: “It can literally be a matter of life or death.” Wie denkt er ook zo over? Of wie juist niet? Alle input is welkom!
Afbeelding intro met dank aan 123RF.
Over de auteurs
