Zelf infographics maken? Dit zijn de 5 grootste uitdagingen

Zelf infographics maken lijkt makkelijk. Er is inmiddels veel gratis online software voorhanden waarmee de geïnteresseerde leek direct aan de slag kan. Maar een goede infographic voldoet aan een flink aantal eisen, meestal goed aan te geven, maar net zo vaak is het verschil tussen ‘hot or not’ een gevoel van ‘je ne sais quoi‘. Dit zijn vijf van de meest gemaakte fouten en de grootste hobbels op het pad naar een goede infographic.

1. Geen goede selectie uit de beschikbare data

Een goede infographic vereist een scherp beeld van wat je nu precies wilt vertellen. Het element van selectie wordt meestal enorm onderschat, en wat daaruit voortvloeit (goede storytelling) is ook meestal niet goed geadresseerd. Een logisch verhaal componeren met scherp geselecteerde informatie, dat je op zo’n manier ordent dat alles elkaar aanvult en toegevoegde waarde biedt, is niet eenvoudig. Er is altijd behoefte aan een scherp objectief oog en dat is meestal niet gegeven aan degenen die zelf verantwoordelijk waren voor de verzamelde data. Want onderzoekers en specialisten die inhoudelijk met een onderwerp bezig zijn, stellen dat onderwerp centraal. Ze vinden alles even belangrijk.

Degene die de data verzamelt, is niet de beste verhalenverteller

Voor een goede infographic moet het onderwerp juist stevig door de mangel. Er moet worden gefilterd en gerangschikt totdat er een logisch, helder en interessant verhaal op tafel ligt – voor een doelgroep die niet van de hoed en de rand weet. Weet die doelgroep namelijk wel van de hoed en de rand, dan is een infographic overbodig.

Degenen die zelf de data hebben verzameld, zijn daarom meestal niet de beste verhalenvertellers. Het is vaak ook niet hun taak om trends en hoofdlijnen te destilleren: dat doen anderen wel voor hen (bestuurders, politici, staf, communicatie-professionals).

Andere tak van sport

Voetbaltrainer Co Adriaanse zei eens over een profvoetballer die trainer wilde worden: ‘een goed paard is nog geen goede ruiter’. Een inhoudelijke expert is nog geen goede verhalenverteller, hij (of zij) is vaak niet in staat om zoveel afstand te nemen tot de informatie dat ie de belangrijkste elementen kan selecteren. Dus een groot deel van de data ondergeschikt maakt, het meeste durft weg te laten, en in de rest een heldere, logische en interessante ordening kan aanbrengen. Dat is gewoon een andere tak van sport.

Onderscheid maken tussen hoofd- en bijzaken

Ik maakte het onlangs nog mee. Een groepje specialistische techneuten wilde graag eens laten zien wat ze aan het doen waren met een infographic. Ze slaagden er, ondanks goede wil, niet in om hun informatie zodanig te ordenen en te selecteren dat er een logische en begrijpelijke ‘story’ overbleef voor een doelgroep van niet-experts. Ze konden niet kiezen, vonden alles even belangrijk, en wilden niet op basis van een eenvoudige case hun werk uitleggen. Zo’n simpel voorbeeld zou in hun ogen het zicht benemen op het enorme universele ‘belang’ van hun werk. Bij elke poging om een onderscheid te maken tussen hoofd- en bijzaken, was er gepiep en gemor. Dat werd dus niets.

2. Geen doelgroep afgebakend

De maker-in-spe wil graag indruk maken op zijn collega’s, of zijn directeur. Hij denkt niet goed na over een echte doelgroep. Het selecteren van informatie doe je met het oog op een doelgroep: soms is dat een abstracte groep, vaak ook een heel goed afgebakende populatie (klanten, collega-werknemers, burgers). Als dat perspectief ontbreekt of het commerciële bedrijfs-DNA is te dominant, dan wordt de infographic al snel een saaie goed nieuws-show: inhoudelijk eenzijdig, altijd positief, dus saai, dus goedkoop, dus ongeloofwaardig. En daarmee zelfs schadelijk voor de reputatie van je merk of bedrijf. Vooral marketeers hebben hier een handje van.

Een goede infographic bevat verrassingen, vertelt een helder geloofwaardig verhaal aan een publiek dat er iets aan heeft, met ruimte voor een grap, een sprekend detail en een onverwachte wending.

3. ‘Function follows form’

Meestal begint de enthousiaste amateur met een voorbeeld van elders: ‘wauw, zo’n chord diagram wil ik ook wel eens maken’. Waarna vervolgens de gegevens in een vorm worden gepropt die slecht past bij het soort informatie en bij het verhaal dat je wilt vertellen.

Het selecteren en toepassen van de juiste grafiekvormen is vaak een ondergeschoven kindje. Ook veel professionele makers van infographics gaan er nog vaak de fout mee in. Lees je in over allerlei soorten grafieken en het doel waarvoor ze het beste kunnen worden gebruikt. Want, uiteraard: form follows function’.

4. ‘Mooi’ en ‘effectief’ zijn twee verschillende dingen

Wie een infographic wil maken kan terecht bij allerlei programma’s. Een online tool is een snoepwinkel waarin een normaal mens snel verdwaalt. Je kunt kiezen uit allerlei leuke vormen, poppetjes, grafieken, kleuren en noem maar op. Dat maakt het alleen maar lastiger om de juiste keuzes te maken.

In een eerder artikel heb je al kunnen lezen over het veronderstelde gemak waarmee je als buitenstaander zelf een infographic zou kunnen maken. Eén van de gevatte reacties op dat stuk was: ‘Als je het programma Word tot in de puntjes beheerst, ben je nog geen goed schrijver.’ En zo is het maar net. Wat natuurlijk niet wil zeggen dat je het niet zou kunnen leren. De beschikbare tools brengen mooi en effectief design binnen handbereik: gratis icoontjes, goede templates, voorbeelden van goede font-combinaties: het is allemaal online beschikbaar.

Online tools

Een kleine verzameling online tools die je helpen bij het kiezen van de juiste grafieken, functioneel design en online programma’s om infographics mee te maken:

1. https://piktochart.com/
2. https://www.easel.ly
3. https://infogr.am/
4. https://visual.ly/
5. https://www.tableausoftware.com/public/
6. https://datawrapper.de/

Voor design kun je Colourlovers gebruiken. En wie beter wil begrijpen wat er zoal voor nodig is om tot een goede infographic te komen, kan het beste beginnen met het artikel van Stephen Few (wel pittige kost!).

5. Een infographic is geen foto en ook geen persbericht

De meeste onderdelen van een communicatie-uiting worden door een enkele professional gemaakt. Het persbericht, de foto, de video: de specialisten kunnen na een goed briefing aan de slag, en het resultaat zal prima zijn. Met een infographic werkt dat niet zo. Je hebt een communicatie-specialist nodig die data kan (en mag!) selecteren en ordenen in een verhaal, je hebt een ontwerper nodig die het verschil snapt tussen ‘mooi’ design en effectief ‘information design’, je hebt een data-specialist nodig die erop let dat je de goede informatie-selectie maakt (en daar de juiste conclusies uit trekt!), en je hebt ook soms nog een technicus nodig die van dit alles een effectieve interactieve infographic kan maken die op diverse platforms goed werkt.

En o ja, de marketeer zal er ook voor willen zorgen dat de infographic veel clicks genereert, gemakkelijk ‘reist’ in social media, en veel bezoek aan de website genereert. Een geslaagde infographic is dus geen solo-inspanning, maar een groepsproduct.

Meer inspiratie?

Op zoek naar meer informatie voor je infographic? Loop zeker deze sites even na:

1. Visual.ly/get-inspired
2. Informationisbeautiful.net
3. Datavisualization.ch
4. Pinterest

Er kan van alles mis gaan

De Russische schrijver Leo Tolstoj zei eens: ‘alle gelukkige huwelijken lijken op elkaar, maar alle mislukte huwelijken zijn mislukt op hun eigen manier’. Zo is het ook met infographics: bij een goede infographic kloppen alle elementen, bij een infographic die mislukt, kan er van alles zijn misgegaan. Er zijn nog meer valkuilen te noemen waar de enthousiaste doe-het-zelver of gedreven communicatie-specialist gemakkelijk in tuimelt, maar wie de hier genoemde weet te vermijden, is al een eind op de goede weg.

Foto intro met dank aan Fotolia.