Aan de slag met design thinking? 9 boekentips

Tegenwoordig is het steeds meer geaccepteerd om visuele middelen toe te passen tijdens brainstorms, meetings, elevator pitches of presentaties. Whiteboards zijn een onmisbaar meubelstuk geworden van onze kantoren en er is steeds vaker een collega die een mindmap maakt. Welke boeken moet je lezen als je aan de slag wilt met visueel denken, design thinking en visual consultancy?

Het is bewezen dat je met visualiseren en tekenen een ander deel van je hersenen aanspreekt en ook daadwerkelijk betere, innovatievere beslissingen maakt. Volgens auteur Sunni Brown zijn meetings met visuele middelen efficiënter: ze besparen 25 procent van de tijd.

Een goede visual thinker zet visuele middelen in om een boodschap beter over te kunnen brengen aan de doelgroep. Er wordt inzicht gegeven door het stellen van de juiste vragen en het structureren van informatie op visuele wijze. Of het nu gaat om een lang verhaal, complexe visie of het plaatsen een probleem in ander daglicht.

Maar waar begin je?

In mijn ervaring zijn er drie voorwaarden om een goede visual thinker te worden. Ten eerste moet je begrijpen wat het belang is van visual thinking en waarom het werkt. Deze achtergrondinformatie helpt je bij het stellen van de juiste vragen. Ten tweede is het handig om een aantal praktische tools in de vingers te hebben om deze nieuwe kennis in de praktijk te brengen. Ten derde, misschien wel het belangrijkste, heb je een gezonde portie creatief zelfvertrouwen nodig.

Veel mensen hebben het idee dat je een ware kunstenaar moet kunnen zijn om visual thinking in de praktijk te brengen. Dat is niet zo. Tekenen is een klein onderdeel van de gereedschapskist van de visual thinker. Sterker nog, de meeste auteurs van onderstaande boeken kunnen (zo zeggen ze zelf) helemaal niet tekenen. De basisvaardigheden die je wél nodig hebt, heb je geleerd toen je vijf was. Geen reden dus om je zorgen te maken over tekenvaardigheden.

Vier categorieën boekentips

Hieronder staan negen boekentips om een ware visual thinking-expert te worden. Je hoeft ze niet allemaal te lezen en ik wil ook benadrukken dat deze lijst niet volledig is, maar mijn persoonlijke selectie. Ik heb ze opgedeeld in vier categorieën: basiskennis, creatief zelfvertrouwen, verdiepingen en tools.

1. Basiskennis

On the back of the Napkin – Dan Roam (2009)

Dit boek uit 2009* ontketende een ware doodle revolutie en wordt nog steeds gezien als een van de belangrijkste boeken van de visual thinking-stroming. Het boek bevat handige handvatten, oefeningen en trucjes. Roam legt uit waarom beelddenken belangrijk is en hoe makkelijk het is om die pen op te pakken. Dit boek is het begin van een reeks boeken van Dan Roam. Ook heeft hij de ‘Napkin Academy’ opgericht, een platform voor e-learning waar hij in verschillende video’s en opdrachten voortbouwt op zijn aanpak.

Waarom lezen?

Goed  te gebruiken als je niet weet waar je moet beginnen of nog onzeker bent over je tekenvaardigheden. Het is een perfect basisboek.

The Doodle Revolution: Unlock the Power to Think Differently – Sunni Brown (2015)

Eerlijk gezegd duurde het even voordat ik dit boek wilde openslaan. Ik vond de titel pretentieus en het woord ‘doodle’ klinkt als een onbenullig krabbeltje dat je maakt tijdens het bellen, niet echt iets revolutionairs. Dat dacht ik. Toen ik eenmaal begon met lezen draaide mijn mening met 180 graden. The Doodle Revolution* is een goed boek die alle kanten belicht en goed uitlegt waarom juist die kleine tekeningetjes je helpen met denken.

Het gaat zelfs verder dan dat. Brown is er van overtuigd dat ‘doodelen’ niet alleen in het maken van tekenen zit. Einstein was aan het doodelen door viool te spelen en Steve Jobs door lange wandelingen te maken. Met andere woorden doodles zijn volgens Brown handelingen die je aansporen om beter te kunnen nadenken. Vervolgens legt ze uit hoe je dit principe kan toepassen op je eigen leervermogen en in de bedrijfsomgeving. Met handige tips en in makkelijke stappen.

Waarom lezen?

The Doole Revolution is een allround boek voor beginners en experts, voor privé gebruik en zakelijk gebruik. Je leest er makkelijk doorheen. Elke bladzijde is anders en er zitten veel illustraties in, maar ook genoeg (semi)wetenschappelijke onderbouwingen.

2. Creatief zelfvertrouwen

Creative Confidence: Unleashing the Creative Potential Within Us All – Tom Kelley, David Kelley (2013)

Creative Confidence* is een mooi en inspirerend boek over de waarde van creativiteit. Tom en David Kelley combineren in hun boek praktijkervaring met theorie van Design Thinking en visueel denken. Ze zijn goede verhalenvertellers, waardoor het boek leuk is om te lezen. Er zitten veel mooie voorbeelden in. Van opdrachten die zij hebben uitgevoerd vanuit IDEO en van hun ervaring als universitair docent aan Stanford d.school. Ik denk nog vaak aan dit boek terug.

Waarom lezen?

Als je opzoek bent naar het verhaal achter de tools, trucjes en tips. De Kelley-broers vertellen je waarom je aan je creatief zelfvertrouwen moet werken en hoe makkelijk het kan zijn. Daarnaast leggen ze goed uit wat Design Thinking is.

Finish this book – Keri Smith (2011)

Oke, dit is misschien niet een visual thinking-boek pur sang, maar het is wél een goede manier om je creatief zelfvertrouwen een boost te geven. Finish this book* is een erg leuk boek voor jezelf, op vakantie of in de trein. Om lekker bezig te zijn. Keri Smith’s boek zit vol met kleine oefeningen die je dwingen om out-of-the-box te denken. Zo moet je met je verkeerde hand tekenen, gekke lijstjes bijhouden of expres een tekening verpesten. Dit boek was een razend succes toen het uitkwam in 2011. Er zijn meerdere varianten op dit boek verschenen door Smith en andere auteurs.

Waarom lezen?

Als je opzoek bent naar een creatieve manier om je tijd te vullen. Er zit geen achtergrondinformatie, tekst of literatuur in. Het is puur een praktisch boek om je creativiteit een boost te geven.

3. Verdieping

Change by Design: How Design Thinking Transforms Organizations and Inspires Innovation – Tim Brown (2009)

Opnieuw een boek dat aan het begin van een stroming staat. Dit boek van Tim Brown is een van de eerste en belangrijkste boeken over design thinking. Design thinking* is gericht op een proces waarin de eindgebruiker centraal staat en er continu gebouwd wordt aan testversies (prototypes). ‘Stop talking, start making‘ is het motto. Tim Brown is een van de grondleggers van deze stroming en president van IDEO, het spraakmakende Amerikaanse ontwerpbureau. Tip: Brown houdt ook een blog bij voor het geval je (nog) niet het boek wilt aanschaffen. Het is wél jammer dat er zo weinig illustraties en afbeeldingen in het boek zitten. Het kost wat moeite om er door heen te komen.

Waarom lezen?

Fundamenteel boek als je wilt weten wat design thinking is. Hij gebruikt veel praktijkvoorbeelden.

This is Service Design Thinking: Basics, Tools, Cases – Marc Stickdorn (2010)

Het eerste (deels) Nederlandse boek in deze lijst. ‘This is service design thinking‘* is een mooi boek om in huis te hebben. Er is goed nagedacht over de inhoud, de vormgeving en de manier waarop het boek te lezen/gebruiken is. Het boek heeft een wetenschappelijk tintje en kijkt naar de aanpak vanuit verschillende disciplines en auteurs. Gebruikersgerichtheid, co-creatie, holistisch en gebaseerd op feiten zijn kernwoorden van de aanpak. Service Design Thinking is wellicht net iets anders dan visueel denken, desondanks is het een goede aanpak om achter de hand te hebben.

Waarom lezen?

Inhoudelijk sterk en holistisch boek over Service Design Thinking. Combineert zowel theorie als praktijk en tools. Handzaam en educatief.

4.Tools

Visual Leaders: New Tools for Visioning, Management & Organization Change – David Sibbet  (2013)

Visual leaderes uit 2013 van David Sibbet* tast niet voorzichtig de mogelijkheden van visueel denken voor het bedrijfsleven af. Nee. Hij duikt er helemaal in! Met beide armen omarmt hij visueel denken voor leiders. Te zien aan zijn tips, trucjes en verhalen, maar ook aan de visuele manier waarop dit boek is vormgegeven. Sibbet heeft al meerdere boeken op zijn naam staan en 25 jaar consultancy-ervaring. Dit boek is specifiek geschreven voor visuele leiders. Hij schreef ook boeken voor visuele teams, visuele meetings en goede manieren om te faciliteren.

Waarom lezen?

Handige tools en oefeningen om direct op de werkvloer te testen. Bouwt voort op Dan Roam. Soms wel een overdaad aan modellen, afbeeldingen en illustraties.

Business Model Generation: A Handbook For Visionaries, Game Changers, And Challengers
Alexander Osterwalder – Yves Pigneur (2010)

Business Model Generation* heeft net een andere benadering dan bovenstaande boeken. Het is met name gericht op het interne proces en legt uit hoe je kunt innoveren op visuele wijze. Het is een praktijkgericht boek geschreven door 450 beoefenaars uit 45 verschillende landen. De auteurs leggen businessmodelinnovatie onder de loep en hebben een model gemaakt om de huidige innovatie-ontwikkelingen te kunnen begrijpen.

Het Business Model Canvas vormt een gedeelde taal om businessmodellen te beschrijven, visualiseren, onderzoeken en veranderen. Met andere woorden: het legt niet uit hoe je een visueel model kunt ontwikkelen, maar hoe je dit specifieke visuele model kunt inzetten. Dat maakt het boek erg praktisch en duidelijk. Het is geen vervanging voor boeken als ‘On the Back of the Napkin’, maar wel een goede aanvulling.

Waarom lezen?

Als je ondernemer bent en ‘de onderneming van de toekomst wilt ontwerpen’. Of wilt weten hoe je een verandermodel visueel kunt maken. Ook in het Nederlands verkrijgbaar. Niet lezen als je meer wilt weten over beelddenken, creatief zelfvertrouwen of algemeen gebruik van visuele middelen.

Gamestorming: A Playbook for Innovators, Rule-breakers, and Changemakers – Dave Gray, Sunni Brown, James Macanufo (2011)

Behoefte aan een creatieve boost van je werkomgeving? Gamestorming* is een erg praktisch boek. Het bevat 87 spellen die je kunt gebruiken in het bedrijfsleven om samenwerken te verbeteren, nieuwe inzichten te krijgen of om nieuwe mogelijkheden te verkennen. Gamestorming gaat specifiek over het creëren van spelwerelden voor het verkennen en onderzoeken van zakelijke uitdagingen. De aanpak is erg gericht op de bedrijfsomgeving en het stimuleren van innovatie, betrokkenheid en inzicht. Voor de oplettende lezer: co-auteur Sunni Brown kwam eerder in deze lijst voor met haar boek ‘The Doodle Revolution’.

Waarom lezen?

Als je op zoek bent naar spellen voor de zakelijke omgeving. Het is een goed handboek om paraat te hebben voor het voorbereiden van een workshop of creatieve sessie. Niet aan te raden als je meer wilt weten over de theorie erachter of een boek zoekt voor persoonlijk gebruik. Handig: hij is er ook in het Nederlands!

Nog één tip: oefen zo veel mogelijk!

Hoewel deze negen boeken je een zetje in de goede richting geven, leer je natuurlijk het beste door te doen. Houd bijvoorbeeld een visueel dagboek bij, teken mee tijdens vergaderingen of ga tijdens een meeting bij het whiteboard staan. Ik merk dat deelnemers van onze workshop eerst een drempel over moeten. Maar als ze eenmaal aan het visualiseren zijn, gaat het als een trein. Er ontstaan verrassende inzichten en discussies en er ontstaan waardevolle visualisaties. Kortom, tijd om je in te lezen in visueel denken. Succes!

Nog niet genoeg? Lees ook:

• Designing for Growth: A Design Thinking Toolkit for Managers (2011) – Tim Ogilvie & Jeanne Liedtka*
• Design Thinking for Strategic Innovation: What They Can’t Teach You at Business or Design School (2013) – Idris Mootee*
• Resonate: Present Visual Stories that Transform Audiences (2010) – Nancy Duarte* 
• Graphic Design Thinking – Ellen Lupton (Editor), Jennifer Cole Phillips (2011)*
• Show Your Work! 10 ways to share your creativity and get discovered (2014) – Austin Kleon*
• Well Designed: How to use empathy to create products people love (2014) – Jon Kolko*
• Visual Notes: Slimmer communiceren met beelden (2012) – Kim Ravers*

Aanvullingen?

Ik hoor graag jouw boekentips! Laat ze achter in een reactie onder dit artikel.

Afbeelding intro met dank aan 123RF.

* affiliate